Chứng khoán Việt Nam tiếp tục vắng bóng “tân binh”
Sáng nay, tại Hà Nội đã diễn ra Tọa đàm “Giải pháp thúc đẩy các doanh nghiệp lên sàn chứng khoán” do Tạp chí điện tử Kinh tế Chứng khoán Việt Nam tổ chức.
Phát biểu tại diễn đàn, ông Nguyễn Viết Việt – Tổng biên tập Tạp chí điện tử Kinh tế Chứng khoán Việt Nam cho biết, thời gian vừa qua, thị trường chứng khoán (TTCK) Việt Nam đã khẳng định vai trò là kênh huy động vốn quan trọng của nền kinh tế, giúp thị trường vốn trở nên dần cân bằng hơn trong việc bổ sung nguồn vốn trung, dài hạn cho nền kinh tế cũng như các doanh nghiệp niêm yết, đăng ký giao dịch.
Việc tham gia TTCK khi đưa cổ phiếu lên niêm yết và đăng ký giao dịch trên thị trường chứng khoán tập trung đã mang lại nhiều lợi ích cho doanh nghiệp như: huy động vốn, mở rộng quy mô hoạt động, nâng cao uy tín, thương hiệu... Tuy nhiên, số doanh nghiệp lên sàn (bao gồm cả niêm yết và đăng ký giao dịch) trong 3 năm vừa qua còn rất hạn chế. Điều này khiến thị trường chứng khoán không có thêm hàng hóa mới, nhà đầu tư không có thêm lựa chọn để đầu tư.
 |
Ông Nguyễn Viết Việt – Tổng biên tập Tạp chí điện tử Kinh tế Chứng khoán Việt Nam phát biểu tại buổi tọa đàm. |
Theo báo cáo của Hiệp hội kinh doanh chứng khoán, sau hơn 2 thập niên hình thành và phát triển, TTCK đã có những bước phát triển vượt bậc. Mức vốn hóa thị trường cổ phiếu 3 sàn HOSE, HNX và UPCoM đến ngày 30/6/2023 đạt 5.783 nghìn tỷ đồng, tăng 10,7% so với cuối năm 2022, tương đương 60,8% GDP ước tính năm 2022.
Thị trường cũng ghi nhận có tới 42 doanh nghiệp có vốn hóa hơn 1 tỷ USD (trên 23.000 tỷ đồng). Theo số liệu của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, từ 2 doanh nghiệp niêm yết đầu tiên, số lượng chứng khoán trên 3 sàn HOSE, HNX và UPCoM tới cuối tháng 6/2023 là 1.600 doanh nghiệp HOSE (403 doanh nghiệp), HNX (332 doanh nghiệp) và UPCoM (865 doanh nghiệp).
Tuy nhiên con số này trong các năm gần đây không có sự chuyển biến. Năm 2022 ghi nhận khoảng 54 mã cổ phiếu mới được bổ sung trên cả 3 sàn giao dịch. Song số lượng cổ phiếu rút khỏi thị trường năm 2022 cũng cao vượt trội hơn số lên sàn khiến tổng doanh nghiệp đăng ký trên 3 sàn giảm hơn 40 đơn vị so với năm 2021.
Thậm chí, từ đầu năm 2023 đến nay, tại HOSE có duy nhất 1 mã cổ phiếu mới niêm yết là PVP của Công ty Cổ phần Vận tải Dầu khí Thái Bình Dương và dự kiến có thêm 2 mã đang chuẩn bị lên trong tháng 7-8 này là ADP của Sơn Á Đông và SIP của Đầu tư Sài Gòn VRG. Cả ba mã đều chuyển từ UPCoM sang.
Sàn HNX cũng chỉ ghi nhận 3 “tân binh” là DTG của Dược phẩm Tipharco, PPT của Petro Times và KSV của Tổng công ty Khoáng sản TKV lên sàn trong 6 tháng đầu năm.
Đối với UPCoM là 3 doanh nghiệp mới đăng ký giao dịch là GPC của Tập đoàn Green+, VMT của Giao nhận Vận tải miền Trung, VNZ của VNG. Ngược lại, có 22 doanh nghiệp bị chuyển từ sàn HNX xuống UPCoM do hoạt động kinh doanh sa sút, nhiều năm thua lỗ.
Việc doanh nghiệp lên sàn ít, theo các chuyên gia bên cạnh nguyên nhân khách quan là khó khăn của kinh tế vĩ mô trong và ngoài nước, còn do nguyên nhân chủ quan từ phía các doanh nghiệp và các thành viên tham gia thị trường.
 |
Ông Phan Quốc Huỳnh, Phó Chủ tịch thường trực Hiệp hội Kinh doanh Chứng khoán Việt Nam (VASB). |
Ông Phan Quốc Huỳnh, Phó Chủ tịch thường trực Hiệp hội Kinh doanh Chứng khoán Việt Nam (VASB) cho biết, từ năm 2021 đến nay, tình hình kinh tế thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng biến động dữ dội với nhiều sự kiện lớn nảy sinh, gây tác động đến hoạt động của thị trường chứng khoán Việt Nam. Bức tranh thị trường bộc lộ nhiều mảng sáng, tối đan xen, trong đó mảng tối dường như chiếm ưu thế.
