Nhưng những con người kém may mắn càng tủi hờn hơn khi Niệm Phật đường họ dựng nên chưa được chính quyền địa phương công nhận.
“Đói” “bài thuốc” tinh thần
Men theo con đường ngoằn ngoèo uốn theo chân núi nhiều km mới vào đến làng phong Quy Hòa (phường Ghềnh Ráng, thành phố Quy Nhơn, tỉnh Bình Định). Làng phong Quy Hòa với hơn 1.000 nhân khẩu, hiện có trên 400 bệnh nhân phong đang điều trị bệnh, trong đó trên 200 người là Phật tử.
Ông Nguyễn Sảnh (64 tuổi, quê tỉnh Quảng Trị) đến điều trị và sống ở đây từ năm 1970, trải lòng, những bệnh nhân phong phải chịu đau đớn rất nhiều về thể xác, nên ngoài thuốc Tây, có khi còn tìm đến tôn giáo để nương tựa, nhằm xoa dịu nỗi đau về thể xác, tìm thấy sự bình an trong tâm hồn.
Ngày đó, để đến chùa lễ Phật, cầu nguyện, những bệnh nhân là Phật tử phải ra khỏi làng, tìm đến chùa Hòa Đồng làng bên. Quãng đường tuy chỉ dăm ba cây số, nhưng là một thử thách lớn đối với những bệnh nhân cụt chân, cụt tay, sứt mũi, sứt miệng...
Ngày ấy những con người đau khổ vì căn bệnh phong quái ác, cứ chập choạng tối lại dắt díu nhau ra chùa làng bên. Người tật nguyền ít dìu dắt người tật nguyền nặng. Người có sức khỏe dẫn dắt người già yếu. Người không đi được thì ngồi xe lăn… Ông Nguyễn Đạt (70 tuổi) kể lại: “Mỗi lần đi là một lần mệt mỏi đường xa, thân xác đau đớn rệu rã vì bệnh tật hoành hành, nhưng tụi tui vẫn cố gắng”.
Ông Phan Thanh Ngọc Tuấn (60 tuổi, mắc bệnh phong năm 14 tuổi), cho hay vào đây sống từ hồi mới hơn 20 tuổi. Chớp mắt cái mà đã gần 40 năm gắn bó với vùng đất này. Không vợ con, ông Tuấn ngày ngày thui thủi một mình. Để dịu nỗi đau bệnh tật, xua bớt sự cô đơn trong tâm hồn, ông tìm đến cửa Phật.
“Tụi tui ra chùa làng bên lễ Phật, nhưng vì ngại ngần nên chỉ dám quỳ phía sau. Những lúc người làng đi lễ Phật đông, tụi tui lại lùi ra sau mãi. Cứ lùi mãi như thế, có khi đứng hẳn ngoài hiên”, ông trải lòng. Ông bảo, làm sao không ngại ngần cho được lúc tiếp xúc với thế giới bên ngoài, khi những người bệnh như ông có người cụt chân chẳng thể quỳ lễ Phật, người cụt tay thì chẳng thể chắp tay vái Phật, người chắp tay niệm Phật thì mười ngón tay đã rụng sạch, hoặc khuôn miệng sứt sẹo chẳng thể niệm Phật tròn câu.
Còn bà Mai nhớ lại, bà sinh ra ở Huế, mảnh đất nổi tiếng nhiều chùa chiền. Vậy mà từ ngày vào đây chữa bệnh, suốt nhiều năm ròng, bà chẳng được nghe một tiếng chuông, tiếng mõ. Nhớ lắm.
Bà là một trong những người đầu tiên dẫn các đạo hữu Phật tử đến ngôi chùa làng bên để sinh hoạt. Không ít lần bà cùng các bệnh nhân khác phải tủi hờn khi bị phân biệt đối xử. Đó là lần được sư thầy dẫn đi tham quan, lúc Phật tử làng phong leo lên xe, khách trên xe lặng lẽ bỏ xuống hết. Nhìn chiếc xe đang đông đúc bỗng chốc trống không, những bệnh nhân chỉ còn biết lặng thinh, nuốt nước mắt vào trong. Xót xa. Rồi khi chùa tổ chức các lễ lớn, mâm cỗ của mọi người xúm xít, riêng mâm cỗ cho những bệnh nhân phong được kê xa xa dưới một gốc cây, biệt lập, lẻ loi.
 |
| Niềm vui của làng phong chưa trọn vẹn, vì nơi nương tựa tinh thần của họ chưa được công nhận là cơ sở tôn giáo |
Tượng Phật bằng giấy đặt trên bàn đá bệnh viện
Sự chịu đựng nào cũng chỉ có giới hạn. Bị đối xử kỳ thị xa lánh, Phật tử làng phong không ra khỏi làng nữa. Những bệnh nhân vốn chịu nhiều đau đớn ấy lại quay trở về với vỏ ốc của mình.
