Người chiến sĩ đã hi sinh trong trận chiến Gạc Ma năm ấy mà chúng tôi nhắc đến ở đây là liệt sĩ Trần Quốc Trị (quê tại huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình) – Liệt sĩ duy nhất không có di ảnh trong số 64 cán bộ chiến sĩ đã hi sinh trong trận chiến giữ đảo Gạc Ma (Trường Sa) ngày 14/3/1988.
Đằng đẵng suốt hơn 30 năm, di ảnh của anh trên bàn thờ gia tiên tại thôn 4, xã Đồng Trạch (huyện Bố Trạch) và trên bức tường đá tại Khu tưởng niệm Gạc Ma (xã Cam Hải Đông, huyện Cam Lâm, tỉnh Khánh Hòa) vẫn luôn niềm khắc khoải đầy nhói đau. Và đến nay, khoảng trống đó đã được lấp đầy.
 |
| Ông Trần Quốc Tuấn bên bức di ảnh của người em trai - Liệt sĩ Trần Quốc Trị. |
30 năm chờ đợi...
Ghé thăm căn nhà nhỏ tại thôn 4, xã Đồng Trạch, huyện Bố Trạch (Quảng Bình), sau cái bắt tay chào đón kèm theo những lời hỏi thăm nhiệt thành, ông Trần Quốc Tuấn (67 tuổi) nâng niu trên tay tấm di ảnh của em trai mình (liệt sĩ Trần Quốc Trị) bắt đầu kể cho chúng tôi nghe về quãng thời gian chờ đợi tin tức về bức di ảnh của người em trai út...
Trong hồi ức của ông, em trai của mình là một người em ngoan, siêng năng và có ngoại hình ưa nhìn nên lúc đó rất được sự thương mến của nhiều thiếu nữ. Năm 1986, khi tuổi đời vừa tròn 20, em trai ông lên đường nhập ngũ với ước nguyện sẽ có ngày trở về xây dựng một gia đình nhỏ tại quê nhà.
Nhưng đối với ông, lần tiễn em trai lên đường nhập ngũ năm ấy là lần chia tay cuối cùng của gia đình với liệt sĩ Trần Quốc Trị. Bởi, trong trận hải chiến giữ đảo Gạc Ma ngày 14/3/1988 ấy, anh cùng 63 người đồng đội đã anh dũng hi sinh trong lúc làm nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biển đảo của Tổ quốc.
“Ngày em trai hy sinh, gia đình lục tìm, dò hỏi khắp nơi nhưng không thể nào tìm được 1 tấm hình nào để làm di ảnh đặt lên bàn thờ liệt sĩ Trần Quốc Trị. Suốt một thời gian dài mấy chục năm, có nhiều cơ quan, đoàn thể và cá nhân giúp gia đình tìm ảnh nhưng không tìm được” - ông Trần Quốc Tuấn buồn bã.
 |
| Liệt sĩ Trần Quốc Trị được truy tặng bằng Tổ quốc ghi công. |
Tưởng chừng việc tìm di ảnh của người em út đã đi vào ngõ cụt nhưng một điều may mắn đã đến với ông và gia đình vào cuối năm ngoái khi PGS.TS Ngô Văn Minh, Trưởng khoa Dân tộc và Tôn giáo, Học viện Chính trị Hồ Chí Minh khu vực 3 đến thăm và trao cho gia đình ông 1 tấm di ảnh liệt sĩ Trần Quốc Trị.
“Hơn 30 năm gia đình, bạn bè, các cơ quan tìm kiếm không thấy, lúc đó thầy Minh ra báo tin tìm thấy ảnh thì gia đình cảm động tột cùng. Sau hơn 30 năm gia đình mới nhìn thấy được hình bóng của liệt sĩ Trần Quốc Trị” - ông Tuấn xúc động chia sẻ.
