Bất tử và thiêng liêng 10 cô gái Ngã ba Đồng Lộc

Bất tử và thiêng liêng 10 cô gái Ngã ba Đồng Lộc
(PLO) - Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước vĩ đại của dân tộc, Ngã ba Đồng Lộc đã trở thành một địa chỉ đỏ, mảnh đất thiêng liêng, là biểu tượng của chủ nghĩa anh hùng cách mạng. 
Ngã ba Đồng Lộc đi vào lịch sử như một bản anh hùng ca về quyết tâm sắt đá tất cả vì miền Nam ruột thịt, vì độc lập, tự do, thống nhất Tổ quốc, vì hoà bình. Và mảnh đất ấy càng linh thiêng hơn bởi sự ra đi của 10 cô gái thanh niên, 10 bông hoa trắng trong, các chị đã  trở thành những liệt nữ anh hùng...
Chiều 24/7/1968 định mệnh 
Năm 1968 là năm khốc liệt nhất của cuộc chiến tranh. Sau Tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân, phía chúng ta phải trả giá bằng nhiều tổn thất. Yêu cầu tăng viện cho chiến trường vũ khí, lương thực, xăng dầu để củng cố lực lượng, giữ vững địa bàn trở nên vô cùng cấp thiết. 
Thêm vào đó, từ ném bom không hạn chế, Mỹ chuyển sang thực hiện kế hoạch tập trung toàn bộ sức mạnh không quân, hải quân đánh phá ác liệt 4 tỉnh thuộc khu 4 (cũ) nhằm ngăn chặn và cắt đứt con đường chi viện cho tiền tuyến của ta. Ðường Trường Sơn qua sông Lam, sông La đến địa phận Hà Tĩnh phải phơi mình trống trải khoảng 50km giữa đồng bằng. 
Ðến ngã ba Bãi Vọt, đường chia làm hai nhánh. Một nhánh là đường số 1 men theo bờ biển qua Ðèo Ngang, nằm hoàn toàn trong tầm kiểm soát của máy bay địch, hầu hết các cầu lớn đều bị phá. Nhánh kia là đường 15 qua Ngã ba Ðồng Lộc lên miền Tây Quảng Bình, vì vậy Ngã ba Ðồng Lộc trở thành yết hầu của mạch giao thông nối liền “hậu phương lớn miền Bắc” với “tiền tuyến lớn miền Nam”.
Ngã ba Đồng Lộc thuộc địa phận xã Đồng Lộc, huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh, nằm trên đường Hồ Chí Minh qua dãy Trường Sơn, là giao điểm của quốc lộ 15A và tỉnh lộ 2 của Hà Tĩnh. Vào những năm tháng chiến tranh chống Mỹ, mọi con đường từ Bắc vào Nam đều phải đi qua nơi đây. 
Ngã ba Đồng Lộc có diện tích khoảng 50ha nằm gọn trong một thung lũng hình tam giác, hai bên là đồi núi trọc, giữa là con đường độc đạo. Do địa hình như vậy nên khi bom đạn của địch trút xuống phía nào, đất đá cũng lăn xuống đường, cản trở giao thông. 
Chính vì sự hiểm yếu và quan trọng đó mà không quân Mỹ liên tục đánh phá Đồng Lộc nhằm cắt đứt huyết mạch giao thông của quân, dân ta hướng về chiến trường miền Nam. Con đường độc đạo này đã được mệnh danh là “tọa độ chết”. Người ta đã thống kê rằng, mỗi mét vuông đất nơi đây đã gánh 3 quả bom tấn. 
Chỉ tính riêng 240 ngày đêm từ tháng 3 đến tháng 10/1968, không quân địch đã trút xuống đây 48.600 quả bom các loại. Để giữ vững huyết mạch giao thông, quân, dân ta cũng huy động tối đa mọi nguồn lực bảo vệ Ngã ba Đồng Lộc, lúc cao điểm ở nơi này có tới 1,6 vạn người, chủ yếu là bộ đội pháo binh và lực lượng thanh niên xung phong (TNXP) phá bom, mở đường.