Không muốn ra ngoài làng để sinh hoạt tôn giáo nữa, những bệnh nhân theo đạo Phật đã xin phép Ban lãnh đạo bệnh viện cho sử dụng căn nhà cũ đang bị bỏ trống (là nơi ở của một bệnh nhân khi ấy vừa mất) để làm nơi sinh hoạt tôn giáo.
“Những ngày đầu mới sinh hoạt, tụi tui chỉ đủ sức thỉnh một tượng Phật bằng giấy, rồi đặt trên chiếc bàn đá mượn của bệnh viện để làm bàn thờ. Sau này, những nhà hảo tâm, những Mạnh Thường Quân đến đây, thấy cơ sở vật chất nghèo nàn quá, nên quyên góp tiền lại để sửa sang nơi đây sạch đẹp, khang trang như bây giờ”, ông Sảnh chia sẻ.
Năm 2007, Niệm Phật đường Quy Hòa hình thành. Những Phật tử tóc đã nhuốm bạc lần đầu tiên thấy bóng dáng tượng Phật xuất hiện trong làng, rưng rưng bật khóc.
Bà Cao Thị Thông (66 tuổi) với đôi tay rụng gần hết ngón, chia sẻ, trước đây mỗi lần lễ Phật ở chùa bên ngoài làng, bà không tránh khỏi e dè ngại ngần, dù vẫn biết sự kỳ thị chỉ xảy ra với một số người, dù vẫn biết tôn giáo tín ngưỡng không phân biệt sang hèn - nghèo giàu, bệnh tật - khỏe mạnh... : “Từ ngày có Niệm Phật đường ở trong làng, tụi tui rất mừng. Có khi nửa đêm bệnh tật đau đớn quá không ngủ được, tui cũng tìm đến đây, quỳ dưới chân Phật cầu nguyện, mong mỏi sẽ được xoa dịu nỗi đau”.
Bà Thông vào sống ở làng phong Quy Hòa ngót nghét gần 30 năm. Khi đó, bà đã có chồng con đề huề ở bên ngoài. Khi biết mình mắc bệnh phong, bà phải trốn chồng con để vào đây chữa bệnh. Lúc nhập viện, nhìn bệnh của bà, các y bác sĩ cứ xuýt xoa bảo, chỉ cần nhập viện sớm, bệnh tình của bà chắc chắc sẽ chữa khỏi. Nhưng đáng tiếc đã quá muộn. Bà phải mang thân phận “cùi hủi” đến hết kiếp người.
Chồng bà đã lấy vợ khác, có con khác. Đưa đôi tay cụt ngủn, rụng hết các ngón lên vén mớ tóc lòa xòa trước mặt, giọng người phụ nữ đượm buồn. Lâu lâu bà mới về quê thăm các con, giờ đã có thêm mấy đứa cháu nội cháu ngoại. Những ngày sum vầy ít ỏi đó nhanh chóng qua mau, bà trở về với cuộc sống nơi đây, chỉ có những người cùng cảnh ngộ bầu bạn. Bà bảo, từ ngày có Niệm Phật đường, tối tối bà cùng những Phật tử khác đến đây hành lễ, tụng kinh niệm Phật. Bao nhiêu buồn vui được mất, chỉ còn biết gửi gắm vào tiếng chuông tiếng mõ nơi cửa Phật.
 |
| Những người bệnh không gia đình, rụng sạch ngón tay, sần sùi khắp người, tìm đến cửa Phật như một “bài thuốc tinh thần” |
Chính quyền “bó tay” vì vướng luật?
Niệm Phật đường Quy Hòa tuy được thành lập gần chục năm nay, có điều vẫn không được chính quyền công nhận là một cơ sở tôn giáo. Nỗi khát khao ngày đêm của những con người bất hạnh từ hàng chục năm nay là Niệm Phật đường được chính quyền công nhận, để bà con yên tâm tụ tập.
