Theo Eckart Woertz - một chuyên gia nghiên cứu về Hồi giáo, hàng tỷ USD của IS thu về trước hết là từ dầu mỏ được buôn bán với thị trường “chợ đen” ở các nước láng giềng của Syria và Iraq. Tính sơ sơ, IS kiếm được hơn 2 triệu euro mỗi ngày và đã trở thành nhóm khủng bố giàu nhất thế giới.
40 quốc gia là “nhà tài trợ”
Thông tin sốc này được chính Tổng thống Nga V. Putin tiết lộ bên lề Hội nghị Thượng đỉnh Nhóm các nền kinh tế mới nổi và phát triển hàng đầu thế giới (G20) vừa diễn ra ở Antalya (Thổ Nhĩ Kỳ). “Tôi đã đưa ra các ví dụ liên quan đến dữ liệu của chúng tôi về việc các cá nhân tài trợ cho các nhóm khác nhau của IS.
Nguồn tài trợ, như chúng tôi xác định, đến từ 40 quốc gia, trong đó có những nước G20”- Tổng thống Nga nói với hãng tin Interfax.
Ông Putin thậm chí còn cho các nhà lãnh đạo hàng đầu thế giới xem những hình ảnh các đoàn xe chở dầu của IS được chụp từ vũ trụ và máy bay, kéo dài hàng chục kilômét trên sa mạc.
Trong khi đó, theo hãng tin Mỹ AP, hàng tháng IS thu được 50 triệu USD từ việc bán dầu khai thác bất hợp pháp tại Syria và Iraq. Các thông tin của tình báo Iraq cho hay, dầu thô được “bán tháo” với giá 35 USD/thùng, có khi giảm giá chỉ còn 10 USD/thùng, được giao cho những người trung gian ở Thổ Nhĩ Kỳ.
Phát ngôn viên Bộ Quốc phòng Nga Igor Konashenkov cho biết, tiền thu được từ bán dầu được IS sử dụng để tài trợ cho các hoạt động quốc tế, kiểu như “kịch bản” liên hoàn khủng khiếp vừa diễn ra ở Paris (Pháp) ít ngày trước.
“Vàng đen”- nguồn thu số 1
Không phải đến bây giờ người ta mới để mắt tìm hiểu nguồn tài chính “nuôi” IS. Đài Sputnik (Nga) đã trao đổi với nhà chính trị học Iran Mosayeb Naimi, Tổng Biên tập tờ Al-Vafag, và được khẳng định rằng IS thực sự nhận được rất nhiều tiền từ việc bán dầu: “Những nhà đầu cơ “vàng đen” tồn tại trên khắp thế giới. Nếu IS không có khả năng xuất khẩu dầu mỏ, không nhận được sự hỗ trợ từ Thổ Nhĩ Kỳ trong vấn đề này thì dầu thô từ Syria và Iraq không thể lọt vào thị trường các nước khác.
Có nghĩa là bản thân Thổ Nhĩ Kỳ hoặc các bên trung gian đang mua dầu với mức giá thấp, mở đường bán dầu IS cho các nước thân phương Tây.
Chúng tôi có thể khẳng định rằng, tất cả các nhà đầu cơ “vàng đen” và các nước cung cấp hỗ trợ hậu cần cho IS trong việc bán dầu đều ủng hộ hoạt động của tổ chức khủng bố và không có quyền tuyên bố rằng, họ thực hiện những bước đi để bảo vệ an ninh và chủ quyền của Syria”.
Một nhà phân tích chính trị Iran khác, Tổng Biên tập tờ Iran News Emad Abshenass thậm chí còn cho rằng giá dầu trên thế giới giảm nhanh do IS đang “bán phá giá” dầu trên thị trường “chợ đen”. Ông nói: “Hành động của IS là một trong những nguyên nhân chính làm sụt giảm giá dầu trên thị trường thế giới, bởi vì tổ chức khủng bố này bán dầu giá rẻ (mức giá dầu này thấp hơn khoảng hai lần so với mức giá thế giới) cho các nhà môi giới trên thị trường “chợ đen” ở Thổ Nhĩ Kỳ và Jordan.
Trên địa bàn Thổ Nhĩ Kỳ có những nhà môi giới bán lại dầu thô cho Israel, những kẻ buôn lậu dầu thô từ ba quốc gia này lại bán “vàng đen” cho những nước khác. Song, lượng dầu lớn nhất của IS được bán thông qua Thổ Nhĩ Kỳ”.
