Cách đây vừa tròn 70 năm, trước yêu cầu nhiệm vụ cách mạng giải phóng dân tộc và nhiệm vụ xây dựng Quân đội, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã sớm quan tâm đến việc xây dựng tổ chức và hoạt động thanh tra. Trên cơ sở Phòng Kiểm tra thuộc Bộ Tổng chỉ huy, ngày 25/01/1948, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh số 119/SL thành lập Cục Tổng Thanh tra Quân đội Quốc gia Việt Nam (nay là Thanh tra Bộ Quốc phòng), đóng quân tại thôn Bãi Hội, xã Bảo Cường, huyện Định Hoá, tỉnh Thái Nguyên; đây là tổ chức thanh tra cấp Bộ đầu tiên trong Chính phủ Việt Nam dân chủ cộng hoà, để thực hiện nhiệm vụ: “Kiểm tra việc chấp hành các mệnh lệnh quân sự, chính trị, chấp hành kỷ luật quân đội, đề nghị thưởng phạt, thuyên chuyển cán bộ”. Việc thành lập Cục Tổng Thanh tra Quân đội Quốc gia Việt Nam khẳng định vai trò và sự cần thiết của công tác thanh tra trong quân đội. Nhiệm vụ đó đã khẳng định rõ tính thiết yếu của công tác thanh tra trong sự nghiệp cách mạng dân tộc, dân chủ nhân dân. Ngày 25/01/1948, đã đánh dấu sự ra đời và trở thành Ngày truyền thống của ngành Thanh tra quốc phòng.
Nhìn lại lịch sử của Ngành với yêu cầu nhiệm vụ rất rộng, rất lớn, vì quốc phòng của ta là quốc phòng toàn dân, chiến tranh nhân dân, đánh thắng bằng ba thứ quân. Trong suốt 70 năm xây dựng, phát triển và trưởng thành, đội ngũ cán bộ ngành Thanh tra quốc phòng luôn kế thừa và phát huy truyền thống của Quân đội nhân dân Việt Nam anh hùng hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao, thực tiễn đã chứng minh:
Trong cuộc kháng chiến chống Pháp, theo mệnh lệnh của Bộ Tổng chỉ huy, các Đoàn thanh tra không quản khó khăn, gian khổ, vừa thực hiện nhiệm vụ thanh tra các đơn vị: Liên khu 3, Liên khu 4, Liên khu 5, Nam bộ, vừa tích cực chủ động sát cánh cùng đồng bào, chiến sĩ trên địa bàn chiến đấu, đã phát hiện kịp thời một số sai phạm. Điển hình là vụ án chống tham nhũng đầu tiên đối với Trần Dụ Châu năm 1950, Cục trưởng Cục Quân nhu phạm tội. Đồng chí Thiếu tướng Trần Tử Bình, Phó Tổng thanh tra Quân đội, người đã phát hiện và đại diện Chính phủ ngồi ghế công cáo viên; đúng là: Kỷ luật là sức mạnh của Quân đội, đây là bài học về phòng, chống tham nhũng đến nay vẫn còn nguyên giá trị. Các lĩnh vực khác có đồng chí Thượng tướng Hoàng Cầm, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Ủy viên Đảng ủy QSTW – Tổng Thanh tra Quân đội; đồng chí Thượng tướng Nguyễn Hữu An - nguyên Phó Tổng Thanh tra Quân đội.
Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ và cuộc chiến tranh bảo vệ biên giới phía Bắc, phía Tây Nam, giúp nhân dân Campuchia thoát khỏi nạn diệt chủng. Hoạt động của Thanh tra quốc phòng đã bám sát 2 nhiệm vụ chiến lược là xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc và đấu tranh giải phóng miền Nam. Qua thanh tra đã góp phần nâng cao được sức mạnh chiến đấu và xây dựng chính quy, kịp thời chỉ đạo ngăn chặn, phòng ngừa vi phạm, tội phạm hiệu quả, củng cố được ý chí, quyết tâm của bộ đội, duy trì được kỷ luật ở chiến trường, ổn định hậu phương quân đội và hoàn thành tốt nhiệm vụ quốc tế.
Đặc biệt, cuối năm 1983 đồng chí Thượng tướng Nguyễn Hữu An, Phó Tổng Thanh tra Quân đội làm Trưởng đoàn thực hiện cuộc thanh tra về chiến đấu và sẵn sàng chiến đấu, huấn luyện và xây dựng lực lượng ở biên giới phía Bắc. Qua thanh tra đã phát hiện đời sống bộ đội còn gặp nhiều khó khăn, một số quân nhân chấp hành kỷ luật chưa nghiêm, đã báo cáo Bộ Quốc phòng và Ban Bí thư, kịp thời ra chỉ thị chấn chỉnh và sớm ổn định tình hình.