“Về câu chuyện thúc đẩy doanh nghiệp đại chúng hóa, niêm yết và đăng ký giao dịch trên thị trường, tôi cho rằng Bộ Tài chính, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) và các Sở giao dịch đang tạo mọi điều kiện cho doanh nghiệp thuận lợi lên sàn, tạo điều kiện phát triển cho cộng đồng doanh nghiệp và nhà đầu tư, hướng đến lợi ích chung.
Tuy nhiên, sự trầm lắng về số lượng “tân binh” có nhiều nguyên nhân, đơn cử bản thân doanh nghiệp đang chật vật đối phó với những khó khăn về tài chính để tồn tại. Bên cạnh đó, các điều kiện lên sàn đang được kiểm soát chặt chẽ hơn, đòi hỏi chất lượng của doanh nghiệp phải thuộc hạng tốt, với báo cáo tài chính sạch sẽ, có lợi nhuận tối thiểu 1-2 năm. Nhìn chung, nội tại sức khỏe của doanh nghiệp là nguyên nhân chính khiến tình trạng doanh nghiệp niêm yết trên sàn đang ở mức hạn chế như hiện nay”, ông Phan Quốc Huỳnh nói.
Đồng quan điểm, bà Trần Thị Lan Anh, Trưởng phòng tư vấn, CTCK Mirae Asset Việt Nam cho rằng, TTCK Việt Nam hiện nay chưa đa dạng về các loại hàng hóa. Số lượng nhà đầu tư các năm qua tăng trưởng nhưng lượng hàng hóa lại chưa đủ để cung cấp.
Bà Lan Anh cho rằng, các doanh nghiệp đang chưa nắm rõ về lợi ích, cũng như điều kiện để niêm yết trên sàn. Trong những năm vừa qua, có một vài doanh nghiệp có hoạt động thiếu minh bạch trên sàn khiến các doanh nghiệp vừa và nhỏ, thậm chí doanh nghiệp có quy mô lớn, tài chính tốt “ngại” lên sàn vì sợ bị “đánh đồng”.
Cách nào giúp doanh nghiệp lên sàn chứng khoán thành công?
Từ góc độ là đơn vị tư vấn doanh nghiệp, ông Bùi Đình Như, Chủ tịch HĐQT Công ty Đầu tư và Tái cấu trúc doanh nghiệp Việt Nam nhận định, ngoại trừ những doanh nghiệp Nhà nước, thì 99% doanh nghiệp tư nhân chưa đủ điều kiện để trở thành công ty đại chúng để lên sàn mà phải trải qua một quá trình tái cấu trúc. Thậm chí có những doanh nghiệp “né” thuế, mua hóa đơn, tăng chi phí, giảm doanh thu, đỡ nộp thuế thu nhập doanh nghiệp...
 |
TTCK cần có hàng hóa mới, chất lượng, để nuôi dưỡng sức hấp dẫn của kênh đầu tư chứng khoán. |
Vì vậy, theo ông Bùi Đình Như những tổ chức trung gian phải làm cho doanh nghiệp hiểu được tính minh bạch và tác dụng khi gia nhập TTCK, khi đó họ mới làm theo và đó cũng là giải pháp căn cơ cho thị trường trong lâu dài.
“Ngoài ra doanh nghiệp phải có lộ trình, không thể nói tái cấu trúc là làm ngay được, có những doanh nghiệp phải mất rất nhiều năm, từ công ty trách nhiệm hữu hạn, chuyển lên cổ phần, rồi sau đó mới tái cấu trúc để đủ điều kiện lên sàn”, ông Bùi Đình Như nói.
Ông Võ Thanh Tuấn, Trưởng phòng đăng ký chứng khoán, Trung tâm lưu ký chứng khoán (VSD) cũng cho rằng, các doanh nghiệp cần tìm hiểu kỹ và nắm rõ về các mốc thời gian trong quá trình niêm yết và đăng ký giao dịch trên thị trường. Theo quy định, kể từ ngày UBCKNN xác nhận doanh nghiệp là công ty đại chúng, trong vòng 15 ngày kế tiếp doanh nghiệp phải thực hiện đăng ký tại VSD và 15 ngày tiếp theo phải thực hiện trên sàn UPCoM.
Sau hai năm đăng ký giao dịch trên Upcom, nếu doanh nghiệp đủ điều kiện niêm yết có thể niêm yết trên sàn HNX hoặc HOSE. Đối với công ty đại chúng lần đầu chào bán ra công chúng thành công có thể niêm yết ngay nếu đủ điều kiện. Trên cơ sở các quy định và thời hạn đăng ký, các doanh nghiệp có thể chuẩn bị lộ trình cho việc niêm yết. Như vậy tỷ lệ “thành công” sẽ cao hơn.