Tiểu đội 4 thuộc Đại đội 552, Tổng đội TNXP 55 Hà Tĩnh làm việc thường trực tại Ngã ba Đồng Lộc. Trưa ngày 24/7/1968, Tiểu đội 4 gồm 10 cô gái trẻ, do Võ Thị Tần, 24 tuổi, làm Tiểu đội trưởng được lệnh san lấp hố bom ở khu vực địch vừa thả bom để nhanh chóng thông đường cho xe qua. 
Nhận nhiệm vụ xong, các cô đến hiện trường gấp rút triển khai công việc với niềm vui được gửi gắm trên từng chiếc xe đi qua. Họ làm việc không ngơi tay, vừa cười, vừa nói và đã ba lần các cô bị vùi lấp, nhưng đều rũ đất đá đứng dậy tiếp tục làm việc. 
Đến 16 giờ 30 phút, trận bom thứ 15 trong ngày dội xuống Đồng Lộc. Một quả bom rơi trúng vào đội hình 10 cô gái.  Một, hai phút, rồi năm phút trôi qua. Mặt đất mù mịt. Cả trận địa lặng đi rồi tiếng khóc vỡ òa. Các cô đã hy sinh. 
Đó là 10 cô gái Đồng Lộc kiên cường, dũng cảm: Võ Thị Tần (24 tuổi), Hồ Thị Cúc (24 tuổi), Nguyễn Thị Nhỏ (24 tuổi), Dương Thị Xuân (21 tuổi), Võ Thị Hợi (20 tuổi), Nguyễn Thị Xuân (20 tuổi), Hà Thị Xanh (19 tuổi), Trần Thị Hường (19 tuổi), Trần Thị Rạng (18 tuổi), Võ Thị Hà (17 tuổi), họ đã ngã xuống khi tuổi còn quá trẻ. 
Những di vật của các chị tại Bảo tàng
Những di vật của các chị tại Bảo tàng 
“Về với bọn anh, tắm nước sông Ngàn Phố” 
Bà Trần Thị Bích Thao (SN 1942) là TNXP từ tháng 4/1965 - 4/1969 thuộc tổng đội 55, đơn vị 522, P18 Hà Tĩnh, là người đồng đội may mắn còn sống trong trận bom ác nghiệt đó, là người đã rửa mặt cho 10 đồng đội của mình lần cuối, còn nhớ như in buổi chiều nắng tới chết lặng đó. 
Trong số 10 cô gái ở Ngã ba Đồng Lộc, bà Thao gần gũi và thân thiết nhất là với cô Xuân: “Tôi, o Tần, o Xuân là TNXP cũ. Còn các o: Hường, Rạng, Cúc, Xuân, Xanh... là TNXP mới được bổ sung về đội. Mỗi nữ TNXP đều có một cái khăn trùm lên đầu hoặc buộc ở đuôi sam, cái khăn ấy có thêu tên tuổi, nếu chết thì vẫn còn tìm được nhau. 
Hôm ấy, tôi tham gia văn nghệ xong đi về nhà, về cái chỗ mình ở để thay bỏ bộ áo quần trắng tinh ra, mặc áo quần khác. Đi được nửa đường, ra gần chỗ làm thì bom nó đánh. Trời nắng chang chang, trên đường chỉ tôi chạy, tôi thấy xung quanh mình mọi thứ sụp xuống, cảm giác cô đơn rùng rợn. Lúc đó là khoảng hơn 4h chiều. 4h chiều, miền Trung vẫn nắng…”.
Trước đó, tháng 7/1968, trong một lần vào chỉ đạo chiến trường Bình Trị Thiên, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đến Hà Tĩnh, đi qua Ngã ba Đồng Lộc. Khi biết danh tướng rất đỗi hiền hậu đi qua, các anh chị em đang hăng say làm việc tại ngã ba đầy mưa bom của kẻ địch đã ôm chầm lấy Đại tướng khóc nức nở. 
Những cô gái tuổi còn đôi mươi chỉ kịp ôm chầm lấy bác trong chốc lát rồi bảo Đại tướng đi nhanh lên kẻo máy bay địch ném bom. Đại tướng không ngờ ít ngày sau đó, chính những cô gái xinh tươi, hồn nhiên nhưng đầy dũng cảm ấy đã hy sinh trong trận đánh ngày 24/7/1968.
Khi nghe tin 10 cô gái TNXP ở Ngã ba Đồng Lộc hy sinh anh dũng, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã nghẹn ngào. 
Cũng vì ký ức đau buồn ấy mà Đại tướng đã dành cho Ngã ba Đồng Lộc một tình cảm đặc biệt, để rồi Ngã ba Đồng Lộc huyền thoại đã trở thành Khu di tích lịch sử cấp quốc gia. Đại tướng nói rằng, tấm gương nghĩa hiệp của 10 nữ TNXP làm nhiệm vụ tại Ngã ba Đồng Lộc sẽ đời đời được Tổ quốc ghi công.