Thực tế, IS kiểm soát một số lượng lớn các giếng dầu ở Syria và một trữ lượng nhỏ hơn ở Iraq. Dầu lấy lên được phân phát cho các nhóm quân của IS và trong các khu vực mà IS kiểm soát, được dùng làm phương tiện thanh toán, ví dụ để trao đổi vũ khí hoặc thực phẩm.
Gần đây, với việc các nước gia tăng không kích, nguồn tiền từ dầu mỏ của IS đang giảm dần.
Cũng theo Eckart Woertz trả lời phỏng vấn tờ Bild (Đức), kể từ sau khi các cuộc không kích của Mỹ tại Syria bắt đầu, năng lực sản xuất tại các giếng dầu IS kiểm soát đã giảm mạnh, chỉ còn 34.000 - 40.000 thùng mỗi ngày, chưa kể dầu mỏ của IS cũng có chất lượng thấp và bán giá rẻ.
Dù là giảm nhưng tính chung lại, một năm IS vẫn có được ít nhất gần 400 triệu USD riêng từ dầu. Nếu đánh giá của Bộ Tài chính Mỹ rằng ngân quỹ của IS hàng năm có khoảng 2,2 tỷ USD là đúng thì đối với một tổ chức khủng bố, đây vẫn là một nguồn tiền rất lớn.
 |
| Một đoàn xe chở dầu của IS cướp được đem đi bán lậu, bị không quân oanh tạc |
Đây chính là nguồn thu lớn thứ hai, ngang với dầu khí, của IS. Tổ chức khủng bố này thường “tống tiền” kiểu mafia để đổi lấy sự an toàn cho bản thân và gia đình những nhà giàu có; bắt cóc con tin; tịch biên gia sản của người chạy trốn quân; phạt tiền những người vi phạm các quy định của tổ chức này.
Theo ước tính của Liên Hợp quốc (LHQ), tiền chuộc con tin mà IS thu được năm 2013 là khoảng 35-45 triệu USD. Một chuyên gia Iran còn cho biết, một nguồn thu nhập lớn đối với ngân sách IS là buôn bán nội tạng người.
Ông nói: “Các thủ lĩnh IS thừa nhận rằng hành động như vậy được phép. Chúng lấy nội tạng từ người còn đang sống, đặc biệt những người không chia sẻ quan điểm và tư tưởng với IS rồi bán ra trên thị trường “chợ đen”. Bằng cách này, IS có thu nhập khổng lồ vào vốn tài chính của chúng”.
Bên cạnh hai nguồn thu này, cựu nhân viên cơ quan an ninh chống ma túy Mỹ Edward Follis còn cho hay, ma túy cũng là một nguồn thu đáng kể của IS. Theo ông Follis, heroin từ Afghanistan đã mang lại cho IS 1 tỷ USD riêng trong năm nay và một nghịch lý là, chính người sử dụng ma túy Mỹ lại đang “đóng góp” nuôi dưỡng IS!
Ngoài ra, nhiều nguồn tài liệu khác còn cho hay, buôn lậu cổ vật mỗi năm cũng mang về cho IS trên dưới 100 triệu USD, chưa kể đến những khoản đóng góp từ các nhà hảo tâm nước ngoài. Hiện nguồn thu này đã bị giảm xuống, chỉ còn khoảng 40 triệu USD/năm.
Bên cạnh đó, kiểm soát một vùng lãnh thổ rộng lớn, dọc theo thung lũng sông Tigris và Euphrate, ước tính mỗi năm IS còn thu được khoảng 200 triệu USD từ thu hoạch lúa mì và đại mạch bán ra thị trường “chợ đen”.
Chặt “vòi bạch tuộc” - việc khó
Tại Hội nghị Thượng đỉnh G20, một trong những chủ đề thảo luận chính là cuộc chiến chống khủng bố và sự cần thiết phải thực hiện các nghị quyết của Hội đồng Bảo an LHQ về chống tài trợ cho khủng bố.
