Tám đời chủ lụi tàn tại ngôi nhà Bá Kiến

 Nhà Bá Bính “hoành tráng” năm nào nay tiêu điều u ám
Nhà Bá Bính “hoành tráng” năm nào nay tiêu điều u ám
(PLO) - Ngôi nhà gỗ có niên đại hơn 100 năm của Bá Kiến, nhân vật có thật được cố nhà văn Nam Cao miêu tả trong tác phẩm “Chí Phèo” có số phận cũng bạc bẽo như cuộc đời Bá Kiến. Ngôi nhà qua tay những người có máu mặt bậc nhất ở làng Đại Hoàng, nhưng cuộc sống ai cũng tàn lụi và cuối đời chết tức tưởi. Người thì đồn ngôi nhà bị “yểm bùa”, kẻ thì bảo ngôi nhà xây vào mảnh đất “dữ”.
Ngôi nhà “sát chủ” 
Ngôi nhà vốn thuộc sở hữu của ngụy viên Bắc kỳ Bá Bính. Bá Bính tên thật là Trần Duy Bính (không rõ năm sinh, mất năm 1946) được cố nhà văn Nam Cao cho biết chính là nguyên mẫu nhân vật Bá Kiến trong tác phẩm Chí Phèo. Ngôi nhà tọa lạc trên một khu đất rộng khoảng 800m2 tại làng Đại Hoàng, xã Hòa Hậu (huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam).
Ngôi nhà này có số phận đặc biệt. Chủ nhân đầu tiên của ngôi nhà là cụ Cựu Hanh, một lái buôn giàu có. Vào khoảng những năm 1910, cụ thuê hơn 20 thợ tài hoa làm nghề mộc ở Cao Đà, phủ Lý Nhân về làm mấy tháng ròng rã mới xong. Đây cũng chính là ngôi nhà gỗ đặc biệt công phu mà khắp cả phủ Lý Nhân và các tỉnh lân cận thời này đều chưa có. 
Ngôi nhà có kiến trúc 3 gian theo truyền thống Việt Nam, 4 hàng cột với tổng cộng 16 cây cột lim, chân cột được kê đá tảng (một loại đá xanh được đẽo gọt công phu giống nhau như tạc). Tất cả gỗ của ngôi nhà này đều bằng lim. Trên các văng, kèo, li tô chạm khắc nhiều chữ nho, hình rồng. 
Chất hoang tàn thể hiện ngay từ lối vào vũng nước tù túng
Chất hoang tàn thể hiện ngay từ lối vào vũng nước tù túng 
Ở vào cái thời mà lá dâu, củ chuối, cám lợn nuôi sống con người, một ngôi nhà “bức bàn” 3 gian rộng rãi, được làm bằng toàn gỗ lim, tường xây mật mía, gạch thất lát nền, lợp ngói vẩy cá như thế chẳng khác nào một giấc mơ mà muôn đời dân lành làng Đại Hoàng không bao giờ với tới. 
Lẽ đó, ngôi nhà gỗ này nổi tiếng khắp vùng. Ngôi nhà không chỉ đẹp, sang trọng, đắt tiền, mà còn là nỗi ám ảnh đối với hầu hết những người dân lành làng quê thời đó.
Cụ Hanh mất đã để lại ngôi nhà cho người con trai là Trần Duy Xầm. Cụ Xầm mất đi để lại cho con cả là cụ Cựu Cát. Cụ Cựu Cát là người chơi bời nghiện ngập, sau đó gạt nợ ngôi nhà về tay Bá Bính. Từ khi ngôi nhà vào tay Bá Bính thì câu chuyện về ngôi nhà mới trở nên đặc biệt. 
Ngày đó, trong nhà, Bá Bính chia 4 gian cho các bà vợ ở, riêng gian chính dùng để thờ cúng và mở sới bạc phục vụ những kẻ có chức sắc trong vùng. Cờ bạc đã cuốn gia sản kếch xù của Bá Bính đi. Có lẽ, do quá buồn chán, Bá Đính đã treo cổ tự tử. Cái chết của cụ xôn xao dân làng. Gia đình muốn quên chuyện đau lòng ấy, làm đám ma một cách lặng lẽ, không kèn trống. 
Bá Bính mất đi để lại gia sản cho con là Trần Duy Tảo hay còn gọi là Binh Tảo, vốn là con trai của bà cả. Đáng buồn thay, Binh Tảo nghiện rượu, những đồ đạc trong nhà ông đều mang đi cầm cố và bán sạch. Căn nhà là tài sản quý giá nhất cũng bị ông đem ra rao bán. Một người bấy giờ đã có ý định mua ngôi nhà về xẻ làm gỗ, nhưng chưa mua được thì ngôi nhà được cụ Cai Hậu, tên thật là Trần Hữu Hậu (một Việt kiều Thái Lan) mua lại. Lúc đó, cụ Hậu mua với giá hàng chục cây vàng. 
Đến cuối đời, cụ Hậu không có con trai nối dõi. Ngôi nhà từ đó chuyển sang cho người cháu là ông Trần Hữu Hòa, chủ nhân thứ 8 của ngôi nhà. Ông Hòa dù bỗng dưng được thừa kế ngôi nhà nhưng cũng có số phận vô cùng bi thảm. Vào một ngày cuối năm 2007, người ta phát hiện ra ông Hòa chết trong tư thế treo cổ tại gian nhà dưới. Dân gian được dịp đồn đoán chính “vía” ngôi nhà đã vật chết chủ nhân. 
