Theo Straits Times, đây là phán biểu đầu tiên của ông Obama về phán quyết trọng tài quốc tế trong vụ Philippines kiện phản đối các yêu sách chủ quyền của Trung Quốc ở Biển Đông được Tòa Trọng tài thường trực tại The Hague, Hà Lan đưa ra hôm 12/7. Trong phán quyết này, Tòa đã khẳng định Trung Quốc không có cơ sở pháp lý để đòi hỏi chủ quyền ở vùng biển trong phạm vi đường 9 đoạn ở Biển Đông.
Liên quan đến vụ kiện, trong phát biểu của mình, Tổng thống Mỹ bác bỏ những tuyên bố cho rằng Philippines đã hành động không đúng các thỏa thuận giữa các bên cũng như cáo buộc rằng Mỹ đã khuấy động căng thẳng ở Biển Đông.
“Philippines đã nỗ lực một cách hợp pháp và hòa bình để giải quyết vấn đề trên biển với Trung Quốc bằng cách sử dụng cơ chế trọng tài được thành lập theo Công ước của Liên Hợp quốc về Luật Biển. Tòa Trọng tài đã công bố quyết định rõ ràng và mang tính ràng buộc pháp lý về các tuyên bố chủ quyền trên Biển Đông có liên quan đến Trung Quốc và Philippines. Phán quyết đó cần được tôn trọng” – ông Obama nhấn mạnh trong một cuộc phỏng vấn qua email với tờ The Straits Times của Singapore.
Tổng thống Mỹ tuyên bố Mỹ sẽ hành động theo đúng luật pháp quốc tế và khẳng định nước này không nhằm vào nước nào trong quá trình can dự ở châu Á. “Thay vào đó, chúng tôi tập trung bảo vệ các lợi ích chung và duy trì một trật tự dựa trên luật pháp nhằm củng cố hòa bình và thịnh vượng trong khu vực và trên thế giới” – ông nói.
Khi được hỏi Mỹ sẽ hành xử ra sao với Trung Quốc sau phán quyết, ông Obama cho biết Mỹ sẽ tiếp tục thúc giục một giải pháp hòa bình ở Biển Đông. “Chúng tôi tiếp tục thúc giục Trung Quốc và các bên có tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông hợp tác theo hướng xây dựng để giải quyết những bất đồng” – ông cho hay.
Tổng thống Obama cũng nói thêm rằng Mỹ cho rằng tất cả các nước cần phải tuân thủ luật pháp quốc tế, bao gồm trong vấn đề Biển Đông. “Mỹ, Trung Quốc và cả thế giới đều có lợi ích trong việc đảm bảo rằng các quy định được tuân thủ. Những quy định và quy tắc này là một phần của nền tảng của sự ổn định trong khu vực để các nước trong khu vực, bao gồm Trung Quốc có thể phát triển và thịnh vượng” – ông nhấn mạnh.
Cũng trong bài phỏng vấn, ông Obama nhấn mạnh ông vẫn cam kết ủng hộ TPP vì đây là một thỏa thuận có lợi với nước Mỹ, khu vực và cả thế giới. “TPP sẽ thúc đẩy kinh tế Mỹ và các lợi ích chiến lược của chúng tôi. Nó sẽ tạo sân chơi cho các lao động và giúp đảm bảo các nước sẽ tuân thủ những quy định mạnh mẽ về lao động và môi trường. Nó sẽ giúp củng cố quan hệ giữa chúng tôi và các đối tác” – ông Obama khẳng định và bày tỏ lạc quan rằng Quốc hội Mỹ sẽ ủng hộ thỏa thuận này.
Trong khi đó, Reuters dẫn các nguồn tin cho hay giới lãnh đạo Trung Quốc đang phải chống lại áp lực từ các nhân vật trong quân đội nước này - vốn đang đòi hỏi Bắc Kinh phải có phản ứng mạnh mẽ, có thể là vũ trang, để đáp trả phán quyết của Tòa Trọng tài quốc tế vì lo ngại hành động như vậy có thể dẫn tới một cuộc xung đột với Mỹ.
