Theo Reuters, Trung Quốc muốn đàm phán với Philippines cũng vì liên quan đến việc tân tổng thống mới của nước này - ông Rodrigo Duterte - đã có những sự thay đổi về lập trường một cách cứng rắn và rõ ràng khi không chịu lùi bước trước Trung Quốc trong vấn đề tranh chấp ở Biển Đông.
Philippines có thái độ cứng rắn
Trước đó, Philippines đã kiện Trung Quốc lên Tòa án trọng tài quốc tế về những hoạt động tranh chấp chủ quyền biển đảo trên Biển Đông. Trong đơn kiện gửi lên Tòa án, Philippines phản đối Trung Quốc ngang ngược tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông với bản đồ “đường 9 đoạn” ôm trọn vùng biển này. Và chỉ còn ít ngày nữa, ngày 12/7, Tòa án trọng tài quốc tế sẽ ra phán quyết cuối cùng về vụ kiện.
Trong chiến dịch tranh cử của mình, ông Rodrigo Duterte đã từng đề nghị đàm phán đa phương về vấn đề Biển Đông và Trung Quốc tỏ ra hài lòng trước đề nghị này. Tuy nhiên, tuyên bố mới nhất của tân tổng thống đã khiến Trung Quốc bất ngờ và có phần hụt hẫng. Chuyện ông Rodrigo Duterte “nhẹ giọng” với Trung Quốc về vấn đề Biển Đông trong suốt chiến dịch vận động tranh cử của mình không đồng nghĩa với việc ông sẽ từ bỏ những tuyên bố của Philippines về vấn đề Biển Đông nhằm đổi lấy kinh tế hay sự nhượng bộ trong thương mại từ Bắc Kinh.
Được biết, Biển Đông có diện tích gần 3,5 triệu kilômét vuông, được cho là tiềm ẩn nhiều tài nguyên và là tuyến đường hàng hải quan trọng đối với giao thương quốc tế. Khu vực này giáp với vùng biển các nước Trung Quốc, Philippines, Việt Nam, Malaysia, Brunei, Singapore và Indonesia. Các nước này, trong đó có cả Việt Nam cũng đã và đang phản đối những tuyên bố về chủ quyền hết sức vô lý của Trung Quốc về vấn đề chủ quyền biển đảo.
Trung Quốc gợi ý đàm phán
Trước tình hình trên, Trung Quốc đã có động thái sẵn sàng đàm phán song phương với Philippines và đề nghị nước này bỏ lơ phán quyết của Tòa án trọng tài quốc tế dự kiến sẽ đưa ra vào ngày 12/7 tới để đi đến đàm phán. Nếu như đồng ý, các cuộc đàm phán giữa Trung Quốc và chính phủ mới của Philippines sẽ nói đến các vấn đề như trở thành đối tác phát triển và hợp tác nghiên cứu khoa học trên Biển Đông...
Trong những tuần gần đây, Trung Quốc liên tục có những chiến dịch tuyên bố về chủ quyền ở Biển Đông nhằm lung lạc lập trường từ phía Philippines. Theo tờ China Daily dẫn nguồn tin không rõ ràng cho biết: “Nếu muốn quay trở lại bàn đàm phán, Manila phải phớt lờ mọi phán quyết từ phía Tòa án quốc tế”. Tuyên bố lần này có phần nhẹ nhàng hơn so với trước đây, khi Trung Quốc đã từng phản đối kịch liệt và cho rằng Tòa án không có thẩm quyền để giải quyết các vấn đề liên quan đến tranh chấp ở Biển Đông, đồng thời tố ngược Manila đã “vi phạm luật pháp quốc tế” khi đưa vụ việc ra trước Tòa án quốc tế.
Trong cuộc phỏng vấn do chính phủ Trung Quốc sắp xếp với Reuters, ông Sienho Yee, giáo sư luật tại Viện Nghiên cứu hải dương và hải phận Trung Quốc thuộc Đại học Vũ Hán cho biết, “Khách quan mà nói Tòa án quốc tế không có thẩm quyền đối với các vụ kiện tranh chấp ở Biển Đông, đàm phán là phương án tốt nhất đề giải quyết các tranh chấp giữa hai nước”.
Vài ngày trước, Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Hồng Lỗi cũng đưa ra những gợi ý đầy thiện chí cho chính phủ mới của Philippines, “Philippines là hàng xóm thân thiết với Trung Quốc, vấn đề Biển Đông chỉ nên giải quyết thông qua đàm phán giữa hai nước và việc kiện ra Tòa án là hoàn toàn không mang lại lợi ích gì”. Ông cũng nói thêm: “Thông qua đàm phán, tranh chấp giữa Trung Quốc và Philippines có thể được giải quyết, trên cơ sở tôn trọng đầy đủ sự thật lịch sử và phù hợp với luật pháp quốc tế”.
