Giải pháp 'viễn tưởng' lọc độc tố khỏi biển miền Trung

Hình minh họa
Hình minh họa
(PLO) - Trong Hội nghị báo cáo kết quả đánh giá hiện trạng môi trường biển 4 tỉnh miền Trung. GS.TS Mai Trọng Nhuận, Trưởng nhóm Điều tra, đánh giá mức độ, phạm vi ô nhiễm môi trường biển do sự cố môi trường gây ra tại 4 tỉnh ven biển miền Trung cho biết, thời gian tới, nhóm nghiên cứu sẽ đề xuất phương án làm sạch biển bằng công nghệ.

GS Nhuận cho biết, Việt Nam chưa bao giờ triển khai việc này nên chưa có kinh nghiệm. Tuy nhiên, theo kinh nghiệm quốc tế, có thể nghiên cứu áp dụng hệ thống công nghệ xử lý bùn biển của Nhật Bản. Họ có công nghệ hút bùn nhưng không phát tán độc tố, không hủy diệt hệ sinh thái.

Bùn hút lên sẽ được xử lý sạch độc tố, đảm bảo hết ô nhiễm rồi bồi hoàn trở lại đáy biển. Giá tại Nhật Bản là 500 USD/m3. Tuy nhiên, các nhà khoa học hy vọng, công nghệ này khi áp dụng ở ở Việt Nam sẽ rẻ hơn.

“Biển sạch” nhưng cá chưa an toàn

GS.TS Mai Trọng Nhuận đại diện nhóm nghiên cứu trình bày kết quả đánh giá môi trường biển tại 4 tỉnh miền Trung vừa qua. Theo báo cáo, các thông số lý hóa, nhóm hợp chất hữu cơ và tổng Coliform đều nằm trong ngưỡng cho phép.

Riêng các thông số sắt, tổng lượng phenol và xyanua (là nguyên nhân chính gây ra sự cố môi trường) có biến động theo hướng giảm dần. 

Hàm lượng xyanua tháng 5/2016 lớn hơn tháng 6/2016 (giá trị cao nhất là 0,002 ug/l). Hàm lượng phenol trong nước vào tháng 5/2016 hầu như không phát hiện, hoặc phát hiện mức thấp; tháng 6/2016 tăng lên 2,7% mẫu vượt ngưỡng. Đến nay, hàm lượng này, đã giảm xuống dưới ngưỡng. 

Chất lượng môi trường nước biển và trầm tích biển tại các khu vực được quan trắc đã nằm trong giới hạn quy định, đạt quy chuẩn đối với vùng bãi tắm, thể thao dưới  nước, nuôi trồng thủy sản và bảo tồn thủy sinh.

Tuy nhiên, do chịu tác động của dòng xoáy cục bộ, có một số thông số môi trường cao hơn ở khu vực cách bờ biển 1,5km thuộc Sơn Dương (Hà Tĩnh), Nhật Lệ (Quảng Bình), hòn Sơn Chà (Thừa Thiên Huế). Hệ sinh thái rạn san hô, cỏ biển và nguồn lợi hải sản đã có dấu hiệu phục hồi. 

Đánh giá về mức độ an toàn hải sản vẫn chưa đưa ra các thông số cụ thể. Bộ Tài nguyên & Môi trường (TN&MT) dựa vào số liệu giám sát của Bộ Y tế: Từ 28/4 - 8/8/2016, kết quả kiểm nghiệm đánh giá mức độ an toàn của các mẫu hải sản lấy tại 4 tỉnh miền Trung cho thấy:

Hàm lượng một số chất ô nhiễm trong hải sản đã giảm dần theo thời gian. Trong thời gian tới, Bộ Y tế và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thực hiện kiểm tra hải sản đánh bắt tại các vùng biển an toàn đã được Bộ TN&MT công bố.

Đề xuất “hút bùn lọc độc tố” 

GS Mai Trọng Nhuận cho biết, bên cạnh khả năng tự làm sạch của biển, thời gian tới, nhóm nghiên cứu sẽ đề xuất phương án làm sạch biển bằng công nghệ. Câu hỏi các đại biểu đặt ra cho các nhà khoa học là biển đã an toàn sao phải dùng công nghệ làm sạch biển? 

Theo GS.TS Mai Trọng Nhuận, phần lớn môi trường biển miền Trung đã an toàn nhưng không được như trước khi xảy ra sự cố.

