Bảo đảm quyền tiếp cận công lý của nạn nhân bị bạo lực giới

Toàn cảnh Diễn đàn pháp luật
Toàn cảnh Diễn đàn pháp luật
(PLO) - Hiện nay, vấn đề “bạo lực về khía cạnh giới” là một hiện tượng xã hội đang được rất nhiều phương tiện thông tin đại chúng, các nhà quản lý, nhà làm luật và đông đảo người dân quan tâm. Vấn đề này cũng đã được Đảng và Nhà nước ta chỉ đạo tăng cường các giải pháp hợp lý giải quyết khi xảy ra bạo lực và là một nội dung thu hút nhiều ý kiến thảo luận tại Diễn đàn pháp luật “Tăng cường tiếp cận công lý cho người nghèo và nhóm yếu thế” do Bộ Tư pháp phối hợp với Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ tổ chức ngày 15/9 tại Hà Nội.

Nguyên tắc nhất quán trong chính sách của Đảng và Nhà nước

Ở Việt Nam, pháp luật về bảo đảm công lý đối với nạn nhân bị bạo lực trên cơ sở về giới ngày một hoàn thiện, đầy đủ, phù hợp với thực tiễn Việt Nam cũng như thực hiện các cam kết của Việt Nam trong các văn kiện quốc tế đã ký kết tham gia. Nổi bật là Hiến pháp năm 2013 quy định “nghiêm cấm phân biệt đối xử về giới” (khoản 3 Điều 26). Theo đó, mọi cá nhân đều bình đẳng trước pháp luật và được pháp luật bảo hộ không phân biệt đối xử là nam hay nữ.

Luật Bình đẳng giới năm 2006 nghiêm cấm hành vi cản trở nam, nữ thực hiện bình đẳng giới; phân biệt đối xử về giới dưới mọi hình thức; bạo lực trên cơ sở giới và các hành vi khác bị nghiêm cấm theo quy định của pháp luật. Do vậy, người có hành vi vi phạm pháp luật về bình đẳng giới sẽ tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý kỷ luật, xử lý hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Cơ quan, tổ chức, cá nhân có hành vi vi phạm pháp luật về bình đẳng giới mà gây thiệt hại thì phải bồi thường theo quy định của pháp luật.

Về trách nhiệm hình sự, Bộ luật Hình sự năm 1999 đã quy định tội “xâm phạm quyền bình đẳng giới của phụ nữ” (Điều 130) thì Bộ luật Hình sự năm 2015 đã sửa đổi, bổ sung thành tội “xâm phạm quyền bình đẳng giới”. Sự thay đổi trên không chỉ nâng cao quyền lợi cho nữ giới mà còn là đảm bảo sự cân bằng về quyền và nghĩa vụ giữa nam giới và nữ giới trong xã hội. Thực tiễn xét xử tội danh này và các vụ việc có liên quan đến bạo lực về khía cạnh giới, TAND luôn chú trọng tăng cường các biện pháp bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp cho các bị can, bị cáo, đương sự, không có sự phân biệt giữa các đối tượng là nam giới hay phụ nữ. Ngoài ra, Bộ luật Hình sự năm 2015 còn rất nhiều điều, nội dung quy định về tăng nặng trách nhiệm hình sự có liên quan đến vấn đề giới của nạn nhân.

Bên cạnh đó, vấn đề bảo đảm công lý với nạn nhân bị bạo lực về khía cạnh giới cũng được quy định cụ thể ở Luật Hôn nhân và Gia đình, Luật Phòng, chống bạo lực gia đình, Luật Bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em, Luật Người cao tuổi. Luật Quốc tịch, Luật Nuôi con nuôi… Có thể thấy, việc công nhận, thực thi, bảo vệ quyền con người nói chung và bảo đảm công lý đối với nạn nhân bị bạo lực về khía cạnh giới nói riêng là mục tiêu và nguyên tắc cơ bản, nhất quán trong chính sách của Đảng và Nhà nước.

Xem xét, đánh giá để bảo đảm tốt nhất quyền của phụ nữ

Tuy nhiên, trong thực tế, bạo lực với phụ nữ và trẻ em gái đang có nhiều diễn biến phức tạp. Bạo lực về khía cạnh giới không chỉ làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, tinh thần của nạn nhân mà còn ảnh hưởng đến người khác và được thể hiện ở nhiều góc độ, nhiều phương diện của đời sống xã hội như diễn ra trong gia đình, nhà trường, công sở. Chẳng hạn, có hiện tượng không chăm sóc bà mẹ mang thai trẻ có giới tính nữ, giết trẻ sơ sinh là gái, có vấn đề trong chăm sóc, dinh dưỡng cho trẻ gái, rồi nạn xâm hại tình dục trẻ em gái…, thậm chí phụ nữ khuyết tật, thiểu năng về nhận thức, hành động bị lạm dụng. Khi tuổi già, nhiều chị em bị bỏ rơi, phụ nữ góa chồng cũng bị lạm dụng, xâm phạm. Nam giới và trẻ em trai có thể là nạn nhân bị bạo lực về giới, nhưng phổ biến vẫn là phụ nữ và trẻ em gái.

