Luật tục Thái ở Việt Nam - tái bản què cụt và thiếu sót về tri thức

Sách “Luật tục Thái ở Việt Nam” bị cắt xén
Sách “Luật tục Thái ở Việt Nam” bị cắt xén
(PLO) - Chúng tôi có trong tay 2 bản in “Luật tục Thái ở Việt Nam” của  Nhà xuất bản (NXB) Văn hóa Dân tộc ấn hành (đều do Lưu Xuân Lý chịu trách nhiệm xuất bản), trong đó bản in năm 2003 do Hoàng Tuấn Cư biên tập nội dung, bản in nộp lưu chiểu quý IV năm 2012 do Nguyễn Thị Chính – Lý Thanh Tâm biên tập. Đối chiếu hai bản này, chúng tôi thấy rằng văn bản in năm 2012 đã tùy tiện thay đổi và cắt xén nhiều trang quan trọng.
Tự ý tự quyền 
Có thể nói Cầm Trọng và Từ Chi là hai tên tuổi sáng giá nhất của lịch sử dân tộc học Việt Nam. Vì thế, tìm hiểu, dù đại quan hay chuyên sâu về người Thái Việt Nam, nhất là ngành Thái đen (Taidam) không thể bỏ qua Cầm Trọng như một mắt xích mang tính then chốt để nắm bắt các dữ liệu về Thái.
Sự nghiệp dân tộc học của Cầm Trọng về cơ bản là các thành tựu dân tộc chí, trong đó cuốn “Luật tục Thái ở Việt Nam” (đồng tác giả Ngô Đức Thịnh). “Luật tục Thái ở Việt Nam” được giới nghiên cứu Dân tộc học đánh giá cao, năm 2012 công trình này được tái bản trong Dự án công bố, phổ biến tài sản văn hóa văn nghệ dân gian Việt Nam (Dự án). Nhưng những người thực hiện khi cho tái bản đã biến công trình khoa học này có nguy cơ trở thành phế phẩm bởi văn bản do Dự án in đã tùy tiện thay đổi và cắt xén nhiều trang quan trọng. 
Xin dẫn vài ví dụ khi đối chiếu bản in năm 2012 với bản in năm 2003: Nxb đã tự ý chuyển “Lời giới thiệu” cuốn sách của cố GS Đinh Gia Khánh thành “Lời bạt” in cuối cuốn sách. Trong nghiên cứu khoa học Lời giới thiệu (tương tự như Lời tựa) và Lời bạt là hai khái niệm hoàn toàn khác nhau, không thể đánh tráo, lại càng không thể hoán đổi vị trí một cách tùy tiện. 
Không những vậy, biên tập còn bỏ đi những chữ “thừa” trong Lời giới thiệu. Cố GS Đinh Gia Khánh viết: Đó là Bộ luật của triều Nguyễn (bao gồm Bộ Gia Long được soạn thảo hồi đầu thế kỷ XIX) thì biên tập cắt bỏ hết chỉ để lại Luật Gia Long. 
PGS. TS Đinh Thị Minh Hằng, (con gái cố GS Đinh Gia Khánh) cho biết: Khi tái bản lại cần nguyên xi như bản gốc, nếu có thay đổi thì trước hết phải xin ý kiến tác giả. Lời giới thiệu là phần tóm tắt nội dung cuốn sách, nếu cắt bớt câu chữ sẽ làm cho câu văn bị tối nghĩa, người đọc khó hình dung, đôi khi làm sai lệch vấn đề.  
Không chỉ thay đổi về hình thức, biên tập còn cắt xén nội dung so với bản gốc. Trang 560 sách Dự án đã cắt bỏ toàn bộ chú thích đánh số 6: Sơ đồ tổ chức mường phìa trong mường và mường phìa ngoài mường, trích từ sách “Văn hóa Thái ở Việt Nam” của tác giả Cầm Trọng và Phan Hữu Dật, Nxb Văn hóa Dân tộc, 1995. Chú thích này gồm 3 trang (Bản in 2003, trang 592 – 594) có Sơ đồ Châu Mường Muổi (Thuận Châu) trước năm 1954, với các khái niệm: Đất chiềng, Xổng pằn, Xổng pọng, Xổng ho luông, Xổng pọng cang, Lộng;… 
Trước những thay đổi vô lý này, PV Báo Pháp luật Việt Nam đã có cuộc trao đổi với ông Lưu Xuân Lý, Giám đốc NXB Văn hóa Dân tộc thì nhận được câu trả lời: “NXB có quyền sửa bản thảo, không phải bất kỳ chi tiết nào cũng phải xin ý kiến tác giả”. 
Hậu quả khó lường  
Khi được hỏi về những chỉnh sửa trong lần tái bản này, GS.TS Ngô Đức Thịnh hết sức bất bình: “Làm thế là bậy, anh sửa cái gì  cũng phải hỏi xem tác giả có đồng ý hay không. Một chữ cũng phải hỏi tác giả”. Những quan điểm mang tính chính trị Nxb có thể sửa nhưng trước khi sửa cũng phải thông qua tác giả. Về quan điểm học thuật thì Nxb không có quyền. Quan điểm của tác giả sai thì phải tranh luận với tác giả chứ không được tự ý chỉnh sửa. 
Cuốn sách “Luật tục Thái ở Việt Nam” đã có những bản in hoàn chỉnh trước đó, đến bản in sau đáng ra phải tốt hơn mà lại để sai sót như vậy thì thật đáng quan ngại. Mỗi cuốn sách lỗi ra đời ảnh hưởng rất lớn đến danh tiếng học thuật của tác giả không chỉ trong nước mà còn với các nhà khoa học trên thế giới. “Người ta sẽ đánh giá chất lượng của các công trình nghiên cứu, đánh giá thái độ nghiêm túc của các nhà khoa học. Vì những cẩu thả, tắc trách để bị đánh giá như vậy rất là không nên”, GS Ngô Đức Thịnh phân tích.
Một vài ví dụ nêu trên để bạn đọc thấy rằng, nếu đi vào cụ thể chi tiết hẳn sẽ còn nhiều điều phải nói về Dự án này. Dưới đây, xin dẫn lời của một nhà nghiên cứu dân tộc học đánh giá về công trình này và việc tái bản nó của Dự án: “Việc tái bản lại Luật tục Thái ở Việt Nam một cách thiếu trách nhiệm, nhất là bỏ đi hàng vài trang chú thích quan trọng của Cầm Trọng và Ngô Đức Thịnh làm cho biến dạng công trình quan trọng này của nghiên cứu Thái Việt Nam. Hậu thế sẽ không hiểu đủ, hiểu đúng di sản để lại của Cầm Trọng và tai hại hơn, tạo ra những tác phẩm mang danh tiếng Cầm Trọng què cụt và thiếu sót về tri thức”.