Đại tướng cũng dặn Ban Quản lý Khu di tích: “Ngã ba Đồng Lộc là nơi để giáo dục không chỉ đối với thanh niên, tuổi trẻ mà còn đối với đồng bào cả nước về truyền thống cách mạng. Vì thế các cháu phải cố gắng gìn giữ và phát huy”. 
Hiện nay trong Viện Bảo tàng tại Ngã ba Đồng Lộc có một căn phòng dành riêng cho 10 cô gái và đây cũng là phần quan trọng nhất của bảo tàng. 10 cô gái đó tuổi đời  đều còn rất trẻ, chỉ trên dưới 20, ngoài Tiểu đội trưởng Võ Thị Tần thì chưa ai có người yêu. Người trẻ nhất Tiểu đội là Võ Thị Hà, lúc đôi mắt khép lại mới tròn 17 tuổi. Hầu hết mọi người khi bước chân vào nơi này, nhìn những di vật của các chị để lại, những chiếc áo đại cán nhỏ bé, những cái lược, những lá thư… đều không thể cầm lòng.
Và mọi người đã òa khóc khi nghe hướng dẫn viên kể chuyện về cái chết của Tiểu đội phó Hồ Thị Cúc. Sau hơn hai tiếng đồng hồ, đồng đội đã đào đất tìm được xác chín người, đặt lên 9 cái cáng xếp hàng ngang, chỉ riêng Hồ Thị Cúc là vẫn chưa tìm được. 
Cả mặt trận quyết tâm phải tìm bằng được Cúc bởi mười cô gái đã cùng chiến đấu bên nhau, gắn bó thân thiết với nhau như chị em một nhà, nên mọi người quyết định phải tìm bằng được Cúc rồi mới tổ chức an táng cho các cô. Nhưng 2 tiếng, 3 tiếng... và đến hết ngày hôm đó, đồng đội vẫn chưa tìm được Cúc. Ðồng đội bật khóc, nhà thơ Yến Thanh đã viết thành bài thơ nghẹn ngào: Cúc ơi
“Tiểu đội đã xếp một hàng ngang/Cúc ơi em ở đâu không về tập hợp?/Chín bạn đã quây quần đủ hết/Nhỏ-Xuân-Hà-Hường-Hợi-Rạng -Xuân - Xanh/A trưởng Võ Thị Tần điểm danh/Chỉ thiếu mình em/(Chín bỏ làm mười răng được!) /Bọn anh đã bới tìm vết cuốc/Ðất sâu bao nhiêu bọn anh không cần/Chỉ sợ em đau nên nhát cuốc chùng/Cúc ơi! Em ở đâu?/Ðất nâu lạnh lắm/Da em xanh/Áo em thì mỏng!/Cúc ơi! Em ở đâu?/Về với bọn anh tắm nước sông Ngàn Phố/Ăn quýt đỏ Sơn Bằng/Chăn trâu cắt cỏ/Bài toán lớp Năm em còn chưa nhớ/Gối còn thêu dở/Cơm chiều chưa ăn/Ở đâu hỡi Cúc/Đồng đội tìm em/Đũa găm, cơm úp/Gọi em/Gào em/Khan cổ cả rồi/Cúc ơi!”. 
Phải chăng hương hồn chị Cúc linh thiêng đã nghe được lời đồng đội. Ba ngày sau, đồng đội tìm thấy thi thể chị nằm sâu trong lòng đất đá, đầu vẫn đội nón, vai vác cái cuốc, các đầu ngón tay đều thâm tím. Mọi người bảo rằng chị đã cố gắng bới đất nhưng hầm sâu quá... Cuối cùng thì các chị cũng lại được quây quần cùng nhau dưới lòng đất mẹ. Khu mộ của các chị  đặt dưới một ngọn đồi thoai thoải, cách tượng đài chiến thắng 200 mét. 
47 năm đã trôi qua, chiến tranh đã lùi vào quá khứ. Mảnh đất Đồng Lộc năm xưa mang trên mình những hố bom chi chít, giờ những con đường bạt ngàn nắng gió, những đồng ruộng thơm mùi lúa thẳng cánh cò bay. Gió đại ngàn vẫn thổi, tiếng chuông ngân vang một góc trời… Tất cả những điều ấy thấm đẫm máu và tuổi trẻ của các chị, những liệt nữ từ đời thường đã trở thành bất tử. Các chị đã góp phần làm nên một đất nước anh hùng - “đất nước của những con người chưa bao giờ khuất. Đêm đêm rì rầm trong tiếng đất. Những buổi ngày xưa vọng nói về”… 