Kết quả phân tích 3.156 mẫu vật được thu thập thuộc các nhóm sinh vật phù du, động vật đáy, san hô, cá biển, thực vật ngập mặn và rong biển cùng với hình ảnh và video quay dưới nước cho thấy, trong tháng 4 và 5/2016, 100% các rạn san hô trong khu vực khảo sát đều có dấu hiệu bị tẩy trắng, nhóm san hô cành hầu hết bị chết hàng loạt. 

Điển hình là khu vực Hòn Sơn Dương - Hà Tĩnh (điểm đầu), tỷ lệ san hô chết cao nhất khoảng 90%, Hòn Nồm (Quảng Bình) và Hải Vân, Sơn Chà - Thừa Thiên Huế (điểm cuối), tỷ lệ san hô bị suy giảm là 66,7%. Sinh vật trên rạn san hô còn rất nghèo nàn, mật độ cá rất thấp, thấp nhất là Hòn Sơn Dương, Hòn Nồm.

San hô chết trắng dưới biển sau sự cố môi trường.

San hô chết trắng dưới biển sau sự cố môi trường.

Đến giai đoạn tháng 6 và 7/2016, hiện tượng san hô bị tẩy trắng mới dừng, hiện tượng san hô phục hồi tự nhiên mới bắt đầu xuất hiện. Tuy nhiên, theo các nhà khoa học, san hô phát triển rất chậm nên để rạn san hô khôi phục như trước khi xảy ra sự cố sẽ mất nhiều thời gian, có thể vài chục năm.

Vì vậy, theo GS Mai Trọng Nhuận, trong giai đoạn nghiên cứu tiếp theo các nhà khoa học sẽ đề xuất phương án làm sạch biển bằng công nghệ, bên cạnh khả năng  tự làm sạch của biển.

Ở giai đoạn này, trên cơ sở kết quả giai đoạn 1, các nhà khoa học sẽ tiếp tục theo dõi khả năng tự làm sạch của tự nhiên và những khả năng can thiệp của con người để tìm giải pháp công nghệ tối ưu cho việc làm sạch môi trường và khôi phục hệ  sinh thái.

Về công nghệ làm sạch biển, GS Nhuận cho biết, Việt Nam chưa bao giờ triển khai việc này nên chưa có kinh nghiệm.

Tuy nhiên, theo kinh nghiệm quốc tế, có thể nghiên cứu áp dụng hệ thống công nghệ xử lý bùn biển của Nhật Bản. Họ có công nghệ hút bùn nhưng không phát tán độc tố, không hủy diệt hệ sinh thái. Bùn hút lên sẽ được xử lý sạch độc tố, đảm bảo hết ô nhiễm rồi bồi hoàn trở lại đáy biển.

Giá tại Nhật Bản là 500 USD/m3. Tuy nhiên, các nhà khoa học hy vọng, công nghệ này khi áp dụng ở ở Việt Nam sẽ rẻ hơn.

“Biết bao nhiêu tiền cho đủ”

Về vấn đề này, GS.TS Dương Đức Tiến - Nguyên Giảng viên Đại học khoa học tự nhiên, ĐHQG Hà Nội, người đã trực tiếp cùng đoàn khảo sát của các nhà khoa học thực địa tại biển miền Trung vừa qua cho rằng, đây là một sự viễn tưởng.

Ông Tiến nói rõ: "Vấn đề chính là công việc sau này, chúng ta làm thế nào để sự cố ô nhiễm môi trường biển sẽ không tái diễn. Những bài toán về Formosa vẫn còn đang ngổn ngang, đây mới lượng xả thải khi nhà máy hoạt động thử nghiệm, thử nghĩ khi vào hoạt động chính thức thì sẽ lớn gấp bao nhiêu lần, giải quyết tình trạng này thế nào.

Khí thải sẽ cho ra đâu, bùn thải ra đâu, chất lượng nước xả thải kiểm soát ra sao, thiết nghĩ đây mới là vấn đề phải bàn. Đừng có đặt ra các dự án để "đục nước béo cò", phải rất thận trọng, tiêu một đồng tiền cho môi trường đều phải tính toán, cân nhắc kỹ lưỡng. Hãy để dành tiền cho những dự án quan trọng hơn.

Quá trình làm sạch phải có thời gian bằng chính năng lực tự làm sạch của biển. Việc khắc phục là cần thiết, nhưng việc làm sạch thì thiên nhiên sẽ từ từ hồi phục lại, chưa cần đến tác động của con người, đặc biệt là công nghệ.

