Sáng ngày 10/7, Tổng cục Thống kê (TCTK) đã công bố số liệu lao động (LĐ) việc làm (VL) quý II và 6 tháng đầu năm 2020 và báo cáo tác động của dịch Covid-19 đến tình hình LĐ VL tại Việt Nam.
Lao động nữ, lao động khu vực dịch vụ bị ảnh hưởng nhiều nhất
Theo TCTK, dịch Covid-19 xuất hiện tại Việt Nam từ tháng 1/2020 đã ảnh hưởng trực tiếp đến tình hình LĐ VL trong các ngành và tại tất cả các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, trong đó, ảnh hưởng rõ rệt nhất vào quý II/2020.
Tính đến tháng 6/2020, cả nước có 30,8 triệu người từ 15 tuổi trở lên bị ảnh hưởng tiêu cực bởi dịch Covid-19 bao gồm những người bị mất VL, phải nghỉ giãn việc/nghỉ luân phiên, giảm giờ làm, giảm thu nhập,… Ảnh hưởng do giảm thu nhập chiếm tỷ trọng cao nhất với 57,3% tổng số người bị ảnh hưởng (tương ứng 17,6 triệu người).
Trong tổng số 30,8 triệu người bị ảnh hưởng, có 28,7 triệu người có VL; 897,5 nghìn người thất nghiệp và 1,2 triệu người nằm ngoài lực lượng LĐ (không tham gia hoạt động kinh tế).
Khu vực Dịch vụ chịu ảnh hưởng nặng nề nhất với 72,0% LĐ bị ảnh hưởng, tiếp đến là khu vực Công nghiệp và xây dựng với 67,8% LĐ bị ảnh hưởng; tỷ lệ LĐ bị ảnh hưởng trong khu vực Nông, lâm nghiệp và thủy sản là 25,1%.
Cũng theo TCTK, lực lượng LĐ giảm sâu kỷ lục, LĐ nữ là nhóm chịu ảnh hưởng nặng nề hơn so với LĐ nam trong bối cảnh dịch Covid-19
Cụ thể. lực lượng LĐ từ 15 tuổi trở lên trong quý II/2020 là 53,1 triệu người, giảm 2,2 triệu người so với quý trước và giảm 2,4 triệu người so với cùng kỳ năm trước. Đây là năm ghi nhận mức giảm sâu kỷ lục của lực lượng LĐ từ trước đến nay.
Đặc biệt, LĐ có VL giảm mạnh nhất trong vòng 10 năm qua. Cụ thể, LĐ từ 15 tuổi trở lên có VL trong quý II/2020 là 51,8 triệu người, giảm 2,4 triệu người so với quý trước và giảm gần 2,6 triệu người so với cùng kỳ năm trước.
Trong đó, LĐ giảm chủ yếu ở khu vực nông thôn và LĐ nữ, số người có VL ở khu vực nông thôn giảm 1,8 triệu người so với quý trước và gần 2,1 triệu người so với cùng kỳ năm trước; LĐ nữ giảm 1,2 triệu người so với quý trước và giảm 1,5 triệu người so với cùng kỳ năm trước.
LĐ làm công hưởng lương giảm gần 1,2 triệu người so với quý trước; nhóm LĐ yếu thế (LĐ tự làm và LĐ gia đình) giảm 1,1 triệu người so với quý trước.
Thu nhập ngành nghệ thuật, giải trí giảm mạnh nhất
Cũng theo TCTK, thu nhập bình quân tháng của LĐ quý 2 là 5,2 triệu đồng, giảm 525.000 đồng so với quý trước và giảm 279.000 đồng so với cùng kỳ năm trước. Đây là năm đầu tiên thu nhập của LĐ trong quý 2 giảm so với cùng kỳ năm trước trong 5 năm qua. Trong khi đó, thu nhập bình quân tháng của LĐ quý 2/2019 so với cùng kỳ năm 2018 tăng tới 16,6%.
So với cùng kỳ năm trước, thu nhập bình quân tháng của LĐ quý II/2020 khu vực Dịch vụ giảm 7,3%, giảm mạnh nhất trong ba khu vực kinh tế; khu vực Công nghiệp và xây dựng giảm 5,1%; khu vực Nông, lâm nghiệp và thủy sản giảm 2,8%.
Trong số 21 ngành kinh tế, các ngành có thu nhập bình quân tháng của LĐ quý II/2020 giảm mạnh nhất so với cùng kỳ năm trước là ngành nghệ thuật, vui chơi, giải trí (giảm 19,2%); ngành dịch vụ lưu trú và ăn uống (giảm 18,3%); ngành vận tải kho bãi (giảm 12,8%); ngành bán buôn và bán lẻ, sửa chữa ô tô, mô tô, xe máy và xe có động cơ khác (giảm 9,1%).
So với cùng kỳ năm trước, thu nhập bình quân tháng của LĐ là chủ cơ sở có mức giảm cao nhất, giảm 17,3%; LĐ tự làm giảm 7,6%; LĐ làm công hưởng lương giảm 2,8 %.
