"Cửa sổ bị vỡ” và nguyên nhân những vụ thảm án

"Cửa sổ bị vỡ” và nguyên nhân những vụ thảm án
(PLO) - Trước những vụ án giết người một cách dã man xảy ra trong thời gian gần đây,  nhiều chuyên gia đưa ra một số lý thuyết mới giải thích nguyên nhân của tội phạm. Đặc biệt lý thuyết “cửa sổ bị vỡ” được đưa ra thảo luận như một giải pháp mà xã hội nào cũng có thể học tập.  
Các chuyên gia lí giải, “cửa sổ bị vỡ” nếu không được sửa, nhiều người sẽ cho rằng đó là nhà hoang, thay nhau đột nhập vào lấy cắp đồ đạc. Nếu tình trạng này kéo dài, nhà này lan sang nhà khác, cả thành phố sẽ rơi vào cảnh hỗn loạn. 
Xã hội cũng vậy, nếu không quản lý thì tội phạm ngày càng tăng. Để khắc phục thuyết “cửa sổ bị vỡ”, phải bắt đầu từ những việc nhỏ như quét dọn nhà cửa, đường sá sạch sẽ, cảnh sát tăng cường tuần tra… và hiệu ứng tốt sẽ nhân lên. Từ một ngôi nhà an toàn, thị trấn nhỏ an toàn, cả thành phố sẽ an toàn.
PL&TĐ đã có cuộc trò chuyện với Thạc sĩ Nguyễn Ngọc Kiện, Phó Khoa Luật hình sự Trường đại học Luật thuộc Đại học Huế về vấn đề tội phạm học.
- Thưa ông, theo ông đâu là nguyên nhân khiến tội phạm manh động như những vụ án vừa rồi?
ThS Kiện: Nguyên nhân dẫn đến tâm lý phạm tội là tổ hợp những phẩm chất tâm lý tiêu cực của cá nhân nảy sinh. Từ đó có thể giải thích vì sao trong một số vụ án, người phạm tội có nhân thân tốt nhưng vẫn gây án. Đó là vào thời điểm thích hợp, chín muồi, những tố chất tiêu cực trong họ mới bộc phát. Họ chưa vi phạm luật không có nghĩa những tố chất tâm lý tiêu cực trong họ sẽ bị triệt tiêu. 
- Thưa ông, theo tôi được biết thì biểu hiện lối sống và tiêu chí nhân thân cũng là công tác rất quan trọng trong phòng ngừa tội phạm. Chẳng lẽ ông phủ nhận hết những quan niệm này?
ThS Kiện: Xin thưa không. Những công tác đó rất quan trọng, nhưng trong thời điểm hiện nay, khi xã hội hiện đại hơn nhiều, cùng cần xem xét thêm những yếu tố khác. Ví dụ mặt trái của cơ chế thị trường là làm con người nảy sinh nhu cầu lợi ích; hay quá trình giao thoa của các nền văn hóa trên thế giới đến Việt Nam khiến một bộ phận thanh thiếu niên thích đua đòi, thờ ơ với gia đình, thời cuộc xã hội. coi nhẹ các giá trị đạo đức.
- Theo tôi được biết, hiện ở nước ta có ít nhất hai trường phái tội phạm học được nghiên cứu, ông có thể giới thiệu sơ qua vấn đề này?
ThS Kiện: Các giáo trình giảng dạy môn tội phạm học ở nước ta chưa đồng nhất, theo nhiều trường phái khác nhau, chủ yếu là trường phái phương Tây (Mĩ) và của Liên Xô (cũ). 
Nếu quan niệm tội phạm học của Liên Xô cho rằng môi trường là nguyên nhân chính gây nên hành vi phạm tội; thì quan niệm phương Tây lại coi trọng yếu tố bản thân, đạo đức hơn trong lí giải hành vi phạm tội. Họ lập luận rằng môi trường sống không thể là nguyên nhân chính bởi thực tế nhiều người cùng hoàn cảnh sống chung trong một môi trường nhưng người này phạm tội, người kia không. Họ cho rằng người phạm tội phải có những đặc điểm riêng thuộc về bản chất. 
Trên thế giới, các trường phái tội phạm học tồn tại song song, còn ở nước ta chủ yếu vẫn theo trường phái của Liên Xô. Việc áp dụng những lí luận tội phạm học phương Tây còn hạn chế.
- Ông có thể lấy ví dụ về hạn chế áp dụng lí luận tội phạm học phương Tây ở nước ta?
ThS Kiện: Tôi xin lấy ví dụ về quan điểm đặc điểm tội phạm bẩm sinh. Không hoàn toàn đúng nhưng lý thuyết tội phạm học của phương Tây qua nhiều cuộc khảo sát trên hàng ngàn vụ án đã chỉ ra một số đặc điểm nhận diện mầm mống tội phạm qua các đặc điểm sau: Lông mày rậm; Môi dày, gò má cao; Trán cao nhưng dốc (khác với trán cao, dài); Cánh mũi to và nở; Mắt có nhiều tròng trắng...
Ngoài ra những đối tượng nguy cơ phạm tội thường có ưa trò chơi bạo lực từ nhỏ. Một người không thể bỗng dưng cầm hung khí giết người. Thực tế có những người rất sợ giết động vật. Nhưng ngược lại có những người thích chém giết động vật. Đó chính là yếu tố tội phạm bẩm sinh. Tác động của môi trường sống chỉ làm hành vi phạm tội đến nhanh hoặc chậm. Nguyên nhân cốt lõi nằm ở đạo đức, bản chất của tội phạm.
- Ông có lời khuyên nào với bạn đọc trước khi kết thúc cuộc trò chuyện?
ThS Kiện: Xã hội nào cũng vậy, cần xác định không thể xóa bỏ tội phạm mà chỉ giảm tội phạm. Nên ưu tiên áp dụng những biện pháp xã hội (tuyên truyền, răn đe) trước khi xảy ra tội phạm, luật hình sự là giải pháp cuối cùng.
- Xin cảm ơn ông!

