Bộ Tài chính cho biết, thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại công văn số 2280/VPCP-NN ngày 25/3/2020 của Văn phòng Chính phủ, Bộ Công Thương đã làm việc với các đơn vị, trong đó có thành viên là Bộ Tài chính.
“Tuy nhiên thời gian cuộc họp chỉ có 1/2 ngày nên chưa thể đánh giá được tổng thể nguồn cung và tình hình xuất khẩu (XK) gạo theo tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ...”- Văn bản của Bộ Tài chính khẳng định.
Về việc này, Bộ Tài chính cho biết, Bộ đã có 02 lần tham gia ý kiến với Bộ Công Thương, cụ thể:
Tại công văn số 3905/BTC-QLG ngày 03/4/2020, Bộ Tài chính có đề nghị tiếp tục cho XK gạo đối với gạo nếp, gạo đồ, gạo hữu cơ, gạo thơm; tạm dừng XK loại gạo tẻ thường đến hết 15/6/2020 để đảm bảo mua đủ gạo dự trữ quốc gia.
Ngày 10/4/2020, Bộ Tài chính có tiếp công văn số 4355/BTC-QLG có ý kiến như sau:
+ Nhiều DN đã được phê duyệt kết quả trúng thầu và thông báo kết quả trúng thầu nhưng có văn bản từ chối ký hợp đồng hoặc không đến ký hợp đồng với số lượng 160.300 tấn, do vậy, Bộ Tài chính đề nghị chỉ cho phép XK gạo đối với những DN đã trúng thầu với Cục Dự trữ Nhà nước khu vực và phải ký hợp đồng giao hàng xong. Chỉ thực hiện XK gạo sau ngày 15/6/2020.
+ Không được ký hợp đồng XK gạo tẻ thường mới (kể cả phụ lục hợp đồng làm thay đổi số lượng gạo XK), tạm dừng XK loại gạo tẻ thường đến hết 15/6/2020.
+ Tiếp tục cho XK gạo đối với gạo nếp, gạo đồ, gạo hữu cơ, gạo thơm.
+ Bộ Công Thương chủ trì xây dựng lộ trình hợp lý để thực hiện XK gạo của những hợp đồng đã ký từ tháng 6/2020 đến tháng 12/2020 phù hợp với diễn biến dịch ở Việt Nam và thế giới, phù hợp với an ninh lương thực trong bối cảnh khả năng diễn ra khủng hoàng kinh tế toàn cầu.
Tại công văn này, Bộ Tài chính cũng nêu rõ: Theo phương án điều hành nêu trong dự thảo của Bộ Công Thương cho thấy DN rất bị động trong quyết định phương án kinh doanh, thậm chí phải đền bù hợp đồng do không còn số lượng được xuất. Do vậy, Bộ Tài chính đề xuất 02 phương án:
Phương án 1: Giao Hiệp hội lương thực Việt Nam phân bổ chỉ tiêu XK giữa các DN có sự giám sát của Bộ Công Thương.
Phương án 2: Giao Bộ Công Thương phân bổ hạn ngạch XK gạo trong điều kiện dịch bệnh Covid-19.
“Tuy nhiên, các ý kiến nêu trên không được Bộ Công Thương tiếp thu” - Bộ Tài chính khẳng định trong văn bản báo cáo Thủ tướng Chính phủ.
Liên quan đến việc DN từ chối bán hàng cho dự trữ nhà nước nhưng sẵn sàng XK gạo, Bộ Tài chính dẫn công văn số 2412/BCT-XNK ngày 06/4/2020 của Bộ Công Thương báo cáo Thủ tướng Chính phủ trong đó có kiến nghị: Ủy ban quản lý vốn nhà nước phối hợp với Bộ Tài chính để đôn đốc, chỉ đạo Vinafood 1 và các công ty thành viên ưu tiên ký ngay hợp đồng đối với số lượng đã trúng thầu tại các Cục Dự trữ nhà nước khu vực theo kết quả đấu thầu.
Báo cáo Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính cho biết, Bộ Tài chính đã đấu thầu được 178.000 tấn/190.000 tấn gạo theo kế hoạch năm 2020, nhưng hiện có 26 DN đã được phê duyệt kết quả trúng thầu và thông báo trúng thầu nhưng có văn bản từ chối ký hợp đồng hoặc không đến ký hợp đồng, với số lượng là 170.300 tấn, chỉ có 7.700 tấn đã ký hợp đồng.
Việc này Bộ Tài Chính cũng đã dự báo những bất cập nêu trên khi thực hiện tại công văn số 4355/BTC-QLG ngày 10/4/2020 gửi Bộ Công Thương, Bộ Tài chính.
Về biện pháp xử lý đối với các trường hợp vi phạm chính sách quản lý gạo XK, trong văn bản Báo cáo Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính đề nghị Thủ tướng Chính phủ giao cơ quan chức năng tiến hành điều tra, xác minh, làm rõ các tổ chức, cá nhân có liên quan không thực hiện nghiêm Nghị định 107/2018/NĐ-CP của Chính phủ, chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Thông báo số 121/TB-VPCP ngày 23/3/2020 và công văn số 2827/VPCP-KTTH ngày 10/4/2020, có hay không dấu hiệu trục lợi từ chính sách quản lý hạn ngạch XK gạo để xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật...