Tôi thấy chưa có nước nào hút bùn ở ven bờ biển, vì công nghệ này chủ yếu là bơm ô xy vào để thanh lọc bùn, nhưng biển miền Trung, với chiều dài hàng trăm km, tính ra m3 thì không biết bao nhiêu tiền cho đủ, trong khi, kết quả chưa biết được có hiệu quả hay không.

Với Nhật Bản họ có sử dụng công nghệ này, nhưng chỉ dùng cho một vùng vịnh diện tích nhỏ. Hơn nữa nền kinh tế Việt Nam không thể so sánh được với đất nước cho chúng ta vay không biết bao nhiêu tiền ODA được.

Thiết nghĩ, chúng ta đừng bỏ tiền ra lãng phí để thử nghiệm các công nghệ mới, đồng tiền được bồi thường, hãy thử hỏi đã vào tay dân hay chưa? Khi dân hàng bao năm bám biển, chưa biết làm gì, sống bằng gì, hãy giúp dân ổn định cuộc sống là việc thiết thực".

Bên cạnh đó, theo ông Tiến, bao nhiêu dòng sông của Hà Nội, của Việt Nam, nếu có tiền, hoặc giỏi về công nghệ thì hãy làm sạch chúng. Ý tưởng thì hay, nhưng áp dụng được vào thực tế hay không lại là cả một quá trình.

Thủ tướng đã từng nói không đánh đổi vấn đề phát triển kinh tế với vấn đề tài nguyên môi trường, nhưng việc gìn giữ như thế nào lại là cả một quá trình. Điều cần làm ngay là làm sao cho hàng vạn người dân dọc khu vực ô nhiễm trở lại cuộc sống bình thường, không còn sự mất trật tự trong cuộc sống.

Vị chuyên gia dẫn chứng, ở Việt Nam cũng có những dòng sông như sông Thương, ô nhiễm từ Bắc Giang chảy ra biển, khi đó, dòng sông còn tàn phá hết các cánh đồng lúa ven sông, thủy sinh vật ở dòng sông cạn kiệt, con người bị ảnh hưởng.

Nhưng trải qua thời gian thiên nhiên thay đổi, dòng sông tự làm sạch và bây giờ lại trở thành con sông hiền hòa. Nghĩa là cần có thời gian để cho dòng sông có sự nghỉ ngơi, cùng với đó dòng chảy cuốn trôi ô nhiễm ra biển cả. Tất nhiên thời gian thì tùy mức độ ô nhiễm có thể 5-10-15 năm, nhưng bớt được nhiều chi phí cho dân.

Còn các dòng sông như Tô Lịch, càng ngày càng ô nhiễm dù thành phố chi không ít tiền để cải tạo. Nguyên nhân rất đơn giản, là vì các gia đình, các khu sản xuất cứ đẩy chất thải ô nhiễm ra sông, không có kiểm soát thì làm sao hồi phục được.

Sức dọn sạch, cải tạo lại môi trường sống cũng không đủ để đánh bại được sức tàn phá của chất thải ô nhiễm. Câu chuyện này cũng giống như biển miền Trung và Formosa.

"Tôi cho rằng, bài học của Formosa là tìm nguyên nhân ngăn chặn ngay từ đầu trước khi bước vào sản xuất, thay vì xử lý hậu quả đã rồi", ông Tiến nhấn mạnh

Cũng đưa ra quan điểm về vấn đề này, TS Bùi Quang Tề - nguyên Trưởng phòng Sinh học thực nghiệm, Viện Nghiên cứu Nuôi trồng Thủy sản I, cho rằng, nếu là những vùng vịnh nhỏ thì có thể làm được bằng công nghệ xử lý bùn biển, nhưng riêng với biển miền Trung sẽ cần đến rất nhiều tỷ USD, mà với tình hình thực tại của Việt Nam, đó là sự viển vông, thiếu thực tế.

Tại hội nghị,  PGS.TS Trịnh Văn Tuyên, Viện trưởng Công nghệ Môi trường (Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam) cho hay, Formosa Hà Tĩnh đã xây dựng một lò luyện cốc, tới đây sẽ xây thêm một lò nữa. 

Theo PGS Tuyên, mỗi ngày Formosa sản xuất khoảng 2.000 tấn cốc, mỗi tấn cốc sẽ phát ra 0,6 tấn nước thải, tương ứng với việc mỗi ngày Formosa xả khoảng 1.000-1.200 m3 nước thải ô nhiễm.

"Nếu số nước thải trên không được xử lý thì một ngày sẽ có một tấn phenol xả ra biển. Những ngày gần đây, hệ thống xử lý nước thải sinh hoá đã gần đạt chuẩn, và như vậy mỗi ngày Formosa chỉ còn xả ra hơn một kg phenol", ông Tuyên nói.