Năm 2007, ngành văn hóa tỉnh Hà Nam quyết định lưu giữ ngôi nhà Bá Kiến để góp phần cho việc nghiên cứu sự nghiệp của nhà văn Nam Cao. UBND tỉnh Hà Nam đã thương thảo với bà Trần Thị Sâm (vợ ông Hòa) mua lại ngôi nhà với giá 700 triệu đồng.
Biển chỉ dẫn ngả nghiêng trên lối vào
 Biển chỉ dẫn ngả nghiêng trên lối vào
Trước đó, từ sau cái chết của vị chủ nhà cuối cùng, bà vợ ông này đã phá bỏ 5 gian nhà dưới. Ngôi nhà gỗ đặc biệt từng qua tay những người có máu mặt bậc nhất ở làng Đại Hoàng nhưng cuối đời đều tàn lụi, chết tức tưởi, nên chẳng ai còn dám ở nữa. Người thì đồn ngôi nhà bị “yểm bùa”, kẻ thì bảo ngôi nhà xây vào mảnh đất “dữ”.
Người trông nhà bất đắc dĩ
Gần một thế kỷ đã trôi qua, chứng tích năm xưa vẫn còn, nhưng hoang phế tàn tạ. Ngay lối vào nhà Bá Kiến, chiếc biển chỉ dẫn ngả nghiêng, chữ nghĩa cái còn, cái mất. Cánh cổng gỗ ngày nào bị thay thế bằng chiếc cổng sắt hoen rỉ chẳng mấy ăn nhập với kiến trúc ngôi nhà. Ngay sát cổng, một vũng nước chảy lênh láng. Ngoài vườn, những cây ổi quả đã ủng nằm hiu hắt trên cành. Đôi chum dựng trước sân hứng nước mưa đùng đục.
Bước vào trong, ngôi nhà khá hoang tàn. Cửa bức bàn, bức tường cũ sờn, lên màu rêu phong. Trong ngôi nhà ấy, không còn vật dụng gì của Bá Bính còn sót lại. Một bộ bàn ghế gỗ của một nguời dân tặng đặt làm chỗ nghỉ chân cho khách. Kế bên là một bát hương do người chủ thứ 8 để lại. 
Người trông coi nhà Bá Bình: “Bảy năm nay tôi đâu biết đồng tròn, đồng méo tiền trợ cấp nào”
Người trông coi nhà Bá Bình: “Bảy năm nay tôi đâu biết đồng tròn, đồng méo tiền trợ cấp nào”
Bà Trần Thị Mai (SN 1962) là người trông coi bất đắc dĩ ngôi nhà này tâm sự, ngôi nhà thực chất chỉ là gian thờ của gia đình Bá Bính. Còn nhà ở của ông ta và các bà vợ được xây sát 2 bên tạo thành hình chữ U, nhưng hiện nay 2 khu nhà đó đã hoàn toàn mất dấu. Trải qua hơn 100 năm đầy biến cố, ngôi nhà đang dần xuống cấp. Chỉ tay vào những cột gỗ lim, bà Mai nói: “Nhìn hoành tráng thế thôi chứ bên trong rỗng ruột hết rồi. Cứ một hai tháng, tôi lại mua các loại chống mối mọt bơm vào cột. Đỡ mối mọt tí nào hay tí đấy”.
Sở dĩ bà là người trông coi bất đắc dĩ cũng bởi “dư âm” của ngôi nhà. Lịch sử của ngôi nhà “sát chủ” này khiến ai nghe cũng hãi. Theo bà Mai, khi chính quyền mua lại ngôi nhà, tìm người trông coi, chẳng ai dám đứng ra nhận. Bà Mai vốn là hàng xóm, từ bé hay sang chơi với người con của người chủ thứ 7 nên có tình cảm đặc biệt với ngôi nhà. Thấy không có ai trông coi, bà nhận trách nhiệm. 
Khi được hỏi tiền trợ cấp hàng tháng cho việc trông coi quét dọn, bà Mai lắc đầu: “Bảy năm nay tôi đâu biết đồng tròn, đồng méo tiền trợ cấp nào. Tôi trồng ít ổi, chuối ngự ở ngoài vườn, tăng gia sản xuất. Cây ra trái, khách thăm quan tới đều vặt, xơi hết. Nói thật, 7 năm nay, tổng số tiền bán ổi, chuối của tôi chưa nổi 1 triệu đồng. Tiền mua các loại chống mối mọt cho gỗ, tôi cũng đều tự bỏ tiền ra. Từ khi chính quyền mua lại, ngôi nhà này vẫn chưa một lần tu sửa. Tôi sợ rằng nếu để quá lâu không chăm sóc bảo quản chu đáo, ngôi nhà này sẽ bị tàn tạ, sớm sập”.
Nhìn những viên ngói ở mép vườn, bà chép miệng: “Rõ khổ, những viên ngói này là của ngôi nhà dọc, vợ người chủ thứ 8 phá đi”. Rồi bà kể, có người thấy gạch tốt đã xin, lấy về lợp lại mái nhà mình. Không hiểu thế nào mà mỗi đêm, người đó hay nằm mơ thấy người chủ ngôi nhà treo cổ chết cứ hiện lên lủng lẳng đầu màn đòi gạch. Hãi quá, người này đành mang gạch đến trả lại. Từ bấy tới giờ, những viên gạch vẫn nằm đấy, dân làng có cho tiền cũng chẳng ai dám lấy, nói gì tới chuyện dám xin về lợp mái nhà./.

