Thua thiệt vì lãi suất “đóng khung”

[links()]Nhằm phát triển khu vực nông nghiệp, nông thôn, thời gian qua nhiều chính sách được Nhà nước tập trung hỗ trợ cho khu vực này, trong đó có tín dụng. Tuy nhiên, thực tế hoạt động tín dụng ở khu vực nông nghiệp, nông thôn đang cho thấy nghịch lý, ở nhiều khu vực, tín dụng chính sách lại có lãi suất cao hơn tín dụng thương mại.

Nhiều hộ làm muối ở Phổ Thạnh, Đức Phổ, Quảng Ngãi muốn vay vốn hộ cận nghèo để đầu tư làm muối nhưng còn e ngại lãi suất cao. Ảnh: Trần Việt

Theo quy định tại Nghị định 41/2010/NĐ-CP về tín dụng nông nghiệp nông thôn, một cơ chế tín dụng thông thoáng đã được “mở” cho khu vực này, trong đó, các cá nhân, hộ sản xuất nông, lâm, ngư, diêm nghiệp được xem xét cho vay không có bảo đảm bằng tài sản tối đa đến 50 triệu đồng. Dù vậy, Nghị định 41 cũng quy định những cá nhân, hộ nông dân này phải nộp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho ngân hàng nơi họ nhận vay vốn.

Thực tế thực hiện ở nhiều địa phương cho thấy, khi vay vốn theo Nghị định 41, hộ vay vốn vay theo lãi suất của ngân hàng thương mại thực hiện chương trình, mà đa phần là Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, được Nhà nước hỗ trợ 50% lãi suất. Trước đây, khi mặt bằng lãi suất cao, kể cả được hỗ trợ 50% lãi suất thì mức lãi suất hộ nông dân phải trả vẫn cao hơn lãi suất ưu đãi thực hiện trong các chương trình tín dụng chính sách.

Giờ đây, lãi suất thương mại được giảm đáng kể trong một thời gian ngắn, trong khi lãi suất chính sách vẫn giữ mức cũ thì cán cân ưu thế lại đang nghiêng về lãi suất thương mại. Bởi, từ một phép so sánh đơn giản, bất kỳ người nông dân nào cũng phân vân thiệt - hơn khi lãi suất tín dụng chính sách chương trình cho vay hộ nghèo là 0,65%/tháng, chương trình cho vay hộ cận nghèo là 0,845%/tháng lại đang có phần “nhỉnh” hơn lãi suất cho vay thương mại có hỗ trợ theo Nghị định 41 là khoảng 0,37%/tháng (vay ngắn hạn) và 0,54%/tháng (vay dài hạn).

Dù mức lãi suất thấp này không ổn định và có thể tăng lên khi mặt bằng lãi suất thị trường tăng, nhưng lúc này khi nền kinh tế còn đang nỗ lực hồi phục khỏi khó khăn thì người nông dân cũng không khỏi phân vân khi lãi suất tín dụng chính sách – vốn được đưa ra nhằm mục tiêu an sinh xã hội – lại cao hơn lãi suất thương mại.

Trên thực tế, không ít người lựa chọn khoản vay có lãi suất thấp trước mắt, dù rằng họ có thể phải đối mặt với tình trạng điều chỉnh lãi suất khi mặt bằng lãi suất chung tăng lên.

Trong khi lãi suất thương mại tăng, giảm linh động theo vận động thị trường thì lãi suất của các chương trình tín dụng chính sách lại bị “đóng khung” bởi các quyết định của Chính phủ. Và để có thể thay đổi các mức lãi suất này, cơ quan hữu trách phải thực hiện một quy trình nghiêm ngặt, qua nhiều cơ quan có thẩm quyền, dẫn đến những “độ trễ” có thể khiến người thụ hưởng hóa ra thua thiệt.

Lãi suất thương mại thấp, người nông dân có nhu cầu vay vốn được lựa chọn ngân hàng, nơi lãi suất thấp hơn, hạn mức cho vay cao hơn để trình dự án làm ăn và được phục vụ nhu cầu về vốn. Nhưng, nghịch cảnh này cũng làm mủi lòng những đối tượng nhạy cảm – những người nông dân nghèo hoặc cận nghèo không có đủ điều kiện vay tín chấp theo Nghị định 41, vì phải nộp sổ đỏ cho nơi cấp vốn.

Bởi thực tế không ít hộ gia đình nông thôn có nhà chui ra chui vào nhưng không có sổ đỏ vì nhiều lý do. Và, họ “đành” phải vay tín dụng chính sách – nơi ưu đãi về thủ tục hơn, trong khi lòng vẫn “vấn vương” vì cảm giác thiệt thòi mỗi khi nghĩ đến số tiền lãi phải nộp.

Tín dụng nông nghiệp, nông thôn theo quy định tại Nghị định 41 hay tín dụng chính sách được thực hiện qua NHCSXH đều nhằm mục đích phát triển khu vực nông nghiệp nông thôn, nâng cao đời sống kinh tế, xã hội khu vực này. Nhưng, nếu giải quyết được nghịch lý lãi suất chính sách cao hơn lãi suất thương mại, hoặc có cơ chế thống nhất áp dụng cho cùng một nhóm đối tượng, thiết nghĩ, hiệu quả các chương trình tín dụng sẽ cao hơn, cả về lý và tình.

Hoàng Thủy