Trong khi chúng ta chưa có khái niệm chung về bạo lực giới thì hệ thống pháp luật về vấn đề này còn rất tản mạn, khó theo dõi, chưa đầy đủ các khía cạnh của bạo lực giới (như bạo lực về giới liên quan đến tinh thần). Đối với cơ quan quản lý nhà nước, đang có tình trạng chia cắt, không thông suốt. Theo đó, vấn đề về gia đình thuộc phạm vi quản lý của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch; Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội thì quản lý vấn đề giới, trẻ em; vấn đề thanh niên lại thuộc trách nhiệm của Bộ Nội vụ. Điều kiện bảo đảm thi hành pháp luật còn hạn chế như thiếu kinh phí, cơ chế phối hợp, kiểm tra, giám sát, xử lý vi phạm chưa nghiêm. Các giải pháp tổ chức thực hiện và theo dõi thi hành pháp luật cũng chưa tốt. Về thống kê, điều tra xã hội học, chưa có thống kê về các vụ việc liên quan đến bạo lực giới theo chỉ tiêu, trong đó có nạn nhân là nữ, trẻ em gái;… 

Mặc dù vậy, theo Phó Chánh án TANDTC Nguyễn Thúy Hiền, quá trình xét xử, giải quyết các vụ án nói chung, đặc biệt vụ việc về hình sự, hôn nhân và gia đình, lao động thì các Tòa án đã quán triệt và thực hiện nghiêm túc những quy định của pháp luật tố tụng, đảm bảo giải quyết tốt các loại vụ việc đúng quy định của pháp luật về mọi người đều bình đẳng trước pháp luật, không phân biệt nam nữ. Có điều, “đối với các đối tượng bị can, bị cáo, đương sự là phụ nữ, Tòa án luôn xem xét, đánh giá cụ thể trong từng loại vụ việc, hoàn cảnh để bảo đảm tốt nhất quyền của phụ nữ nói riêng” – bà Hiền chia sẻ. Bà Hiền cũng thông tin, hiện TANDTC đang xây dựng một số Nghị quyết của Hội đồng Thẩm phán, Thông tư của Chánh án TANDTC, Thông tư liên tịch giữa Chánh án TANDTC, Viện trưởng VKSNDTC và một số bộ, ngành có liên quan để thực hiện các giải pháp về chống bạo lực về giới trong quá trình xét xử của Tòa án. TANDTC còn quy định mô hình phòng xét xử mới, tổ chức phiên tòa theo mô hình thân thiện… 

Tin cùng chuyên mục

Đại biểu Đỗ Thị Lan phát biểu tại phiên họp.

Cân nhắc quy định về thời hạn giấy phép khai thác khoáng sản

(PLVN) - Theo Đại biểu Quốc hội, quy định về thời hạn khai thác và gia hạn thời hạn khai thác như dự thảo Luật Địa chất và khoáng sản là chưa phù hợp với chủ trương của Trung ương và Tổng Bí thư, chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về cải cách hành chính, tháo gỡ vướng mắc, giảm chi phí thời gian cho doanh nghiệp và chưa phù hợp với quy định về đầu tư.

Đọc thêm

Lãng phí là lực cản sự phát triển của đất nước

Đại biểu Nguyễn Hữu Thông. (Ảnh: quochoi.vn)
(PLVN) -  Theo các đại biểu Quốc hội, nếu chúng ta chống lãng phí thành công như chống tham nhũng thời gian qua thì đất nước nhất định sẽ vững vàng bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam.

Thủ tướng công tác tại Trung Quốc: Tiếp tục nâng tầm vị thế và uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế

Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Thanh Bình.
(PLVN) -  Theo thông cáo của Bộ Ngoại giao, hôm nay - 5/11, Thủ tướng Phạm Minh Chính sẽ dẫn đầu Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam tham dự Hội nghị Thượng đỉnh hợp tác Tiểu vùng Mekong mở rộng (GMS) lần thứ 8, dự Hội nghị Cấp cao chiến lược hợp tác kinh tế Ayeyawady - Chao Phraya - Mekong (ACMECS) lần thứ 10, Hội nghị Cấp cao hợp tác Campuchia - Lào - Myanmar - Việt Nam (CLMV) lần thứ 11 và làm việc tại Trung Quốc đến ngày 8/11 theo lời mời của Thủ tướng Quốc vụ viện nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa Lý Cường.

