Đưa ra Tòa để xác lập quyền sở hữu của Nhà nước
Đề cập đến xử lý tài sản, thu nhập không giải trình được hợp lý về nguồn gốc, theo Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga, phương án thu thuế thể hiện thái độ rõ ràng của Nhà nước khi xử lý tài sản, thu nhập tăng thêm mà người có nghĩa vụ kê khai không giải trình được hợp lý về nguồn gốc. Quy định này phù hợp các quy định của pháp luật hiện hành về nghĩa vụ của Nhà nước trong việc chứng minh tội phạm, vi phạm pháp luật.
“Phương án này có tham khảo kinh nghiệm quốc tế về xử lý tài sản trong phòng chống tham nhũng (PCTN). Việc thu thuế không loại trừ trách nhiệm hình sự, thu hồi tài sản nếu sau đó Nhà nước chứng minh được tài sản này do phạm tội, vi phạm pháp luật mà có”, bà Nga nhấn mạnh.
Về phương án xử phạt hành chính sẽ bổ sung thêm một loại chế tài để xử lý hành vi kê khai không trung thực bên cạnh chế tài xử lý kỷ luật như Luật hiện hành. Tuy nhiên, nhược điểm của phương án này là: mới chỉ xử lý được hành vi vi phạm mà chưa xử lý trực tiếp được tài sản, thu nhập tăng thêm không giải trình được hợp lý về nguồn gốc, trong khi đây là vấn đề mà thực tiễn công tác PCTN đang gặp rất nhiều vướng mắc.
Đồng thời, hành vi vi phạm nghĩa vụ trung thực và minh bạch về tài sản, thu nhập là hành vi vi phạm quy định về nghĩa vụ của cán bộ, công chức, viên chức phải bị xử lý kỷ luật theo quy định của Luật Cán bộ, công chức, Luật Viên chức.
Về phương án xác lập quyền sở hữu của Nhà nước thông qua thủ tục tố tụng dân sự sẽ bảo đảm được tính khách quan, minh bạch và bảo đảm quyền lợi của các bên thì việc phán quyết tính hợp lý của việc giải trình và xác lập sở hữu đối với tài sản, thu nhập tăng thêm phải do Tòa án quyết định thông qua thủ tục tố tụng dân sự, có tranh tụng, đối đáp công khai, có sự tham gia của luật sư, người bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của các bên, bảo đảm tính dân chủ, thận trọng, khách quan. Đây cũng là hình thức xử lý mà nhiều nước trên thế giới đang áp dụng.
Trong quá trình tranh tụng, Tòa án phán quyết về tài sản, thu nhập tăng thêm mà người có nghĩa vụ kê khai không giải trình được hợp lý về nguồn gốc thì tài sản, thu nhập tăng thêm đó thuộc sở hữu của Nhà nước.
Trình Bộ Chính trị 2 phương án
Theo Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển, luật pháp phải chặt chẽ, nhất là vấn đề PCTN vì ngoài PCTN còn mục tiêu ổn định để phát triển kinh tế. Cho nên thu nhập không phân biệt hợp pháp hay bất hợp pháp, cứ có thu nhập là nộp thuế, còn chứng minh bất hợp pháp là xử lý sau, còn trốn thuế là xử phạt, thậm chí là hình sự.
“Tôi cho rằng Luật phải rõ ràng, cứ theo Luật Thuế thu nhập cá nhân mà làm, sau đó là xử phạt. Các nước họ kiểm soát chặt chẽ, “ngủ trên tiền”, để “tiền mốc” mà không tiêu được, không “rửa” được tiền do đó nên tìm ra phương pháp phòng cho tốt để cho không thể nào tham nhũng được”, ông Hiển nói.
Cũng nghiêng về phương án thu thuế, (phương án thu thuế của Chính phủ trình trước đây), Trưởng ban Dân nguyện Nguyễn Thanh Hải cho rằng, việc ra Tòa là văn minh vì Tòa là cơ quan độc lập nhưng phải có chứng cứ.
“Như Luật Bồi thường trách nhiệm nhà nước, trong đó vấn đề bồi thường oan sai yêu cầu người bị oan sai phải xuất trình bao nhiều giấy, từ việc hóa đơn chứng từ vợ con thăm nuôi mà không làm được gặp rất nhiều khó khăn. Vậy Luật này mà đưa ra Tòa để chứng minh liệu có phù hợp trong khi hiện xác định “tham nhũng vặt” để xử lý còn khó khăn. Do đó để đảm bảo tính khả thi nên theo phương án thu thuế”, bà Hải nói.
Tuy nhiên, Phó trưởng Ban Nội chính TƯ Nguyễn Thái Học không ủng hộ phương án này vì như vậy thừa nhận tài sản đó là hợp pháp và người dân không đồng tình. Cho nên cần cân nhắc theo phương án xử lý hành chính vì cán bộ mà không nghiêm minh thì bị xử lý hành chính và gián tiếp là xử lý 45% tài sản tăng thêm không giải trình được nguồn gốc.
Kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu cho rằng, đây là dự án luật quan trọng, Quốc hội đã thảo luận tại 2 kỳ họp và dự kiến thông qua tại Kỳ họp thứ 6 để quyết tâm PCTN đặt trong tình hình mới. Tuy nhiên, cho đến hôm nay vẫn còn 3-4 phương án và phương án nào cũng có lý lẽ lập luận. Vì thế, UBTVQH nên rút lại 2 phương án.
Đó là, phương án tố tụng ra Tòa, coi như tài sản tăng thêm mà không giải trình phải qua Tòa án để Tòa phán quyết. Việc phán quyết theo trình tự tố tụng dân sự có tranh tụng, luật sư để Tòa quyết của người sở hữu tài sản hay của Nhà nước. Thứ hai là phương án đánh thuế. Coi tài khoản thu nhập tăng thêm mà cơ quan kiểm soát tài sản không chứng minh được là bất hợp pháp thì tạm thời cứ coi như là hợp pháp để đóng thuế, còn sau này chứng minh là bất hợp pháp thì xử lý hình sự.
Nếu xác định tài sản tham nhũng, hay do tham nhũng mà có thì phải tịch thu 100%, có dấu hiệu vi phạm hình sự thì chuyển cho cơ quan pháp luật xử lý. “Hai phương án này, cơ quan thẩm tra và soạn thảo cần chỉnh lý lại để hoàn thiện sau đó hoàn thiện báo cáo để xin ý kiến Bộ Chính trị” - Phó Chủ tịch Uông Chu Lưu chốt lại.