Đọc thêm

Thủ tướng: Làm với tất cả trái tim, khối óc vì người nghèo đang phải ở nhà tạm, dột nát

Thủ tướng: Làm với tất cả trái tim, khối óc vì người nghèo đang phải ở nhà tạm, dột nát
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhấn mạnh, việc xóa nhà tạm, nhà dột nát là nhiệm vụ hết sức quan trọng và ý nghĩa nhân văn cao cả nên khó mấy cũng phải làm, vướng mắc mấy cũng phải tháo gỡ, thách thức mấy cũng phải vượt qua; làm với tất cả trái tim, khối óc vì những người nghèo còn đang phải ở nhà tạm, dột nát...

Chủ tịch Quốc hội tặng quà Tết gia đình chính sách, người nghèo, công nhân khó khăn tỉnh Hậu Giang

Chủ tịch Quốc hội tặng quà Tết gia đình chính sách, người nghèo, công nhân khó khăn tỉnh Hậu Giang
Nhân dịp đón Tết cổ truyền của dân tộc Xuân Ất Tỵ, sáng 12/1, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn và Đoàn công tác của Trung ương đã thăm, tặng quà Tết gia đình chính sách, người nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số, chiến sĩ lực lượng vũ trang, công nhân, người lao động có hoàn cảnh khó khăn trên địa bàn tỉnh Hậu Giang.

Năm 2025: Kỳ vọng đất nước vươn mình trong kỷ nguyên mới

Các chuyên gia quốc tế đã có nhiều dự báo tươi sáng về tình hình phát triển kinh tế - xã hội Việt Nam năm 2025. (Nguồn: QT)
(PLVN) - Năm 2025 đánh dấu cột mốc đặc biệt trong lịch sử dân tộc Việt Nam. Đây là năm kỷ niệm 80 năm thành lập nước và 50 năm ngày thống nhất đất nước, đồng thời là thời điểm bản lề để cả nước nhìn lại hành trình xây dựng, bảo vệ Tổ quốc, đồng thời định hướng cho một tương lai đầy khát vọng.

Chủ tịch Quốc hội tặng quà Tết cho hộ nghèo, công nhân có hoàn cảnh khó khăn tỉnh Trà Vinh

Chủ tịch Quốc hội tặng quà Tết cho hộ nghèo, công nhân có hoàn cảnh khó khăn tỉnh Trà Vinh
Nhân dịp chuẩn bị đón Tết cổ truyền của dân tộc Xuân Ất Tỵ, sáng 11/1, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Trà Vinh, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn và Đoàn công tác của Trung ương đã tặng quà gia đình chính sách, hộ nghèo, hộ cận nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số, công nhân, người lao động có hoàn cảnh khó khăn trên địa bàn.

Tăng cường hơn nữa kết nối hai nền kinh tế Lào - Việt Nam

Tăng cường hơn nữa kết nối hai nền kinh tế Lào - Việt Nam
(PLVN) - Sáng 10/1, trong chương trình thăm Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào và đồng chủ trì Kỳ họp lần thứ 47 Ủy ban liên Chính phủ Việt Nam - Lào, tại Thủ đô Vientiane, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã hội kiến Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Lào Thongloun Sisoulith.