Sửa đổi Luật Sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam: Tạo điều kiện để sĩ quan phát triển sự nghiệp và ổn định cuộc sống

Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Phan Văn Giang trình bày tờ trình dự án Luật. (Ảnh: qdnd.vn)
(PLVN) -  Việc sửa đổi Luật Sĩ quan (LSQ) Quân đội nhân dân (QĐND) Việt Nam, đặc biệt là tăng tuổi công tác, góp phần hoàn thiện chế độ chính sách với SQ, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, tạo điều kiện để SQ phát triển sự nghiệp và ổn định cuộc sống.

Đẩy mạnh hoàn thiện thể chế, tạo môi trường thuận lợi cho tăng trưởng

Quang cảnh phiên họp. (Ảnh trong bài: quochoi.vn)
(PLVN) -   Ngày 4/11, tại phiên thảo luận tại hội trường của Quốc hội, các Đại biểu đánh giá cao những kết quả đã đạt được trong công tác xây dựng thể chế thời gian qua; đồng thời kiến nghị nhiều giải pháp nhằm tiếp tục hoàn thiện thể chế, tạo môi trường thuận lợi cho sự phát triển của đất nước trong thời gian tới.

'Doanh nghiệp cần có hoài bão lớn và khát vọng phát triển'

'Doanh nghiệp cần có hoài bão lớn và khát vọng phát triển'
(PLVN) - Thủ tướng Phạm Minh Chính mong muốn, doanh nghiệp có hoài bão lớn và khát vọng phát triển, trở thành hình mẫu của tinh thần doanh nghiệp, kinh doanh liêm chính, nhân văn và có trách nhiệm. Đồng thời, tăng cường hơn nữa công tác thông tin truyền thông; bảo vệ bản quyền, giá trị thương hiệu...

Cần các biện pháp mạnh mẽ ứng phó với thiên tai

Đại biểu Nguyễn Thị Thu Hà phát biểu tại phiên họp.
(PLVN) - Chiều 4/11, tại phiên thảo luận ở hội trường của Quốc hội về đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2024; dự kiến kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2025…, một số ý kiến đại biểu đề cập đến những hậu quả nặng nề do thiên tai thời gian qua và đề nghị cần có các giải pháp mạnh mẽ để ứng phó.

Đại biểu Quốc hội đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng văn bản pháp luật

Quang cảnh phiên họp.
(PLVN) - Để hạn chế tối đa tình trạng ban hành các thủ tục hành chính rồi lại rà soát để cắt giảm, Đại biểu Quốc hội cho rằng, giải pháp hiệu quả nhất là cần tập trung rà soát ngay từ khâu xây dựng ban hành quy phạm pháp luật, trong đó cần đặc biệt chú trọng vào việc xin ý kiến của các tầng lớp Nhân dân, các cơ quan, tổ chức vào các dự thảo văn bản quy phạm pháp luật và tổng hợp ý kiến góp ý.

Bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp của công chứng viên: Cần rà soát, đánh giá thêm về tính hiệu quả

Đại biểu Phạm Thị Kiều – Đoàn ĐBQH tỉnh Đắk Nông. (Ảnh trong bài: quochoi.vn)
(PLVN) -  Tại phiên thảo luận tại hội trường của Quốc hội về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự thảo Luật Công chứng (sửa đổi) vừa qua, một số đại biểu đề nghị rà soát, đánh giá thêm về chi phí bỏ ra và tính hiệu quả xã hội của việc mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp của công chứng viên để có quy định cho phù hợp.

Để pháp luật là 'điểm tựa' cho phát triển

Tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội sẽ thảo luận, thông qua nhiều dự án luật. (Ảnh: Quochoi.vn).
(PLVN) - Nhiều Đại biểu Quốc hội cho rằng, những chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm tại phiên khai mạc Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV về chuyển đổi tư duy xây dựng pháp luật là hoàn toàn đúng đắn, là “điểm mốc” rất quan trọng, định hướng thay đổi cơ bản công tác xây dựng pháp luật trong thời gian tới; bảo đảm các văn bản luật khi được ban hành vừa đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước, vừa giúp khơi thông nguồn lực phục vụ cho phát triển kinh tế - xã hội.

Thủ tướng dự Hội nghị Thượng đỉnh hợp tác Tiểu vùng Mekong mở rộng lần thứ 8, từ ngày 5-8/11 tại Trung Quốc

Thủ tướng dự Hội nghị Thượng đỉnh hợp tác Tiểu vùng Mekong mở rộng lần thứ 8, từ ngày 5-8/11 tại Trung Quốc
Nhận lời mời của Thủ tướng Quốc vụ viện nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa Lý Cường, Thủ tướng Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam Phạm Minh Chính sẽ dẫn đầu Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam tham dự Hội nghị Thượng đỉnh hợp tác Tiểu vùng Mekong mở rộng lần thứ 8, từ ngày 5 đến ngày 8/11/2024.