Bức tranh lịch sử trên thân chuông đồng bảo vật Việt Nam

Bức tranh lịch sử trên thân chuông đồng bảo vật Việt Nam
(PLO) - Chuông Thanh Mai hiện đang trưng bày tại Bảo tàng Hà Nội (đường Phạm Hùng, quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội) là quả chuông đồng cổ nhất Việt Nam, vừa được Thủ tướng Chính phủ công nhận là Bảo vật Quốc gia. Ngoài ý nghĩa lịch sử, văn hóa, trên thân chuông còn khắc một dòng chữ cổ tiết lộ đơn vị đo cân nặng của người Việt cách đây hơn một nghìn năm.

Bảo vật dưới lòng đất

Bà Nguyễn Thị Ngọc Hòa, Phó phòng Kiểm kê Bảo quản (Bảo tàng Hà Nội) cho biết: năm 1986, người dân đang làm việc ngoài cánh đồng phát hiện quả chuông ở sâu dưới lòng đất (thuộc xóm Phú An, thôn My Dương, xã Thanh Mai, huyện Thanh Oai, Hà Tây cũ).
Nhận thấy đây là quả chuông còn rất nguyên vẹn, khắc nhiều chữ cổ tinh xảo, nhân dân liền báo cơ quan chức năng. Quá trình nghiên cứu cho thấy chuông được đúc vào năm 798, trong giai đoạn lịch sử “nghìn năm Bắc thuộc” của dân tộc.
Do được phát hiện ở xã Thanh Mai nên chuông được gọi là chuông Thanh Mai, sau đó được đưa về trưng bày tại Bảo tàng Hà Tây. Năm 2010, Hà Tây sáp nhập Hà Nội, cổ vật này được đưa về trưng bày tại Bảo tàng Hà Nội cho đến bây giờ.
Chuông được đánh giá là cổ nhất, có hình dáng và chữ khắc độc đáo, không giống bất cứ chuông nào trong hệ thống chuông chùa Việt Nam.
Chuông được đánh giá là cổ nhất, có hình dáng và chữ khắc độc đáo, không giống bất cứ chuông nào trong hệ thống chuông chùa Việt Nam.
Bảo vật có dáng hình trụ, miệng thẳng liền với thân. Chuông có hai núm đúc trên thân dùng để gõ chuông, hình tròn, lồng trong nền cánh sen. Quai chuông ở phía trên cùng, đúc nổi đôi rồng đấu lưng vào nhau, uốn cong một cách khéo léo tạo thành núm treo chuông.
Theo ông Đà, rồng quai chuông đơn giản, không vảy, đầu to, không bờm, miệng ngậm tỳ xuống đỉnh chuông. “Hình tượng rồng này gợi đến hình tượng rồng khắc trên tấm bia đá cổ nhất Việt Nam ở Trường Xuân (Thanh Hóa) niên đại 618”, ông Đà nói.
Ngoài ra, đỉnh chuông được tạo theo hình chỏm cầu, đúc nổi bằng nhiều cánh sen kép và nhũ đinh. Có một đường gờ nổi chạy suốt mép đỉnh chuông. Thân chuông chia làm bốn khoang lớn, phân cách nhau bởi ba đường gờ nổi. Mỗi khoang chia làm hai ô trên và dưới. Ô trên là hình thang cân, ô dưới là hình chữ nhật.
Trong lòng mỗi ô đều có khắc chữ Hán. Tổng cộng tám ô khắc 1530 chữ. Căn cứ vào những chữ này biết được, chuông do Hội Tuỳ Hỉ (một tổ chức của Phật giáo lúc đó) đúc vào năm Mậu Dần, niên hiệu Trinh Nguyên thứ 14 (năm 798). Những chữ viết trên thân chuông còn cho biết danh sách những người công đức để đúc chuông đều là đệ tử nhà Phật, trong đó có nhiều quan chức.
Nguồn sử liệu giá trị
Thân chuông có khắc một bài kệ, dùng để đọc khi thỉnh chuông. Nội dung chính của bài kệ này được dịch là: Chiếc chuông này được nhiều người công đức đúc nên. Danh sách những người công đức có ghi trên thân chuông. Những người này đều là đệ tử của nhà Phật, có chung tâm đức tạo nên chiếc chuông này, họ mong muốn rằng: khi tiếng chuông vang lên thì được trời, đất, thần, phật chứng giám cho chúng sinh và tiêu trừ hết khổ nạn. Phật pháp được lưu danh muôn thuở.  