Đọc thêm

Khởi tố chủ hụi lừa đảo ở Bạc Liêu

Khởi tố chủ hụi lừa đảo ở Bạc Liêu
(PLVN) - Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Bạc Liêu mới thi hành Quyết định khởi tố bị can và lệnh cấm đi khỏi nơi cư trú đối với Phan Thị Nhiệm (sinh năm - SN 1985, ngụ ấp Ninh Định, xã Ninh Hòa, huyện Hồng Dân) để điều tra, xử lý về hành vi “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”.

Mức án đối với cựu Bí thư Bắc Ninh và 12 bị cáo

Các bị cáo tại tòa.
(PLVN) - Chiều 1/11, HĐXX TAND tỉnh Bắc Ninh ra phán quyết với 13 bị cáo trong vụ án sai phạm về đấu thầu xảy ra tại Ban Quản lý dự án (Ban QLDA) Công trình xây dựng Y tế thuộc Sở Y tế Bắc Ninh và các đơn vị liên quan.

Nam thanh niên lừa bán xe kiểu “vịt trời”

Trần Văn Lộc tại cơ quan công an.

(PLVN) - Vào các hội nhóm lấy thông tin, hình ảnh của người có nhu cầu bán xe, điện thoại, Lộc đăng lên facebook cá nhân với giá thấp. Khi người mua chuyển tiền đặt cọc, Lộc chặn liên lạc với bị hại rồi chiếm đoạt tiền.

Cựu Chủ tịch Bình Thuận và 16 người khác bị đề nghị truy tố

Ảnh minh họa.
(PLVN) - Cơ quan Cảnh sát điều tra, Bộ Công an vừa ban hành Kết luận điều tra (KLĐT) đề nghị truy tố 17 bị can trong vụ án “Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát lãng phí” xảy ra tại Dự án Khu đô thị biển Phan Thiết (Bình Thuận).

Khởi tố nam thanh niên quan hệ tình dục với 2 chị em sinh đôi 15 tuổi

Khởi tố nam thanh niên quan hệ tình dục với 2 chị em sinh đôi 15 tuổi
(PLVN) - Lợi dụng sự thiếu hiểu biết của hai chị em sinh đôi mới 15 tuổi, một nam thanh niên ở Quảng Ngãi đã nhiều lần gạ gẫm và quan hệ tình dục. Đối tượng này vừa bị Công an tỉnh khởi tố để điều tra về tội “giao cấu với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi”.

Khởi tố Giám đốc Công ty TNHH TMDV Bông Sen Vàng

Cơ quan công an làm việc với Nguyễn Trọng Phú.
(PLVN) - Ngày 1/11, thông tin từ Công an Nghệ An cho biết, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an thị xã Thái Hòa vừa khởi tố vụ án, khởi tố bị can, bắt tạm giam đối với Nguyễn Trọng Phú (SN 1977, trú tại phường Quang Tiến, thị xã Thái Hòa) - Giám đốc Công ty TNHH TMDV Bông Sen Vàng về tội sử dụng tài liệu giả của cơ quan, tổ chức; Lừa đảo chiếm đoạt tài sản.

Vụ cháy quán karaoke An Phú (Bình Dương): Các bị cáo bị phạt 4 - 8 năm tù

Vụ cháy quán karaoke An Phú (Bình Dương): Các bị cáo bị phạt 4 - 8 năm tù
(PLVN) - Hôm qua (30/10), TAND tỉnh Bình Dương tuyên mức án với các bị cáo trong vụ cháy quán karaoke An Phú hồi tháng 9/2022. Theo đó, Lê Anh Xuân (chủ quán) bị phạt 8 năm tù; Phạm Quốc Hùng, Vũ Trường Sơn, Phạm Thị Hồng (cùng là cựu cán bộ Phòng Cảnh sát PCCC & CNCH Công an Bình Dương); Nguyễn Thành Luân (Giám đốc Cty TNHH MTV Thái Bình) bị phạt từ 5 đến 7 năm 6 tháng tù cùng về tội Vi phạm quy định về PCCC.