Ông Nguyễn Văn Viết, nguyên Bí thư Đảng ủy Cơ quan dân chính Đảng Hà Tĩnh, cho rằng để xử lý ô nhiễm môi trường biển 4 tỉnh miền Trung, cần sự vào cuộc quyết liệt của nhà nước, không nên chỉ chờ tự nhiên.

"Tôi đang mong chờ một cơn bão vào Hà Tĩnh và các tỉnh bị ảnh hưởng sự cố môi trường. Có cơn bão vào, mưa to gió lớn thì đỡ (ô nhiễm) hơn", ông Viết nói.

Tuy nhiên, PGS Tuyên cho rằng nếu bão vào cũng chỉ giúp hòa tan chất ô nhiễm, thực tế do nồng độ chất ô nhiễm thấp dần nên hệ sinh thái biển có thể tự phân hủy ngày càng nhanh. "Điều quan trọng là giám sát để không xảy ra việc xả thải chất độc vào biển nữa", ông Tuyên nhấn mạnh.

Đọc thêm

Thủ tướng Phạm Minh Chính tới Côn Minh, bắt đầu chuyến công tác tại Trung Quốc

Thủ tướng Phạm Minh Chính tới Côn Minh, bắt đầu chuyến công tác tại Trung Quốc
Theo đặc phái viên TTXVN, đúng 9h05 phút ngày 5/11 (giờ địa phương), chuyên cơ chở Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam đã tới Sân bay quốc tế Trường Thủy, thành phố Côn Minh, tỉnh Vân Nam, Trung Quốc, bắt đầu chuyến công tác tham dự Hội nghị Thượng đỉnh Hợp tác Tiểu vùng Mekong mở rộng (GMS) lần thứ 8 theo lời mời của Thủ tướng Quốc vụ viện Trung Quốc Lý Cường và tham dự Hội nghị Cấp cao Chiến lược hợp tác kinh tế Ayeyawady - Chao Phraya – Mekong (ACMECS) lần thứ 10, Hội nghị Cấp cao Hợp tác Campuchia - Lào - Myanmar - Việt Nam (CLMV) lần thứ 11 và làm việc tại Trung Quốc từ ngày 5-8/11.

Nâng cao chất lượng công tác chuẩn bị, trách nhiệm của người đứng đầu trong triển khai các dự án

Đại biểu Triệu Quang Huy phát biểu tại phiên họp.
(PLVN) - Đại biểu Quốc hội nhấn mạnh, việc nâng cao chất lượng công tác chuẩn bị đầu tư; nâng cao vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu khi phê duyệt chủ trương đầu tư, quyết định đầu tư dự án sẽ góp phần thúc đẩy tiến độ triển khai thực hiện dự án, giải ngân vốn đầu tư công, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn vốn đầu tư công.

Lãng phí là lực cản sự phát triển của đất nước

Đại biểu Nguyễn Hữu Thông. (Ảnh: quochoi.vn)
(PLVN) -  Theo các đại biểu Quốc hội, nếu chúng ta chống lãng phí thành công như chống tham nhũng thời gian qua thì đất nước nhất định sẽ vững vàng bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam.

Thủ tướng công tác tại Trung Quốc: Tiếp tục nâng tầm vị thế và uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế

Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Thanh Bình.
(PLVN) -  Theo thông cáo của Bộ Ngoại giao, hôm nay - 5/11, Thủ tướng Phạm Minh Chính sẽ dẫn đầu Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam tham dự Hội nghị Thượng đỉnh hợp tác Tiểu vùng Mekong mở rộng (GMS) lần thứ 8, dự Hội nghị Cấp cao chiến lược hợp tác kinh tế Ayeyawady - Chao Phraya - Mekong (ACMECS) lần thứ 10, Hội nghị Cấp cao hợp tác Campuchia - Lào - Myanmar - Việt Nam (CLMV) lần thứ 11 và làm việc tại Trung Quốc đến ngày 8/11 theo lời mời của Thủ tướng Quốc vụ viện nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa Lý Cường.

Sửa đổi Luật Sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam: Tạo điều kiện để sĩ quan phát triển sự nghiệp và ổn định cuộc sống

Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Phan Văn Giang trình bày tờ trình dự án Luật. (Ảnh: qdnd.vn)
(PLVN) -  Việc sửa đổi Luật Sĩ quan (LSQ) Quân đội nhân dân (QĐND) Việt Nam, đặc biệt là tăng tuổi công tác, góp phần hoàn thiện chế độ chính sách với SQ, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, tạo điều kiện để SQ phát triển sự nghiệp và ổn định cuộc sống.