Ông Đà cho biết: “Tuy chuông không ghi cụ thể của chùa nào, nhưng qua bài kệ để đọc khi thỉnh chuông, chúng ta biết được đây là chuông chùa.
Ngoài ra, nội dung chữ khắc trên thân chuông còn giúp các nhà nghiên cứu tìm được nhiều tư liệu quý báu.
Theo đó, những chữ viết nhắc đến nhiều địa danh hành chính thời Đường, gồm có bốn huyện (An Lạc, Văn Dương, Hán Hội, Nhật Nam); 18 châu (Tư Lăng, Nghi, Tấm, Trường, Văn, Vi, Tuy, Diêm, Quý, Kinh, Sóc, Thạch, Từ, Hạ, Ngạn, Ái, Tây Bình, Liễu); 12 phủ (Vạn Cát, An Lạc, Long Sơn, Âm Bình, Dung Sơn, Thượng Đức, Tứ Môn, Đại Bân, Ly Thạch, Cát Xương, Hạ Tập, Nghĩa Vương).
Bảo vật chuông Thanh Mai được trưng bày tại Bảo tàng Hà Nội.
  Bảo vật chuông Thanh Mai được trưng bày tại Bảo tàng Hà Nội.
“Đây là những địa danh hành chính của cả Việt Nam và Trung Quốc lúc bấy giờ, góp phần nghiên cứu tổ chức đơn vị hành chính và giao thoa văn hóa thời kỳ Bắc thuộc”, ông Đà nói.
Nội dung chữ viết trên thân bảo vật còn nhắc đến nhiều chức danh quan lại như: huyện úy, tả kim ngô vệ, chiết xung đô úy, phán quan, thượng trụ quốc, kinh lược tiên phong binh mã sứ, thứ sử, triều nghị lang, du dịch sứ....
Đặc biệt, trên thân chuông, chữ viết giới thiệu chuông nặng “90 cân Nam”. Từ dữ liệu này, lần đầu tiên các nhà nghiên cứu biết được đơn vị đo lường khối lượng của người Việt cách đây hơn một nghìn năm. Tính theo đơn vị hiện nay, bảo vật này nặng 36kg. Như vậy, 1 “cân Nam” = 0,4kg hiện nay (2,5 “cân Nam” = 1kg hiện nay; tương đương 90 cân Nam = 36kg). “Dữ liệu này cũng góp phần chứng minh chuông này được đúc và lưu truyền, sử dụng trên đất Việt”, Phó giám đốc Bảo tàng nói.
Theo đánh giá của những nhà nghiên cứu, chữ khắc trên thân chuông Thanh Mai vuông vức, đường nét rõ ràng. Trong văn ngữ, đôi chỗ sử dụng từ ngữ của người Việt.
Cổ vật độc đáo
Chuông Thanh Mai từng được công nhận là một trong 10 kỷ lục Văn hóa Phật giáo Việt Nam vào năm 2006, với danh hiệu Quả chuông đồng cổ nhất Việt Nam. Về lí do được vinh danh là Bảo vật Quốc gia, ông Nguyễn Tiến Đà, Phó giám đốc Bảo tàng Hà Nội nhận định, chuông Thanh Mai là cổ vật độc bản, được xem là có niên đại sớm nhất cho đến nay được phát hiện ở Việt Nam.
Chuông có hình dáng và chữ khắc độc đáo, không giống với bất cứ chuông nào trong hệ thống chuông chùa ở Việt Nam; là nguồn sử liệu có ý nghĩa cho nghiên cứu Phật giáo Việt Nam thế kỷ thứ VIII. Họa tiết trang trí trên thân chuông thể hiện đỉnh cao nghệ thuật điêu khắc và nghệ thuật đúc đồng thời bấy giờ.
Ngoài ra, chữ viết trên thân chuông vẫn giữ được sự rõ ràng, cụ thể, là nguồn sử liệu chân thực để nghiên cứu xã hội người Việt thời Bắc thuộc. “Với ngần ấy giá trị về lịch sử, văn hóa, điêu khắc, chuông Thanh Mai xứng đáng là bảo vật quốc gia”, đại diện bảo tàng chia sẻ./.

