Bản án còn nhiều sai sót?
Theo ông Huỳnh Thanh Bình (sinh năm 1968; trú tại ấp Vĩnh Tuy, xã Long Tân, huyện Nhơn Trạch, tỉnh Đồng Nai) lý do ông đề nghị giám đốc thẩm lại vụ án vì ông cho rằng có rất nhiều tình tiết cấp sơ thẩm, phúc thẩm chưa nghiên cứu kỹ, nhận định dựa vào những lời khai mà không bám sát vào trọng tâm chính của việc tranh chấp là bản di chúc, dẫn đến quyết định sai, tước đi lợi ích hợp pháp của ông.
Ông Bình nêu ra nhiều điểm bất cập trong việc giải quyết của toà án như: Tòa án cấp sơ thẩm và cấp phúc thẩm đều nhận định xác nhận nguồn gốc đất tranh chấp 3696,3m2 (theo đo đạc thực tế) thửa số 180 tờ bản đồ số 23 là của cụ Châu, cụ Phú để lại, cũng xác định phù hợp với di chúc (tờ tương phân) ngày 08/1/1976. Theo tờ tương phân cụ Châu, cụ Phú chỉ chia cho ông Huỳnh Thành Lê 1.500m2 đất thổ hạng 3 tại vị trí giáp mặt lô 15, đã được xác định nằm tại vị trí ngôi nhà ông Lê, bà Nhê đang ở. Vậy tại sao bản án cấp phúc thẩm lại tuyên án “Công nhận cho ông Huỳnh Thành Lê được quyền sử dụng diện tích đất 3.696,3m2”. Toà án tuyên như vậy là đã xác nhận sai so với tờ di chúc của cụ Châu, cụ Phú để lại.
Thêm vào đó, mâu thuẫn chính của vụ kiện tranh chấp là ở chỗ theo tờ di chúc đã thể hiện rõ nguyện vọng của cụ Châu và cụ Phú là cho các con cháu, trong đó phần đất 1 héc ta đất ruộng và 2 ha đất rừng sẽ để lại cho ông Bình sau khi hai cụ qua đời. Tuy nhiên, tòa án cấp sơ thẩm, cấp phúc thẩm không nhận định vấn đề mấu chốt là cần xác định chính xác các vị trí tài sản của cụ Châu và Phú bao gồm: Ruộng 5.9ha; đất vườn 0.7ha; thổ hạng 3 là 0.4ha và rừng 2ha. Để từ đó xác định các vị trí tài sản thừa kế của ông Bình được hưởng. Mặt khác, vai trò quan trọng nhất xác định vị trí đất thuộc về Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện, nhưng lại vắng mặt tại phiên xét xử nên khiến các bên đương sự chưa thể làm sáng tỏ các vấn đề liên quan.
Đặc biệt, vì không xác định một cách chính xác, khách quan vị trí của các thửa đất mà ông bà nội ông Bình để lại làm tài sản thừa kế, dẫn đến việc tòa án các cấp tuyên xử ông Bình không có quyền lợi tại 3696,3m2 là do xác định rằng, ông Bình đã đồng ý cho bố ông là ông Lê bán 2ha đất thừa kế.
Về vấn đề này, ông Bình cho rằng TAND cấp sơ thẩm và phúc thẩm chưa xem xét kỹ nên đưa ra quyết định không chính xác. Ông Bình nêu quan điểm: “Di chúc chưa công khai thì tôi làm sao biết đất của tôi ở đâu mà tôi đồng ý bán. Năm 2001 ông Lê có ý định bán khu đất rẫy khai hoang này và có chồng lấn vào đất hương hỏa khoảng 6.500m2 nên bị các cô, chú tranh chấp đòi quyền lợi. Do đó, ông Lê bảo tôi lên xã họp hòa giải cứ nói là đồng ý bán phần đất rẫy ông bà để lại để các cô, chú không kiện nữa? Trong biên bản hòa giải cũng không có tên tôi, tôi cũng không biết đọc, không biết viết và kết luận biên bản hòa giải cũng không thành”.
Ngoài ra, Tòa án cấp sơ thẩm, phúc thẩm không xác minh diện tích đất khai hoang của bố mẹ ông Bình nằm ở đâu, nên việc kê khai đất khai hoang vào tờ di chúc là không thực sự khách quan. Chính bố mẹ của ông Bình cũng có lời khai mâu thuẫn nhau. Lúc khai là đất khai hoang, lúc lại khai là đất cho bằng miệng. Lời khai không đồng nhất như thế nhưng sau đó tòa sơ thẩm, phúc thẩm và cả Tòa Cấp cao TP Hồ Chí Minh lại kết luận là nguồn gốc do cụ Châu, cụ Phú để lại cho ông Huỳnh Thành Lê.
Thêm điều chưa được làm rõ, là diện tích đất rừng hương hỏa mà cụ Châu và cụ Phú để lại cho ông Bình chính là phần đất trên đó có 17 ngôi mộ gia tiên hiện hữu từ những năm 1930 đến nay. Mộ này được ông bà nội ông Bình chăm nom từ những năm 1930 đến khi chết. Do đó, không thể nhận định và kết luận là ông Lê đã khai hoang phần đất đã được xây mộ này. Đất khai hoang phải là phía sau trên đồi, đất rừng hoặc khu vực khác cách xa khu mộ, chứ không phải như nhận định của tòa.