Giai đoạn hoà bình, cả nước đi lên xây dựng chủ nghĩa xã hội, nhiệm vụ Quân đội có bước phát triển mới, các bộ, ngành và các địa phương được giao thực hiện nhiệm vụ quốc phòng. Trong thời kỳ này, vừa tập trung thanh tra công tác huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu của các đơn vị trong toàn quân, đặc biệt là đối với các quân chủng như: Phòng không - Không quân, Hải quân; Thanh tra quốc phòng còn chú trọng thanh tra việc thực hiện công tác quốc phòng đối với các bộ, ngành và các địa phương như: Bộ Giao thông Vận tải, UBND TP Hà Nội…; qua thanh tra đã phát hiện nội dung cần quan tâm như: Về thế trận, chất lượng đào tạo, huấn luyện, sức mạnh chiến đấu của ba chiến trường Bắc, Trung, Nam. Đã tham mưu cho Thường vụ Quân uỷ Trung ương, Thủ trưởng Bộ Quốc phòng ban hành nhiều văn bản chấn chỉnh về công tác huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, về quản lý đất quốc phòng, xây dựng khu vực phòng thủ đáp ứng tốt yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.
Nhân dịp kỷ niệm 70 năm Ngày truyền thống, Thanh tra Bộ Quốc phòng đã tổ chức nhiều hoạt động kỷ niệm. Đặc biệt đã tổ chức cuộc thi tìm hiểu 70 năm lịch sử truyền thống, Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo, Luật Phòng, chống Tham nhũng; xuất bản cuốn Lịch sử ngành Thanh tra quốc phòng (1948-2018) để tuyên truyền trong toàn quân; xây dựng phòng Truyền thống; nhà Bia di tích lịch sử kháng chiến của Ngành tại thôn Bãi Hội, xã Bảo Cường, huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên và được Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch công nhận là di tích lịch sử văn hoá quốc gia.
Những chiến công thầm lặng trong cuộc kháng chiến giành độc lập dân tộc, thống nhất đất nước và cuộc chiến tranh bảo vệ Tổ quốc cũng như xây dựng đất nước đã được các thế hệ cán bộ, nhân viên, chiến sĩ ngành Thanh tra quốc phòng giữ gìn và vun đắp, trong đó có đồng chí đã anh dũng hy sinh. Tiêu biểu như đồng chí Thiếu tướng Trần Tử Bình, Phó Bí thư Quân uỷ Trung ương, Phó Tổng Thanh tra Chính phủ kiêm Tổng Thanh tra Quân đội, Thượng tướng Nguyễn Hữu An, Phó Tổng Thanh tra Quân đội... Tất cả đã để lại cho chúng ta những tấm gương sáng về đạo đức cách mạng, tinh thần dũng cảm, xứng đáng với lời dạy của Bác Hồ: “Cán bộ thanh tra là tai mắt của Đảng và Chính phủ, tai mắt có sáng suốt thì người mới sáng suốt”.
Sự phát triển của ngành Thanh tra quốc phòng trong những năm qua đã khẳng định vị thế, vai trò và những đóng góp quan trọng của ngành Thanh tra quốc phòng vào sự nghiệp xây dựng quân đội và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, đó là kết quả đặc biệt trong lãnh đạo và chỉ đạo của các cấp uỷ, chỉ huy, sự cống hiến quên mình của các thế hệ ngành Thanh tra quốc phòng. Xứng đáng với những phần thưởng cao quý mà Đảng, Nhà nước, Quân đội đã trao tặng, đặc biệt ngày 21/9/2017 Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam ký Quyết định số 1958/QĐ-CTN tặng thưởng Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Nhất cho Thanh tra Bộ Quốc phòng.
Thời gian tới, cán bộ, nhân viên, chiến sĩ ngành Thanh tra quốc phòng nguyện không ngừng phấn đấu, giữ gìn, phát huy và vun đắp truyền thống vẻ vang của Ngành; nỗ lực hết mình, khắc phục khó khăn, vượt qua thử thách. Trong bất kỳ hoàn cảnh nào cũng trung thành với sự nghiệp cách mạng của Đảng và công cuộc đổi mới của đất nước, xứng đáng với những lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại “Cán bộ thanh tra như cái gương cho người ta soi mặt, gương mờ thì không soi được”; cụ thể là:
1. Tiếp tục quán triệt các nghị quyết, chỉ thị của trên, đây là gốc, là rất quan trọng để cán bộ thanh tra nhận thức một cách sâu sắc và toàn diện trong khi thực thi nhiệm vụ.
2. Không ngừng học tập, rèn luyện để nâng cao trình độ quân sự, pháp luật, kinh tế, nhất là bản lĩnh chính trị phải vững vàng, đạo đức trong sáng, kiên cường, không suy thoái biến chất, vì chống tham nhũng là nền tảng cho sự ổn định của xã hội, bảo đảm quốc phòng - an ninh, phát triển kinh tế đất nước.
3. Đổi mới tư duy trong lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành thực hiện nhiệm vụ của cơ quan thanh tra, chịu trách nhiệm trong hoạt động của mỗi tổ chức thanh tra cũng như trong thực hiện nhiệm vụ của cán bộ thanh tra, nhất là vai trò của Chánh Thanh tra các cấp.
4. Phối hợp chặt chẽ với các cơ quan trong và ngoài quân đội để giải quyết các vụ việc đạt hiệu quả, đúng pháp luật, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao.
5. Quyết tâm phấn đấu tạo dựng được nhiều hình ảnh cao đẹp của bộ đội Cụ Hồ nói chung và của Thanh tra nói riêng bằng những hiệu quả thiết thực trong các cuộc thanh tra, xây dựng cơ quan vững toàn diện, mạnh toàn diện.