Tin cùng chuyên mục

Vietjet mở lại loạt đường bay kết nối Đà Lạt - Cần Thơ, Đà Lạt - Đà Nẵng và Đà Nẵng - Phú Quốc

Vietjet mở lại loạt đường bay kết nối Đà Lạt - Cần Thơ, Đà Lạt - Đà Nẵng và Đà Nẵng - Phú Quốc

(PLVN) -  Đón mùa lễ hội cuối năm, Vietjet mở lại cùng lúc hai đường bay kết nối Đà Lạt – Cần Thơ, Đà Lạt - Đà Nẵng trong hôm nay 7/11, và đường bay Đà Nẵng - Phú Quốc từ ngày 8/11. Các đường bay được hãng mở lại sau đại dịch COVID-19 sẽ đáp ứng nhu cầu của người dân và du khách khắp trong, ngoài nước, góp phần khôi phục hoạt động kinh tế các địa phương sau đại dịch.

Đọc thêm

MobiFone Smart Travel - Chạm là đi, đi là đến

“Túi khôn du lịch” MobiFone Smart Travel.
(PLVN) - Thời đại 4.0, chuyến đi của người trẻ không giới hạn chỉ ở điểm đến. Đó còn là cuộc hành trình của những cuộc vui cùng công nghệ. Hè này, bạn trẻ đừng bỏ qua ứng dụng khám phá du lịch cực chất, cực chill MobiFone Smart Travel.

Dalatmilk - 'Di sản từ cao nguyên' chinh phục những khách hàng kỹ tính nhất

Dalatmilk - 'Di sản từ cao nguyên' chinh phục những khách hàng kỹ tính nhất
(PLVN) -  Dalatmilk - thương hiệu sữa tươi sạch ghi dấu ấn một “Di sản từ cao nguyên” đã và đang chinh phục ngày càng nhiều khách hàng khó tính, đáp ứng mọi yêu cầu khắt khe về chất lượng, tiêu chuẩn tinh tế ở cấu trúc, hương vị, độ béo, và các yếu tố vi lượng chuẩn mực của sữa cho pha chế và thưởng thức. Hiện Dalatmilk được nhiều hệ thống khách sạn 5 sao cùng các chuỗi nhà hàng đẳng cấp quốc tế, các “ông lớn” trong ngành thực phẩm, đồ uống Việt Nam và thế giới lựa chọn, tin dùng.

