Niêm yết Sabeco và Habeco và câu chuyện “lợi ích” người đứng đầu

VAFI: Sabeco và Habeco hoàn toàn đủ điều kiện niêm yết

Ngày 16/05/2015, hiệp hội Các nhà đầu tư tài chính Việt Nam (VAFI) lần thứ 2 có công văn kiến nghị Sabeco và Habeco thực hiện niêm yết và thoái toàn bộ vốn Nhà nước.

Sau khi VAFI có văn bản 863/HHĐTTC ngày 10/05/2016 gửi Bộ Công thương đề nghị Sabeco & Habeco phải thực hiện ngay việc niêm yết theo QĐ 51/2014/QĐ-CP ngày 15/9/2014 của Thủ tướng Chính phủ.

Đại diện của Sabeco là ông Lê Hồng Xanh và đại diện Bộ Công thương ( ông Phan Đăng Tuất – Vụ trưởng, thường trực Ban Chỉ đạo Đổi mới phát triển doanh nghiệp của Bộ Công thương có phản hổi rằng “ Sabeco chưa đủ điều kiện niêm yết nên đã không thực hiện niêm yết, họ vin rằng để Sabeco được niêm yết thì cổ phần nhà nước phải dưới 80%/vốn điều lệ”.

Nhận được phản hồi, VAFI đã đưa ra những ý kiến phản bác lại lập luận trên với khẳng định “Sabeco & Habeco hoàn toàn đủ điều kiện niêm yết”.

Theo VAFI, Nếu chiếu theo qui định Tại Điểm d Điều 8 nghị định 14/2007/NĐ-CP ngày 19/1/2007 của Chính phủ thì Sabeco và Habeco không đủ điều kiện niêm yết tại thời điểm đó vì cổ phần nhà nước chiếm tới gần 90% tại Sabeco và 82% tại Habeco.

Tuy nhiên Chính phủ đã kịp thời ra Nghị quyết tháo gỡ vướng mắc đó để tạo điều kiện cho nhiều DNNN lớn thực hiện cổ phần hóa gắn với niêm yết chứng khoán. Những ví dụ cụ thể như : Vietinbank thực hiện niêm yết vào ngày 3/7/2009 với tỷ lệ cổ phần nhà nước nắm giữ 89%/VĐL; Vietcombank niêm yết tháng 9/2009 với tỷ lệ cổ phần nhà nước là 90%/VĐL...

Cụ thể, để thể chế hóa pháp luật, ngày 2/8/2010 Chính phủ ban hành Nghị định 84/2010/NĐ-CP nhằm sửa đổi bổ sung một số điều của NĐ 14/2007/NĐ-CP ngày 19/1/2007, tiếp theo đó là Nghị định 58/2012/NĐ-CP ngày 20/7/2012 thay thế cho các NĐ kể trên và có hiệu lực cho tới nay đều cho phép các DNNN thực hiện cổ phần hóa phải gắn với việc niêm yết, bất kể tỷ trọng nhà nước là bao nhiêu, chẳng hạn như BIDV đang niêm yết với cổ phần nhà nước chiếm tới 95%/vốn điều lệ.

VAFI đưa ra lập luận rằng những cá nhân đại diện cổ phần nhà nước tại Sabeco và Habeco có hiểu biết phát luật sơ đẳng về niêm yết DNNN thực hiện cổ phần hóa hay không ?

VAFI cho rằng những người đại diện vốn nhà nước đã cố tính không thực hiện chủ trương của nhà nước với lý do lặp đi lặp lại là không đủ điều kiện.

“Tại sao Thủ tướng lệnh mà cấp dưới không nghe vì họ không thích sự minh bạch, tuy nhiên việc không chấp hành lệnh của thủ tướng là chống lại việc thi hành nhiệm vụ quản lý vốn mà nhà nước giao cho người đại diện” – Vafi đặt vấn đề khá gay gắt.

Ông Nguyễn Hoàng Hải - Phó Chủ tịch VAFI

Ngoài ra, VAFI cũng kiến nghị Bộ Công thương cần xem xét lại năng lực, phẩm chất đạo đức, ý thức chấp hành pháp luật, ý thức tuân thủ chỉ đạo từ đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước (chính phủ ) của những người đang trực tiếp quản lý vốn nhà nước tại Sabeco & Habeco.

Thành viên HĐQT không đủ tiêu chuẩn?

Trong một diễn biến có liên quan, theo VAFI, việc điều một số cán bộ, công chức từ Bộ Công thương xuống doanh nghiệp làm thành viên HĐQT là không đủ tiêu chuẩn, chẳng hạn việc bổ nhiệm ông Võ Thanh Hà, Chánh văn phòng Bộ Công thương về làm Chủ tịch HĐQT Sabeco là nguy hiểm về quản trị doanh nghiệp, vì ông Hà không có kinh nghiệm và thành tích về quản trị doanh nghiệp.