Chủ tịch nước dự chương trình 'Xuân Biên phòng ấm lòng dân bản'

Chủ tịch nước Lương Cường tặng quà các gia đình ở xã biên giới Pa Tần, huyện Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu.
(PLVN) - Mỗi dịp Tết đến, Xuân về, các đơn vị Bộ đội Biên phòng (BĐBP) trong cả nước đã có nhiều mô hình, chương trình, cách làm thiết thực giúp dân như: Chương trình “Xuân tình nguyện”, “Tết vì người nghèo”, “Hũ gạo tình thương”, “Áo ấm cho em”, “Bánh chưng xanh”… Năm nay, tổng số tiền các cấp, các ngành, cơ quan, đơn vị dành tặng chương trình “Xuân Biên phòng ấm lòng dân bản” trên cả nước là gần 25 tỷ đồng.

Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân thăm, tặng quà tại tỉnh Phú Thọ

Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân thăm, tặng quà tại tỉnh Phú Thọ
(PLVN) - Ngày 10/1, nhân dịp Tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025, Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân cùng Đoàn công tác đã đến thăm chúc Tết cán bộ, chiến sỹ Bộ Chỉ huy Quân sự (CHQS) tỉnh và tặng quà các gia đình chính sách, người nghèo, công nhân, người lao động, trẻ em có hoàn cảnh khó khăn tại tỉnh Phú Thọ.

Rõ người, rõ trách nhiệm

Ảnh minh hoạ.
(PLVN) -  Tại Hội nghị tổng kết công tác năm 2024, triển khai công tác năm 2025 của Chính phủ và chính quyền địa phương vừa tổ chức, Tổng Bí thư Tô Lâm đã có bài phát biểu quan trọng. Một nội dung đáng lưu ý, Tổng Bí thư đặt vấn đề liên quan lĩnh vực hợp tác quốc tế: “Từ 2021 đến nay chúng ta có 579 cam kết, thỏa thuận, dự án hợp tác được ký kết qua hoạt động đối ngoại với 69 đối tác. Vậy có ai theo dõi việc triển khai hay thúc đẩy các thỏa thuận, hợp đồng này? Tác dụng thế nào? Hay ký chỉ để mà ký”.

Chủ tịch nước Lương Cường thăm, chúc tết tại Lai Châu

Chủ tịch nước Lương Cường thăm, chúc tết tại Lai Châu
(PLVN) -  Trong khuôn khổ chương trình “Xuân Biên phòng ấm lòng dân bản”, chiều nay (9/1), Chủ tịch nước Lương Cường và đoàn công tác Trung ương đã đến thăm, chúc Tết Đảng bộ, chính quyền, nhân dân và các lực lượng vũ trang xã Pa Tần; tặng quà cho các gia đình chính sách và hộ nghèo của xã Pa Tần, huyện Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu. 

Thủ tướng Phạm Minh Chính làm Trưởng Ban Chỉ đạo về Trung tâm Tài chính khu vực và quốc tế tại Việt Nam

Thủ tướng Phạm Minh Chính (Ảnh:VGP)
(PLVN) -  Với vai trò Trưởng Ban, Thủ tướng cùng các Phó Trưởng Ban và Ủy viên sẽ chỉ đạo định hướng chiến lược, xây dựng cơ chế, chính sách và điều phối nguồn lực phát triển cơ sở hạ tầng, nhằm hiện thực hóa mục tiêu xây dựng Việt Nam thành trung tâm tài chính khu vực và quốc tế.

Bộ Quốc phòng tổng kết công tác chuyển đổi số 2024: Nhiều chuyển biến tích cực

Thượng tướng Lê Huy Vịnh kết luận Hội nghị.
(PLVN) - Năm 2024, nhiều nội dung, nhiệm vụ về cải cách hành chính, chuyển đổi số (CCHC,CĐS) được thực hiện với quyết tâm cao. Công tác CCHC,CĐS trong Bộ Quốc phòng (BQP) có nhiều chuyển biến tích cực, nhiều nội dung hoàn thành tốt, nổi bật là đẩy mạnh thực hiện thủ tục hành chính (TTHC) trên môi trường điện tử.