Miệt mài tìm kiếm từ nhiều hướng
Để nói về hành trình tìm kiếm di ảnh của liệt sĩ Trần Quốc Trị phải nhắc đến PGS.TS Ngô Văn Minh – Trưởng Khoa Dân tộc và Tôn giáo, Học viện Chính trị Hồ Chí Minh khu vực 3 tại Đà Nẵng.
Năm 2019, trong một chuyến công tác tại tỉnh Khánh Hòa, PGS.TS Ngô Văn Minh đã đến thăm nhà trưng bày khu tưởng niệm liệt sĩ Gạc Ma tại xã Cam Hải Đông, huyện Cam Lâm, tỉnh Khánh Hòa. Ngắm nhìn di ảnh các liệt sĩ, ánh mắt ông dừng lại thật lâu tại vị trí di ảnh của liệt sĩ Trần Quốc Trị (SN 1966, xã Đồng Trạch, huyện Bố Trạch, Quảng Bình).
Dừng bởi, trong khi 63 liệt sĩ đều có di ảnh, thì vị trí gắn ảnh của liệt sĩ Trần Quốc Trị chỉ là một ô trống. Ban Quản lý khu tưởng niệm liệt sĩ Gạc Ma cũng cho biết, dù đã tìm nhiều cách, nhưng đến thời điểm đó vẫn không thể tìm được bất cứ một hình ảnh nào của liệt sĩ Trần Quốc Trị.
 |
| PGS.TS Ngô Văn Minh trao di ảnh cho ông Võ Duy Trúc, Ban quản lý Khu tưởng niệm chiến sĩ Gạc Ma. |
Với niềm khắc khoải về khoảng trống chưa được lấp đầy ngày ấy, PGS.TS Ngô Văn Minh bắt đầu hành trình “Tìm ảnh cho anh” suốt chiều dài các tỉnh miền Trung. Kể cả trong những chuyến công tác ở Quảng Bình, ông luôn chia sẻ thông tin này, kết nối với nhiều người để cùng tìm kiếm di ảnh liệt sĩ Trần Quốc Trị. Dù cuộc tìm kiếm gần như vô vọng, nhưng PGS.TS Ngô Văn Minh vẫn kiên trì với hành trình “Tìm ảnh cho anh”.
Một thời gian khá lâu, đến ngày đầu tháng 1/10/2020, nơi ông nghĩ đến là kho lưu trữ tàng thư căn cước công dân thuộc Phòng Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội, Công an tỉnh Quảng Bình. Niềm vui như vỡ òa khi hồ sơ lưu trữ của liệt sĩ Trần Quốc Trị vẫn được lưu giữ, trong đó của bức ảnh chân dung của anh.
 |
| Các cựu binh, thân nhân gia đình 64 liệt sỹ hi sinh tại Đảo Gạc Ma từ Nghệ An - Hà Tĩnh - Quảng Bình - Quảng Trị thả đèn hoa đăng tưởng nhớ tại Cảng Gianh tối ngày 13/3. |
Theo PGS.TS Ngô Văn Minh, các liệt sĩ đã ngã xuống, máu xương hòa vào biển đảo Trường Sa vì nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền của Tổ quốc nhưng trên bàn thờ lại thiếu đi tấm di ảnh, nơi gắn di ảnh ở khu tưởng niệm liệt sĩ Gạc Ma là 1 ô trống khiến những người đến đây không khỏi chạnh lòng. Nên ngay sau khi tìm kiếm được di ảnh, tôi đã đến thắp hương và trao di ảnh của liệt sĩ Trần Quốc Trị cho gia đình anh tại quê nhà và tận tay trao tấm ảnh này cho Ban Quản lý khu tưởng niệm liệt sĩ Gạc Ma tại Khánh Hòa.
Đến nay, trận hải chiến Gạc Ma đã trôi qua 33 năm nhưng vẫn để lại nhiều nỗi niềm day dứt trong lòng người ở lại. Ngày 14/3 hàng năm, nhân dân cả nước vẫn luôn nhắc nhớ, tưởng niệm sự hi sinh cao cả của 64 liệt sĩ Gạc Ma vì nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và biển đảo của Tổ quốc.