Người cháu đích tôn tội nghiệp
Đến ấp Vĩnh Tuy (xã Long Tân, huyện Nhơn Trạch, tỉnh Đồng Nai) và hỏi địa chỉ gia đình nhà ông Huỳnh Thanh Bình thì hầu như cư dân ở đây ai cũng biết. Ông Bình được nhiều người biết đến không phải vì ông giàu có hay có tài cán gì đặc biệt mà bởi vì hoàn cảnh trớ trêu của ông, một người bị chính người thân trong gia đình tước mất quyền thừa kế mà do chính ông nội của mình để lại.
Đến căn nhà tuềnh toàng của ông Bình, hình ảnh một người nông dân lam lũ, tuổi ngũ tuần, với nước da đen sạm, khuôn mặt khắc khổ, xuất hiện trước chúng tôi. Qua những câu chào xã giao, ông Bình rớm nước mắt bắt đầu chia sẻ về chuyện bi ai mà ông đang gánh chịu.
Ông Bình giãi bày: “Tôi là con trai duy nhất trong gia đình có 4 người con của ông Huỳnh Thành Lê và là cháu đích tôn của cụ Huỳnh Ngọc Châu và cụ Nguyễn Thị Phú. Trong suốt hơn 30 năm, kể từ ngày tờ di chúc được ông nội tôi lập từ năm 1976, tôi không hề hay biết mình được ông nội cho khu đất để làm nơi ở và thờ cúng tổ tiên. Mãi tới gần đây, tôi mới được người mua đất của em gái bố tôi là bà Huỳnh Thị Ngọc cho biết là có tờ di chúc đó. Cầm tờ giấy di chúc, tôi ít học nên đọc không hiểu biết nên tôi đã mang về cho vợ, con tôi đọc cho nghe. Sau khi đọc xong bản di chúc, cả gia đình tôi đã khóc và đau lòng khi biết sự thật bao nhiêu năm tôi đã bị chính người thân của mình lừa. Và họ đang chiếm đoạt một khối lượng lớn tài sản của tôi được hưởng theo di chúc”.
Không được một tấc đất trong tay, với đôi tay đen nhẻm gân guốc, ông Bình lôi trong tủ ra một tập dày các loại giấy tờ mà ông nói nó theo ông từ năm 2012 đến nay. Hành trình đòi lại công bằng và quyết tâm thực hiện di chúc của ông nội được ông Bình bắt đầu từ năm 2012.
Cầm trên tay tờ di chúc, ông Bình nói: “Ngày 08/1/1976 ông bà nội tôi (cụ Huỳnh Ngọc Châu và cụ Nguyễn Thị Phú) có lập di chúc (tương phân) và có xác nhận vi chứng tại UBND xã Long Tân. Cụ lập 3 bản di chúc: hiện bà Huỳnh Thị Ngọc giữ 01 bản, ông Huỳnh Thành Lê giữ 02 bản. Trong tờ di chúc có nói rõ tổng tài sản có, chia cho các con và phần để lại cho cháu nội Huỳnh Thanh Bình. Tất cả các thành viên có tên trong lúc đó đã hưởng luôn tài sản, chỉ trừ mình tôi. Do tại thời điểm năm 1976, tôi mới có 8 tuổi. Năm 1981 cụ Châu chết, năm 1982 cụ Phú chết, lúc này tôi mới 14 tuổi, nên bố mẹ tôi nhận giám hộ quản lý. Sau khi tôi trên 18 tuổi và lập gia đình riêng, người thân trong gia đình tôi cũng không thực hiện trách nhiệm công bố di chúc về ý nguyện của ông bà nội tôi”.
“Sự việc chỉ được vỡ lở khi gia đình bố mẹ tôi và gia đình hàng xóm có tranh chấp, đến lúc này thì mọi tài sản mà ông bà nội tôi cho tôi đều đã bị bố mẹ tôi bán hoặc chia cho người khác” – ông Bình chua xót kể lại.
Kể từ đó đến nay đã ngót nghét gần 10 năm, ông Bình vẫn cặm cụi gõ cửa các cơ quan chức năng để đề nghị được giải quyết, nhằm đảm bảo quyền lợi cho ông, cũng như để ông bà nội ông được toại nguyện ở nơi suối vàng. Trớ trêu thay, đã có 2 bản án và 1 thông báo của TAND Cấp cao tại TP HCM lại cho rằng ông Bình không thể được hưởng tài sản theo di chúc. Bản án đã có hiệu lực, hiện nay ông Bình chỉ biết đi cầu cứu các cấp cao hơn để giải quyết nỗi oan ức, những điều chưa sáng tỏ trong vụ án.
Động thái đáng hoan nghênh của TAND Tối cao
Trước những khúc mắc liên quan đến phán quyết của toà án, gia đình ông Bình đã làm đơn đề nghị Giám đốc thẩm tới TAND Tối cao xem xét lại và giải quyết vụ án một cách khách quan, chính xác nhất nhằm đảm bảo quyền lợi, cũng như tránh oan, sai đáng tiếc.
Sau khi nhận được đơn đề nghị giám đốc thẩm của ông Bình, TAND Tối cao đã có động thái tích cực để giải quyết vụ việc. Cụ thể, ngày 6/3/2020, TAND Tối cao đã có Công văn số 51/TANDTC-GQKTII gửi Chi cục Thi hành án dân sự huyện Nhơn Trạch yêu cầu Chi cục trưởng ra quyết định hoãn thi hành án đối với Bản án dân sự phúc thẩm số 154/2018/DS-PT ngày 24/9/2018 của TAND tỉnh Đồng Nai trong thời gian 03 tháng để TAND Tối cáo xem xét lại đề nghị của ông Huỳnh Thanh Bình về vụ án.