“Bộ Công thương nên hiểu rằng Chủ tịch HĐQT phải là linh hồn của doanh nghiệp, phải có nhiều thành tích xuất sắc về quản trị doanh nghiệp, phải kinh qua thử thách tại nhiều vị trí công tác tại doanh nghiệp. Chủ tịch Sabeco về năng lực ít ra phải bằng 20% năng lực của Trương Gia Bình, Mai Kiều Liên, Lê Quang Danh…, chứ không thể chọn một người lơ mơ về quản trị doanh nghiệp như ông Võ Thanh Hà. Sabeco không thiếu gì người tài với năng lực quản trị gấp nhiều lần ông Hà, vậy tại sao Bộ Công thương không chọn?”, VAFI đặt câu hỏi.

Cũng theo VAFI, về trường hợp ông Vũ Quang Hải, sinh năm 1986 được Bộ Công thương cử về Sabeco với chức danh Thành viên HĐQT, Phó Tổng giám đốc Sabeco, VAFI cho biết, ông Hải từng đảm nhiệm chức Tổng giám đốc Công ty đầu tư tài chính Công đoàn Dầu khí Việt Nam (PVFI) từ năm 2011 khi mới 25 tuổi, với thành tích kinh doanh: năm 2011 lỗ 155 tỷ đồng, năm 2012 lỗ 67 tỷ đồng/300 tỷ đồng vốn điều lệ. Đáng nói là PVFI được thành lập năm 2007, thì cả 3 năm trước đó (2008, 2009, 2010) PVFI đều có lãi.

“Với thành tích trên, ông Vũ Quang Hải về "trú ẩn" tại Cục Xúc tiến thương mại, Bộ Công thương với chức danh Phó Giám đốc Trung tâm hỗ trợ xuất khẩu. Tiếp đó với hàm Vụ phó, ông Hải được bổ nhiệm làm thành viên HĐQT kiêm Phó Tổng giám đốc Sabeco. Xin hỏi Bộ Công thương việc bổ nhiệm ông Vũ Quang Hải có đúng quy định của nhà nước hay không?”, VAFI đặt câu hỏi.

Niêm yết Sabeco và Habeco chỉ có lợi cho đất nước?

Trao đổi trước đó với báo chí, ông Nguyễn Hoàng Hải, Phó chủ tịch kiêm Tổng thư ký VAFI khẳng định niêm yết Sabeco và Habeco chỉ có lợi cho đất nước. Việc 2 doanh nghiệp này đang trì hoãn lên sàn chỉ là câu chuyện lợi ích của những người đứng đầu.

“Sau hơn 8 năm cổ phần hóa, tình hình kinh doanh tại 2 công ty này ngày càng đi xuống. Đơn cử lợi nhuận của Sabeco cách đây 10 năm gấp đôi Vinamilk, nhưng hiện giờ chỉ còn bằng 1/3, đặt ra câu hỏi về năng lực của đội ngũ lãnh đạo cũng như có hay không lợi ích cục bộ tại những công ty này”.

“Thực trạng kém minh bạch, trốn tránh niêm yết, cử người yếu năng lực nắm giữ những vị trí quan trọng, nếu có, sẽ dần làm yếu kém công tác quản trị doanh nghiệp và làm giảm giá trị doanh nghiệp, tệ hại hơn là đẩy dần doanh nghiệp vào tình trạng kinh doanh kém hiệu quả, thậm chí là thua lỗ. Bộ Công thương đã có rất nhiều những bài học nhãn tiền và cay đắng rồi, đơn cử như Tổng công ty Thép, Tập đoàn Than khoáng sản…”, vị chuyên gia nói, nhấn mạnh:

“Nếu đã kinh doanh không hiệu quả thì Bộ Công thương nên xem xét nhanh chóng thoái toàn bộ vốn tại 2 công ty trên. Theo tính toán của chúng tôi, có thể đưa về ít nhất 3 tỷ USD cho Ngân sách nhà nước, đặt biệt có ý nghĩa khi nước ta đang khát vốn xây dựng cơ sở hạ tầng tại 2 thành phố lớn Hà Nội – TP. Hồ Chí Minh”.

Bàn về hình thức thoái vốn, ông Hải cho rằng phải kiên quyết bán đấu giá phần vốn Nhà nước của Sabeco và Habeco tại các Sở giao dịch chứng khoán, không áp dụng mua bán thỏa thuận, tạo môi trường bình đẳng cho nhiều nhà đầu tư có năng lực.

Trước câu hỏi liệu có hay không nguy cơ doanh nghiệp lớn trong nước bị thâu tóm bởi các nhà đầu tư nước ngoài, ông Hải nhận định: “Chẳng có gì phải lo lắng cả. Theo tôi quan trọng nhất là quá trình bán đấu giá phải công khai, minh bạch, đưa về số tiền nhiều nhất cho Ngân sách. Chứ nước ngoài họ có mua thì nhà máy vẫn ở Việt Nam, sản phẩm chủ yếu hướng vào thị phần trong nước, nộp thuế cho Việt Nam. Và với năng lực quản trị tốt hơn thì những yếu tố trên lại trở nên tích cực hơn. Vì vậy tôi cho rằng không nên quá khắt khe trong vấn đề này”./.