Việc được ưu tiên trong các cuộc không kích của Nga, Mỹ và các nước phương Tây vào các khu vực IS kiểm soát chính là các mỏ dầu và các chuyến vận tải dầu ra bên ngoài. Tiếp theo Nga, sáng 16/11, máy bay chiến đấu Mỹ đã bắt đầu không kích cơ sở hạ tầng kinh tế của IS, ném bom nơi tập trung các xe bồn IS sử dụng để vận chuyển dầu khai thác ở Syria và ước tính ban đầu đã phá hủy 116/295 xe vận chuyển trong khu vực không kích.
Theo dữ liệu thu được từ máy bay do thám không người lái, tổng cộng lực lượng khủng bố sử dụng khoảng 1.000 xe vận chuyển dầu.
Về phần mình, tại cuộc họp mới đây của Hội đồng Ngoại giao Liên minh Châu Âu (EU) ở Brussels (Bỉ), các bộ trưởng EU muốn hành động trên ba phương diện: nhân đạo, ngoại giao và an ninh. Về phương diện an ninh, EU không can dự trực tiếp tới việc ném bom tiêu diệt IS mà tìm các cách thức chấm dứt việc tài trợ cho tổ chức này, đặc biệt là giống như cách mà một số quốc gia EU tham gia vào liên minh quốc tế chống IS, phá hủy các cơ sở lọc dầu của IS ở Iraq và Syria.
Theo Bộ trưởng Ngoại giao Bỉ Didier Reynders, cần phải ngăn chặn việc xuất khẩu dầu của tổ chức khủng bố này bằng cách gây sức ép lên các nước láng giềng.
Bộ trưởng Tư pháp Australia Michael Keenan trong Hội nghị chống tài trợ khủng bố vừa diễn ra tại Sydney cũng khẳng định chính phủ nước này cam kết tăng cường hợp tác với các quốc gia Đông Nam Á để đối phó với chủ nghĩa khủng bố và cực đoan.
Ông Keenan cho biết, Malaysia hiện đã trở thành điểm trung chuyển chính cho các chiến binh thánh chiến Australia đến Syria và Iraq, trong khi Indonesia thời gian qua phối hợp rất tốt về công tác tình báo với Australia trong việc ngăn chặn tài trợ khủng bố.
Trước tính cấp bách của việc chặn đứng “nguồn dinh dưỡng” của IS, Tổng Thư ký LHQ Ban Ki-moon nhấn mạnh, chống khủng bố cần phải giải quyết những nguyên nhân gốc rễ như quản trị yếu kém, tình trạng bất công, tham nhũng, phân biệt đối xử và thiếu việc làm.
Tổng Thư ký kêu gọi về thiết lập một kế hoạch phục hồi cho Trung Đông tương tự như kế hoạch Marshall mà Mỹ đã tiêu tốn hàng tỷ USD để tái thiết Tây Âu sau Chiến tranh Thế giới II. Tổng Thư ký LHQ đã nêu bốn nguyên tắc mà LHQ cần phải tuân thủ để ngăn ngừa xung đột và khủng bố, trong đó có việc viện trợ phát triển đúng mục tiêu để giải quyết những vấn đề như tình trạng bất bình đẳng, tình trạng phân hóa, đặc biệt là đối với những xã hội vừa thoát khỏi xung đột…
Toyota “giải trình” về xe bán tải được IS sử dụng
Trong một diễn biến có liên quan, hồi tháng 10/2015, quan chức chống khủng bố của Bộ Tài chính Mỹ đã lên tiếng cáo buộc hãng sản xuất ô tô lớn nhất thế giới Toyota về việc IS sử dụng các đội xe bán tải mang thương hiệu của hãng này để tiến hành các hành động quân sự cũng như khủng bố. Phản hồi trước cáo buộc này, Toyota chính thức cho biết sẵn sàng hợp tác với Mỹ để làm rõ cách thức mà IS có được số xe bán tải này.
“Toyota ủng hộ một cuộc điều tra đầy đủ hơn của Bộ Tài chính Mỹ về các chuỗi cung ứng quốc tế và dòng chảy vốn cũng như hàng hóa tại Trung Đông. Toyota có một chính sách chặt chẽ về việc không bán xe cho những khách hàng tiềm năng mà họ có thể sử dụng hay hiệu chỉnh chúng phục vụ mục đích bán vũ trang hay các hành động khủng bố”. “Không thể kiểm soát được các kênh gián tiếp và bất hợp pháp mà những chiếc xe của hãng có thể bị sử dụng sai mục đích, bị trộm cắp hay bán lại bởi các bên thứ ba độc lập”- hãng Toyota “giải trình”.