Tin cùng chuyên mục

Nhạc sĩ Văn Cao - tác giả ca khúc “Mùa xuân đầu tiên”. (Ảnh: TL)

Những khúc ca mùa xuân đi cùng năm tháng

(PLVN) - Những ngày giáp Tết thật rộn ràng bởi những khúc ca xuân. Trong đó, không thể nào thiếu những ca khúc bất hủ đã đi cùng âm nhạc Việt nhiều thập kỉ. Đó không chỉ là bản hòa ca của niềm vui, tình yêu mà còn là giai điệu của những kí ức hào hùng đẹp đẽ, của niềm tin và hy vọng vào tương lai tươi sáng.

Đọc thêm

'Cánh chim đầu đàn' của nền âm nhạc cách mạng Việt Nam

Nhạc sĩ Đỗ Nhuận có cống hiến to lớn cho nền âm nhạc cách mạng Việt Nam. (Ảnh: Tư liệu)
(PLVN) - Được biết đến là người tiên phong trong sáng tác nhạc cách mạng, nhạc sĩ - chiến sĩ Đỗ Nhuận sở hữu kho tàng những tác phẩm âm nhạc cách mạng bất hủ, sống mãi với thời gian. Ngày nay, trong các buổi hòa nhạc hay đêm nhạc tôn vinh trang sử hào hùng và chói lọi của dân tộc Việt Nam, âm nhạc của ông vẫn vang lên như ngọn lửa bất diệt của lòng yêu nước và niềm tự hào dân tộc.

MV “Đà Nẵng vẫy gọi yêu” chính thức phát hành

MV “Đà Nẵng vẫy gọi yêu” chính thức phát hành
(PLVN) - MV “Đà Nẵng vẫy gọi yêu” chính thức phát hành vào tháng 12/2024. Đây là dự án âm nhạc mới nhất của nhạc sĩ Lê Minh Phương và đạo diễn Phan Ngọc Trung - được lấy cảm hứng từ ý thơ của nhà thơ Dương Quyết Thắng.

Lý do Kiều Duy đăng quang Hoa hậu Quốc gia Việt Nam 2024

Lý do Kiều Duy đăng quang Hoa hậu Quốc gia Việt Nam 2024
(PLVN) - Theo Trưởng Ban tổ chức Phạm Kim Dung, Kiều Duy được chọn vì sở hữu hình thể cân đối, hài hòa, trí tuệ xuất sắc và đáp ứng tiêu chí của cuộc thi. Cô có tố chất cần thiết để tham gia cuộc thi sắc đẹp quốc tế.

NSND Mai Hoa ra mắt đĩa than “Nốt trầm”

“Nốt trầm” không chỉ là một phong cách âm nhạc mà còn là thương hiệu giọng hát của NSND Mai Hoa (ảnh BTC).
(PLVN) - “Nốt trầm” không chỉ là một phong cách âm nhạc mà còn là thương hiệu giọng hát của NSND Mai Hoa. NSND Mai Hoa thích hát những bài buồn, nhưng là buồn ánh lên tia hy vọng, ánh lên niềm lạc quan về cuộc sống chứ không phải buồn não nề, bi ai.