Tin cùng chuyên mục

Nhạc sĩ Văn Cao - tác giả ca khúc “Mùa xuân đầu tiên”. (Ảnh: TL)

Những khúc ca mùa xuân đi cùng năm tháng

(PLVN) - Những ngày giáp Tết thật rộn ràng bởi những khúc ca xuân. Trong đó, không thể nào thiếu những ca khúc bất hủ đã đi cùng âm nhạc Việt nhiều thập kỉ. Đó không chỉ là bản hòa ca của niềm vui, tình yêu mà còn là giai điệu của những kí ức hào hùng đẹp đẽ, của niềm tin và hy vọng vào tương lai tươi sáng.

Đọc thêm

'Cánh chim đầu đàn' của nền âm nhạc cách mạng Việt Nam

Nhạc sĩ Đỗ Nhuận có cống hiến to lớn cho nền âm nhạc cách mạng Việt Nam. (Ảnh: Tư liệu)
(PLVN) - Được biết đến là người tiên phong trong sáng tác nhạc cách mạng, nhạc sĩ - chiến sĩ Đỗ Nhuận sở hữu kho tàng những tác phẩm âm nhạc cách mạng bất hủ, sống mãi với thời gian. Ngày nay, trong các buổi hòa nhạc hay đêm nhạc tôn vinh trang sử hào hùng và chói lọi của dân tộc Việt Nam, âm nhạc của ông vẫn vang lên như ngọn lửa bất diệt của lòng yêu nước và niềm tự hào dân tộc.

MV “Đà Nẵng vẫy gọi yêu” chính thức phát hành

MV “Đà Nẵng vẫy gọi yêu” chính thức phát hành
(PLVN) - MV “Đà Nẵng vẫy gọi yêu” chính thức phát hành vào tháng 12/2024. Đây là dự án âm nhạc mới nhất của nhạc sĩ Lê Minh Phương và đạo diễn Phan Ngọc Trung - được lấy cảm hứng từ ý thơ của nhà thơ Dương Quyết Thắng.

Lý do Kiều Duy đăng quang Hoa hậu Quốc gia Việt Nam 2024

Lý do Kiều Duy đăng quang Hoa hậu Quốc gia Việt Nam 2024
(PLVN) - Theo Trưởng Ban tổ chức Phạm Kim Dung, Kiều Duy được chọn vì sở hữu hình thể cân đối, hài hòa, trí tuệ xuất sắc và đáp ứng tiêu chí của cuộc thi. Cô có tố chất cần thiết để tham gia cuộc thi sắc đẹp quốc tế.

NSND Mai Hoa ra mắt đĩa than “Nốt trầm”

“Nốt trầm” không chỉ là một phong cách âm nhạc mà còn là thương hiệu giọng hát của NSND Mai Hoa (ảnh BTC).
(PLVN) - “Nốt trầm” không chỉ là một phong cách âm nhạc mà còn là thương hiệu giọng hát của NSND Mai Hoa. NSND Mai Hoa thích hát những bài buồn, nhưng là buồn ánh lên tia hy vọng, ánh lên niềm lạc quan về cuộc sống chứ không phải buồn não nề, bi ai.

"Hoa hậu Việt Nam năm 2024" góp phần nhân lên niềm tự hào dân tộc

Các Hoa hậu: Tiểu Vy, Ngọc Hân, Đỗ Thị Hà, Đỗ Mỹ Linh cùng hội ngộ (ảnh BTC).
(PLVN) - Được thiết kế chuỗi hoạt động giàu tính thực tế, đậm chất nhân văn, cuộc thi Hoa hậu Việt Nam năm 2024 sẽ góp phần nhân lên niềm tự hào dân tộc, lan tỏa lòng nhân ái và khát khao chinh phục những đỉnh cao mới trong mỗi người dân đất Việt, để từ đó làm "Rạng rỡ Việt Nam".