‘Mách nhẹ’ anh em món quà khiến phái đẹp rung rinh

‘Mách nhẹ’ anh em món quà khiến phái đẹp rung rinh
(PLVN) - 8/3 là dịp để nam giới bày tỏ yêu thương và trân trọng tới những người phụ nữ đặc biệt. Việc chọn quà để vừa không dễ bị “bắt bài”, vừa khiến các chị em rung rinh là một vấn đề vô cùng “nan giải”. Hãy cùng DOJI khám phá những món quà để một nửa xinh đẹp của thế giới thêm phần trọn vẹn hạnh phúc trong ngày 8/3.

Điểm mới trong triển lãm Propak Vietnam 2024

Điểm mới trong triển lãm Propak Vietnam 2024
(PLVN) - Ngoài việc đem đến cơ hội giao thương tiềm năng cho ngành xử lý, chế biến và đóng gói bao bì Việt Nam, Propak Vietnam 2024 sẽ giới thiệu khu trưng bày công nghệ đồ uống - DrinkTech.

Giải mã xu hướng 'All in one' giúp cân bằng cuộc sống

Giải mã xu hướng 'All in one' giúp cân bằng cuộc sống
(PLVN) - Thông tin trọn gói, tiết kiệm thời gian, tối ưu chi phí - đó là lợi ích từ các dịch vụ "All in one" đang rất được ưa chuộng trong thời gian gần đây để mang lại cuộc sống tiện lợi và cân bằng cho các gia đình Việt.

Tưng bừng không khí Tết tại hệ thống siêu thị WinMart

Không khí Tết đã rộn ràng tại hệ thống siêu thị Winmart.
(PLVN) - Dù còn gần một tháng nữa mới đến Tết Nguyên đán Giáp Thìn 2024 nhưng tại hệ thống siêu thị WinMart trên cả nước, không khí Tết đã rất tưng bừng, náo nhiệt bởi hàng loạt sản phẩm Tết cùng các chương trình ưu đãi, khuyến mại đang được áp dụng.

Pháo hoa Bộ Quốc phòng sẵn sàng phục vụ nhu cầu của người dân dịp Tết Nguyên Đán

Pháo hoa Bộ Quốc phòng sẵn sàng phục vụ nhu cầu của người dân dịp Tết Nguyên Đán
(PLVN) -  Pháo hoa luôn là mặt hàng được nhiều người chờ đợi và săn đón mỗi dịp Tết đến Xuân về; là món ăn tinh thần không thể thiếu trong văn hóa của người Việt. Tại Việt Nam hiện nay, nhà máy Z121 (Tổng cục Công nghiệp Quốc phòng) là đơn vị duy nhất được phép sản xuất, cung ứng sản phẩm pháo hoa. Trong những năm qua, Nhà máy không ngừng nghiên cứu, cải tiến công nghệ để nâng cao chất lượng sản phẩm, đáp ứng nhu cầu, thị hiếu của người dân.

Thịt mát MEATDeli ngày càng được yêu thích, dịp Tết sẽ cung ứng tăng 23%

Người tiêu dùng ngày càng yêu thích thịt mát MEATDeli.
(PLVN) - Người tiêu dùng đang ngày càng yêu thích sản phẩm thịt mát MEATDeli của Tập đoàn Masan. Bằng chứng là 9 tháng đầu năm nay, sản lượng bán ra loại thịt này tăng trưởng ấn tượng. Dự định dịp Tết năm nay, loại thịt này sẽ được Tập đoàn Masan sẽ cung ứng tăng 23% so với dịp Tết năm ngoái.

Vietjet mở thêm 5 đường bay quốc tế mới, giá chỉ từ 0 đồng

Vietjet mở thêm 5 đường bay quốc tế mới, khởi hành từ ngày 21/11. (Ảnh: Vietjet)
(PLVN) - Đáp ứng nhu cầu của khách hàng với các điểm đến quốc tế được yêu thích, Vietjet vừa mở 5 đường bay quốc tế mới, kết nối Hà Nội với Hong Kong (Trung Quốc), Phú Quốc với Đài Bắc (Đài Loan, Trung Quốc) và Busan (Hàn Quốc), TP Hồ Chí Minh với Adelaide và Perth (Australia).