"Hoa hậu Việt Nam năm 2024" góp phần nhân lên niềm tự hào dân tộc

Các Hoa hậu: Tiểu Vy, Ngọc Hân, Đỗ Thị Hà, Đỗ Mỹ Linh cùng hội ngộ (ảnh BTC).
(PLVN) - Được thiết kế chuỗi hoạt động giàu tính thực tế, đậm chất nhân văn, cuộc thi Hoa hậu Việt Nam năm 2024 sẽ góp phần nhân lên niềm tự hào dân tộc, lan tỏa lòng nhân ái và khát khao chinh phục những đỉnh cao mới trong mỗi người dân đất Việt, để từ đó làm "Rạng rỡ Việt Nam".

Nguyễn Mộc An dành Quán quân "Tiếng hát Hà Nội 2024"

Thí sinh xứ Nghệ Nguyễn Mộc An đã giành giải thưởng cao nhất của cuộc thi (ảnh BTC).
(PLVN) - Tối 25/12/2024 tại Nhà hát Hồ Gươm, Chung kết cuộc thi Tiếng hát Hà Nội 2024 do Đài Hà Nội tổ chức đã diễn ra với 15 thí sinh tranh tài. Với ca khúc "Lời ru" (sáng tác: Quang Thái) và "Mênh mang một khúc sông Hồng" (sáng tác: Phó Đức Phương), thí sinh xứ Nghệ - Nguyễn Mộc An đã giành giải thưởng cao nhất của cuộc thi.

Cần “luồng gió mới” cho phim truyền hình Việt Nam

Cần “luồng gió mới” cho phim truyền hình Việt Nam
(PLVN) - Sau giai đoạn thành công với các bộ phim về đề tài gia đình, phim truyền hình Việt Nam đang đứng trước thách thức lớn khi các mô típ quen thuộc dần trở nên nhàm chán. Trong bối cảnh đó, sự xuất hiện của những tác phẩm khai thác các đề tài mới mẻ cho thấy tín hiệu đáng mừng, khẳng định sự cần thiết của một “luồng gió mới” để làm phong phú mảng phim truyền hình và đáp ứng nhu cầu khán giả hiện nay.

Triển lãm “Thiên Quang” - câu chuyện ánh sáng đất trời Thăng Long

Triển lãm truyền tải ý nghĩa về ánh sáng đất trời, tri thức, văn hóa và lịch sử lâu đời đất Thăng Long (ảnh P.V)
(PLVN) - Triển lãm “Thiên Quang” khai thác câu chuyện về ánh sáng thiêng liêng của trời và đất soi chiếu Thăng Long - nơi hội tụ văn hóa, lịch sử và tinh hoa nghề thủ công truyền thống diễn ra tại khu Thái Học, Di tích Quốc gia đặc biệt Văn Miếu - Quốc Tử Giám (Hà Nội). Từ ngày 22/12/2024 đến ngày 25/3/2025

Câu chuyện thoát nghèo của người phụ nữ Mường chinh phục Liên hoan phim quốc tế

Chị Bùi Thị Thu Huyền cầm trên tay hai chiếc cúp danh dự của Liên hoan phim SineMaya 2024. (Ảnh: TYM)
(PLVN) - Những ngày cuối năm 2024, tin vui đã đến khi bộ phim ngắn mang tên “Escaping Poverty: A Story of a Muong Woman Supported by TYM” được xây dựng dựa trên câu chuyện có thật của chị Bùi Thị Thu Huyền, một phụ nữ dân tộc Mường sống tại Thanh Sơn, Phú Thọ, đã đạt giải tại Liên hoan phim quốc tế SineMaya 2024. Bộ phim gây ấn tượng khi chị Huyền và các thành viên trong gia đình tự đóng vai chính, mang đến cảm xúc chân thực và sâu sắc.

Cuộc đời buồn của 'ông hoàng bolero' Trúc Phương

Những bản nhạc sầu thương đã vận vào đời nhạc sĩ Trúc Phương. (Nguồn: Amnhac.net)
(PLVN) - Nhạc sĩ Trúc Phương nổi tiếng khoảng những năm 60 của thế kỷ trước với dòng nhạc bolero uyển chuyển, hấp dẫn. Mỗi câu hát, lời ca của ông đều gắn liền với thân phận con người trôi nổi, đau thương, buồn khổ. Có lẽ, âm nhạc đã vận vào cuộc đời của nhạc sĩ Trúc Phương “chữ tài đi với chữ tai một vần”.