Nguyễn Mộc An dành Quán quân "Tiếng hát Hà Nội 2024"

Thí sinh xứ Nghệ Nguyễn Mộc An đã giành giải thưởng cao nhất của cuộc thi (ảnh BTC).
(PLVN) - Tối 25/12/2024 tại Nhà hát Hồ Gươm, Chung kết cuộc thi Tiếng hát Hà Nội 2024 do Đài Hà Nội tổ chức đã diễn ra với 15 thí sinh tranh tài. Với ca khúc "Lời ru" (sáng tác: Quang Thái) và "Mênh mang một khúc sông Hồng" (sáng tác: Phó Đức Phương), thí sinh xứ Nghệ - Nguyễn Mộc An đã giành giải thưởng cao nhất của cuộc thi.

Cần “luồng gió mới” cho phim truyền hình Việt Nam

Cần “luồng gió mới” cho phim truyền hình Việt Nam
(PLVN) - Sau giai đoạn thành công với các bộ phim về đề tài gia đình, phim truyền hình Việt Nam đang đứng trước thách thức lớn khi các mô típ quen thuộc dần trở nên nhàm chán. Trong bối cảnh đó, sự xuất hiện của những tác phẩm khai thác các đề tài mới mẻ cho thấy tín hiệu đáng mừng, khẳng định sự cần thiết của một “luồng gió mới” để làm phong phú mảng phim truyền hình và đáp ứng nhu cầu khán giả hiện nay.

Triển lãm “Thiên Quang” - câu chuyện ánh sáng đất trời Thăng Long

Triển lãm truyền tải ý nghĩa về ánh sáng đất trời, tri thức, văn hóa và lịch sử lâu đời đất Thăng Long (ảnh P.V)
(PLVN) - Triển lãm “Thiên Quang” khai thác câu chuyện về ánh sáng thiêng liêng của trời và đất soi chiếu Thăng Long - nơi hội tụ văn hóa, lịch sử và tinh hoa nghề thủ công truyền thống diễn ra tại khu Thái Học, Di tích Quốc gia đặc biệt Văn Miếu - Quốc Tử Giám (Hà Nội). Từ ngày 22/12/2024 đến ngày 25/3/2025

Câu chuyện thoát nghèo của người phụ nữ Mường chinh phục Liên hoan phim quốc tế

Chị Bùi Thị Thu Huyền cầm trên tay hai chiếc cúp danh dự của Liên hoan phim SineMaya 2024. (Ảnh: TYM)
(PLVN) - Những ngày cuối năm 2024, tin vui đã đến khi bộ phim ngắn mang tên “Escaping Poverty: A Story of a Muong Woman Supported by TYM” được xây dựng dựa trên câu chuyện có thật của chị Bùi Thị Thu Huyền, một phụ nữ dân tộc Mường sống tại Thanh Sơn, Phú Thọ, đã đạt giải tại Liên hoan phim quốc tế SineMaya 2024. Bộ phim gây ấn tượng khi chị Huyền và các thành viên trong gia đình tự đóng vai chính, mang đến cảm xúc chân thực và sâu sắc.

Cuộc đời buồn của 'ông hoàng bolero' Trúc Phương

Những bản nhạc sầu thương đã vận vào đời nhạc sĩ Trúc Phương. (Nguồn: Amnhac.net)
(PLVN) - Nhạc sĩ Trúc Phương nổi tiếng khoảng những năm 60 của thế kỷ trước với dòng nhạc bolero uyển chuyển, hấp dẫn. Mỗi câu hát, lời ca của ông đều gắn liền với thân phận con người trôi nổi, đau thương, buồn khổ. Có lẽ, âm nhạc đã vận vào cuộc đời của nhạc sĩ Trúc Phương “chữ tài đi với chữ tai một vần”.