Báo cáo của TCTK cũng cho thấy, tỷ lệ thất nghiệp cao nhất trong vòng 10 năm qua, trong đó tỷ lệ thất nghiệp tăng nhiều nhất ở nhóm lao động có trình độ chuyên môn kỹ thuật thấp
Tỷ lệ thất nghiệp trong độ tuổi LĐ trong quý II /2020 là 2,73%, trong đó, tỷ lệ thất nghiệp trong độ tuổi LĐ ở khu vực thành thị là 4,46%, cao nhất trong vòng 10 năm qua, cao hơn 1,36 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm trước.
Tỷ lệ thất nghiệp trong độ tuổi LĐ của nhóm lao động có trình độ chuyên môn kỹ thuật từ trung cấp trở lên quý II/2020 giảm so với quý trước và tăng so với cùng kỳ năm trước. Trong khi đó, tỷ lệ thất nghiệp trong độ tuổi quý II/2020 của nhóm LĐ có trình độ chuyên môn kỹ thuật thấp (sơ cấp) hoặc không có trình độ chuyên môn kỹ thuật đều tăng so với quý trước và so với cùng kỳ năm trước.
“Điều này cho thấy khi nền kinh tế gặp cú sốc, LĐ có trình độ thấp hoặc không có trình độ gặp nhiều khó khăn hơn về cơ hội VL so với LĐ có trình độ chuyên môn kỹ thuật bậc trung và bậc cao…”- Bà Vũ Thu Thủy, Vụ trưởng Vụ Thống kê Dân số và LĐ (TCTK) nhận định.
Cần nghiên cứu xây dựng các gói hỗ trợ đặc thù
Chủ trì cuộc họp báo, ông Phạm Quang Vinh - Phó Tổng cục trưởng TCTK - cho rằng, đến nay, Việt Nam đã đạt được những thành tựu đáng ghi nhận trong cuộc chiến chống dịch Covid-19 cũng như thực hiện mục tiêu kép vừa chống dịch vừa khôi phục, phát triển kinh tế. Tuy nhiên, dịch Covid-19 trên thế giới đang diễn ra phức tạp với nhiều nguy cơ bùng nổ làn sóng dịch lần thứ 2 tại nhiều nước trên thế giới sẽ tiếp tục có những ảnh hưởng tiêu cực đến tình hình LĐ, VL và thu nhập của người LĐ tại Việt Nam.
Để hỗ trợ DN, người LĐ phục hồi sản xuất góp phần tăng trưởng kinh tế, TCTK đề nghị cần đẩy mạnh việc thực hiện gói hỗ trợ theo Nghị quyết 42/NQ-CP của Chính phủ, đảm bảo chi đúng đối tượng, kịp thời và hiệu quả.
Đồng thời nghiên cứu để xây dựng các gói hỗ trợ đặc thù cho nhóm LĐ yếu thế, bao gồm LĐ nữ và LĐ không có trình độ chuyên môn kỹ thuật chịu tổn thương bởi diễn biến khó lường của dịch Covid-19 nhằm giúp họ sớm vượt qua khó khăn, ổn định cuộc sống.
Cùng với đó, đẩy nhanh việc thực hiện hiệu quả các chính sách hỗ trợ DN, cơ sở sản xuất kinh doanh để phục hồi hoạt động kinh tế của tất cả các ngành, đặc biệt là các ngành chịu ảnh hưởng lớn của dịch Covid-19 như ngành công nghiệp chế biến, chế tạo; bán buôn và bán lẻ; dịch vụ lưu trú và ăn uống; vận tải…
Về phía DN và người LĐ, TCTK đề xuất cần nắm bắt nhu cầu LĐ của nền kinh tế trong bối cảnh chuyển đổi phương thức sản xuất đáp ứng yêu cầu mới sau khi xảy ra dịch Covid-19 để đào tạo, nâng cao trình độ đáp ứng nhu cầu LĐ trong xã hội.
Cảnh báo tình trạng lao động không sử dụng hết tiềm năng
Theo TCTK, dịch Covid-19 đã khiến tình trạng LĐ không sử dụng hết tiềm năng trong nền kinh tế nghiêm trọng hơn. Tỷ lệ LĐ không sử dụng hết tiềm năng quý II/2020 tăng cao gấp khoảng 1,5 lần so với quý trước và cùng kỳ năm trước. Đa phần LĐ không sử dụng hết tiềm năng là những người trẻ, dưới 34 tuổi.
TCTK đề nghị, trong bối cảnh đại dịch Covid-19 vẫn chưa được kiểm soát trên thế giới, LĐ không sử dụng hết tiềm năng có xu hướng gia tăng, nhà nước cần có chính sách khuyến khích người LĐ học tập nâng cao trình độ, đáp ứng nhu cầu của người sử dụng LĐ trong trạng thái “bình thường mới”, mặt khác cần tập trung hỗ trợ người sử dụng LĐ đào tạo, đào tạo lại người LĐ. Khuyến khích DN khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, ứng dụng khoa học công nghệ phát huy tiềm năng và thế mạnh góp phần giải quyết VL, đảm bảo an sinh xã hội.