Đẩy mạnh hoàn thiện thể chế, tạo môi trường thuận lợi cho tăng trưởng

Quang cảnh phiên họp. (Ảnh trong bài: quochoi.vn)
(PLVN) -   Ngày 4/11, tại phiên thảo luận tại hội trường của Quốc hội, các Đại biểu đánh giá cao những kết quả đã đạt được trong công tác xây dựng thể chế thời gian qua; đồng thời kiến nghị nhiều giải pháp nhằm tiếp tục hoàn thiện thể chế, tạo môi trường thuận lợi cho sự phát triển của đất nước trong thời gian tới.

'Doanh nghiệp cần có hoài bão lớn và khát vọng phát triển'

'Doanh nghiệp cần có hoài bão lớn và khát vọng phát triển'
(PLVN) - Thủ tướng Phạm Minh Chính mong muốn, doanh nghiệp có hoài bão lớn và khát vọng phát triển, trở thành hình mẫu của tinh thần doanh nghiệp, kinh doanh liêm chính, nhân văn và có trách nhiệm. Đồng thời, tăng cường hơn nữa công tác thông tin truyền thông; bảo vệ bản quyền, giá trị thương hiệu...

Cần các biện pháp mạnh mẽ ứng phó với thiên tai

Đại biểu Nguyễn Thị Thu Hà phát biểu tại phiên họp.
(PLVN) - Chiều 4/11, tại phiên thảo luận ở hội trường của Quốc hội về đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2024; dự kiến kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2025…, một số ý kiến đại biểu đề cập đến những hậu quả nặng nề do thiên tai thời gian qua và đề nghị cần có các giải pháp mạnh mẽ để ứng phó.

Đại biểu Quốc hội đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng văn bản pháp luật

Quang cảnh phiên họp.
(PLVN) - Để hạn chế tối đa tình trạng ban hành các thủ tục hành chính rồi lại rà soát để cắt giảm, Đại biểu Quốc hội cho rằng, giải pháp hiệu quả nhất là cần tập trung rà soát ngay từ khâu xây dựng ban hành quy phạm pháp luật, trong đó cần đặc biệt chú trọng vào việc xin ý kiến của các tầng lớp Nhân dân, các cơ quan, tổ chức vào các dự thảo văn bản quy phạm pháp luật và tổng hợp ý kiến góp ý.

Bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp của công chứng viên: Cần rà soát, đánh giá thêm về tính hiệu quả

Đại biểu Phạm Thị Kiều – Đoàn ĐBQH tỉnh Đắk Nông. (Ảnh trong bài: quochoi.vn)
(PLVN) -  Tại phiên thảo luận tại hội trường của Quốc hội về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự thảo Luật Công chứng (sửa đổi) vừa qua, một số đại biểu đề nghị rà soát, đánh giá thêm về chi phí bỏ ra và tính hiệu quả xã hội của việc mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp của công chứng viên để có quy định cho phù hợp.

Để pháp luật là 'điểm tựa' cho phát triển

Tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội sẽ thảo luận, thông qua nhiều dự án luật. (Ảnh: Quochoi.vn).
(PLVN) - Nhiều Đại biểu Quốc hội cho rằng, những chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm tại phiên khai mạc Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV về chuyển đổi tư duy xây dựng pháp luật là hoàn toàn đúng đắn, là “điểm mốc” rất quan trọng, định hướng thay đổi cơ bản công tác xây dựng pháp luật trong thời gian tới; bảo đảm các văn bản luật khi được ban hành vừa đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước, vừa giúp khơi thông nguồn lực phục vụ cho phát triển kinh tế - xã hội.

Thủ tướng dự Hội nghị Thượng đỉnh hợp tác Tiểu vùng Mekong mở rộng lần thứ 8, từ ngày 5-8/11 tại Trung Quốc

Thủ tướng dự Hội nghị Thượng đỉnh hợp tác Tiểu vùng Mekong mở rộng lần thứ 8, từ ngày 5-8/11 tại Trung Quốc
Nhận lời mời của Thủ tướng Quốc vụ viện nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa Lý Cường, Thủ tướng Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam Phạm Minh Chính sẽ dẫn đầu Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam tham dự Hội nghị Thượng đỉnh hợp tác Tiểu vùng Mekong mở rộng lần thứ 8, từ ngày 5 đến ngày 8/11/2024.