Ông Vũ Tuấn Anh (Phó Giám đốc phụ trách Bệnh viện phong - Da liễu Trung ương Quy Hòa) xác nhận,nhiều bệnh nhân phong ở đây là Phật tử, nên rất mong mỏi có một nơi để thực hiện các nghi thức tín ngưỡng tôn giáo. Những bệnh nhân này rất khó có thể hòa nhập được với cộng đồng dân cư bên ngoài, khó tham gia đi lễ ở bên ngoài được, nên bệnh viện đã hết sức tạo điều kiện cho họ có một nơi sinh hoạt.
“Với họ, cuộc sống này vốn quá nhiều đau khổ, nên chỉ còn biết gửi gắm niềm tin vào cửa Phật, để phần nào giúp họ vượt qua nỗi đau bệnh tật. Vì vậy, bất cứ việc gì có thể giúp cuộc sống tinh thần những người bệnh tốt lên, ban lãnh đạo bệnh viện đều hết mình ủng hộ ”, ông Tuấn Anh mong rằng, chính quyền các cấp xem xét, hỗ trợ cho bà con để họ có một chốn nương tựa về tâm linh.
Khổ là thế, mong mỏi là thế, nhưng có lẽ chính quyền Bình Định vẫn xử lý “chưa uyển chuyển” trước những yêu cầu chính đáng của những người cùng khổ.
Ông Huỳnh Ngọc Thắng (Phó Giám đốc Sở Nội vụ, kiêm Trưởng ban Tôn giáo tỉnh Bình Định), cho biết, tiền thân của Niệm Phật đường Quy Hòa vốn là nơi thờ 1059 bệnh nhân vô danh. Sau này các bệnh nhân nơi đây mới thỉnh tượng Phật về, rồi nhóm họp tín ngưỡng. Vì vậy, theo Nghị định 92 của Chính phủ quy định về việc thi hành Pháp lệnh Tín ngưỡng tôn giáo, những trường hợp biến cơ sở thờ tự là từ đường, nhà thờ họ thành cơ sở tôn giáo là trái pháp luật. Chưa kể, đất thuộc Bệnh viện phong Quy Hòa do Bộ Y tế quản lý, mục đích sử dụng để khám chữa bệnh cho bệnh nhân, vì vậy, theo ông Thắng, việc cấp phép cho Niệm Phật đường này là “nằm ngoài tầm tay của UBND tỉnh Bình Định”.
“Bị “cùi” ăn, những bệnh nhân ấy người cụt tay, người cụt chân, cơ thể bị tàn phá, đau đớn tột cùng, nhìn chỉ muốn ứa nước mắt. Đối với họ cuộc sống này còn gì nữa đâu...”, vị Trưởng ban Tôn giáo tỉnh chia sẻ. Ông cho rằng hiểu nỗi khao khát của những bệnh nhân, có thể gửi gắm tâm hồn vào cõi Phật, để làm chỗ dựa, nương tựa hết những tháng ngày đau đớn còn lại. Vậy nên lúc nhận được đơn xin được công nhận cơ sở Niệm Phật đường tại phường Ghềnh Ráng là cơ sở tôn giáo, trực thuộc sự quản lý của Giáo hội Phật giáo Việt Nam, ông đã “tìm đủ mọi cách để giải quyết niềm mong mỏi của bà con”, mà không được.
Trong cuộc trao đổi với PLVN, vị Trưởng Ban tôn giáo tỉnh thêm lần nữa thử “gỡ rối” cho hay căn cứ khoản 1 Điều 5 Nghị định 92/2012/NĐ-CP quy định chi tiết Pháp lệnh Tín ngưỡng, tôn giáo, thì: “Công dân có nhu cầu tập trung để thực hành các nghi thức thờ cúng, cầu nguyện, bày tỏ đức tin về tôn giáo mà mình tin theo thì người đại diện gửi hồ sơ đăng ký sinh hoạt tôn giáo đến Ủy ban nhân dân cấp xã”. Do vậy, Sở Nội vụ đã có Công văn 1057/ SNV-TG hướng dẫn bà con bệnh nhân gửi hồ sơ đến UBND phường Ghềnh Ráng để được xem xét giải quyết.
Trước phương án này, bệnh nhân làng phong không khỏi hoài nghi: Cấp tỉnh đã không giải quyết được, lại “nhường” thẩm quyền cho ủy ban cấp xã phường, có khác gì đánh đố? Nguyện vọng chính đáng này của những con người bất hạnh cùng khổ, nay xin gửi đến Ban Tôn giáo Chính phủ, Bộ Y tế.
