Xử lý tranh chấp hợp đồng, Tòa án huyện Mỹ Hào vi phạm tố tụng

Không chỉ vi phạm tố tụng trong quá trình thụ lý vụ án, thu thập chứng cứ, bản án do thẩm phán Nguyễn Đức Dương - Quyền Chánh án TAND huyện Mỹ Hào  - xét xử còn có dấu hiệu thiếu khách quan.

Ảnh minh họa

Tranh chấp vì từ ngữ

Cty sản xuất bao bì kim loại MPPL và Cty sơn Spanyc là các đối tác có quan hệ thương mại khá lâu dài, đã ký kết và thực hiện nhiều hợp đồng mua bán hộp thiếc từ năm 2006. Theo các hợp đồng mà hai Cty ký kết, Cty MPPL cung cấp cho Cty Spanyc sản phẩm “hộp thiếc” (hộp sắt lá mạ thiếc). Trong các hợp đồng đều có quy định “độ dày của thiếc” từ 0,22mm đến 0,25mm, bên trong “tráng vàng” (lớp vecni màu vàng).

Tuy nhiên, đến hợp đồng ký ngày 5/9/2009 thì hai bên phát sinh tranh chấp do Cty Spanyc chậm thanh toán số tiền gần 1,5 tỷ đồng. Sau nhiều lần đòi nợ không được, Cty MPPL khởi kiện yêu cầu Cty Spanyc phải trả số tiền hàng chưa trả. Vụ kiện đã được TAND huyện Mỹ Hào, Hưng Yên thụ lý giải quyết.

Trở thành bị đơn, Cty Spanyc cũng ngay lập tức có đơn phản tố, đòi Cty MPPL phải bồi thường thiệt hại do chất lượng hộp thiết không đảm bảo, hộp thiếc bị xét rỉ gây hỏng sơn. Tổng thiệt hại mà Cty Spanyc yêu cầu Tòa án buộc Cty MPPL phải bồi thường cả hộp thiếc và sơn bị hỏng lên tơi hơn 17 tỷ đồng.

Sau khi thụ lý vụ án, theo yêu cầu của đương sự, TAND huyện Mỹ Hào đã trưng cầu giám định chất lượng hộp thiếc tại Trung tâm kỹ thuật 1, Tổng cục Tiêu chuẩn đo lường chất lượng và Viện Khoa học hình sự, Bộ Công an.

Theo kết quả giám định của Viện Khoa học hình sự, các mẫu hộp đem giám định đều có độ dày lớn hơn độ dày nêu trong hợp đồng. Đặc biệt, trong kết luận giám định, Viện Khoa học hình sự cũng sử dụng tiêu chuẩn mạ thiếc chung là 2,5g/m2 để so sánh lớp thiếc mạ trên sắt lá mà Cty MPPL sử dụng làm hộp để cung cấp cho Cty Spanyc.

Ngày 23/4/2012, TAND huyện Mỹ Hào đã có công văn gửi Viện Khoa học hình sự cho rằng, hợp đồng giữa hai Cty có thỏa thuận về “độ dày của lớp mạ thiếc” thiếc là 0,22mm- 0,25mm và đề nghị Viện khoa học hình sự quy đổi từ đơn vị tính khối lượng (g/m2) sang đơn vị tính chiều dài đối với “lớp mạ thiếc” trên các hộp được lấy mẫu giám định.

Ngày 4/5/2012, Viện Khoa học hình sự đã có công văn giải thích rõ rằng, vỏ lon gửi giám định được sản xuất theo phương pháp mạ điện nên tiêu chuẩn chất lượng được tính theo khối lượng thiếc trên mét vuông (g/m2) và không tính theo đơn vị tính theo đơn vị hệ mét (mm). Song, theo yêu cầu của Tòa, Viện Khoa học hình sự cho rằng, “theo lý thuyết thì cũng có thể quy đổi được” trọng lượng thiếc mạ theo đơn vị đo chiều dài. Theo đó, lớp mạ thiếc trên các hộp do Cty MPPL có độ dày khoảng hơn 0,3 micromet.

Cũng từ lúc này, Cty Spanyc có đơn phản tố bổ sung và cho rằng, Cty MPPL vi phạm hợp đồng vì đã mạ thiếc không đủ độ dày từ 0,22mm đến 0,25mm. Vì, theo Cty Spanyc, hợp đồng mà hai bên ký kết quy định “độ dày của thiếc” là chỉ “độ dày của lớp mạ” chứ không phải là chỉ độ dày của chất liệu sắt lá mạ thiếc..

Cty MPPL thì khẳng định, “độ dày của thiếc” nêu trong hợp đồng là quy định về độ dày của lá thiếc (sắt lá mạ thiếc) chứ không phải độ dày của riêng lớp mạ thiếc vì không có nhà sản xuất sắt lá mạ thiếc nào có kỹ thuật để “mạ” một lớp thiếc dày hơn cả tấm sắt lá được mạ. Các tiêu chuẩn kỹ thuật mạ thiếc trên kim loại được Viện Khoa học hình sự nêu rõ và cũng là kỹ thuật mà ngành công nghiệp sản xuất sắt lá mạ thiếc cả thế giới đang thực hiện.

Việc Cty Spanyc cho rằng độ dày của lớp mạ từ 0,22mm-0,25mm là không đúng thực tế cũng như hợp đồng hai bên ký kết. Cty MPPL cũng chỉ ra trong các hợp đồng trước đó quy định rất rõ, độ dày nêu trên là độ dày của cả tấm sắt tráng thiếc chứ không phải quy định về độ dày của lớp mạ. 

Giải thích hợp đồng theo… ý tòa

Tại phiên tòa ngày 18/7/2012, đại diện Viện Khoa học hình sự đã khẳng định rất rõ, theo phương pháp mạ điện thì không nhà sản xuất nào sử đụng đơn vị đo chiều dài (mm) để đo độ dày của lớp mạ trên kim loại. Với công nghệ “mạ nhúng” thì có thể sử dụng đơn vị đo là micromet (bằng một phần nghìn mm). Với “lời chứng này” thì việc hai bên không thỏa thuận “độ dày của thiếc” là 0,22mm -0,25mm không phải là để chỉ lớp mạ mà để chỉ chất liệu sắt lá mạ thiếc.

Trong phần nhận xét của bản án, HĐXX lại cho rằng, việc giải thích hợp đồng phải giải thích theo nghĩa phù hợp với tính chất của hợp đồng. Vì hộp thiếc được sản xuất để đựng sơn nên theo HĐXX, “độ dày của thiếc” trong hợp đồng là  để chỉ độ dày của “lớp mạ”. Do đó, HĐXX cho rằng, việc hộp thiếc do Cty MPPL có lớp mạ chỉ dày từ 0,28-0,38 micromet, nhỏ hơn khoảng 1 nghìn lần so với hợp đồng, là vi phạm hợp đồng và Cty MPPL phải bồi thường.

Với nhận định này, TAND huyện Mỹ Hào đã buộc Cty MPPL phải bồi thường cả hộp thiếc và sơn cho Cty Spanyc. Điều đáng nói là số sơn này đã bị Cty Spanyc hủy bỏ từ trước đó. Sau khi hủy bỏ sơn, Cty này đã kê thiệt hại và ngay lập tức được Tòa chấp nhận. Theo hợp đồng ký ngày 5/9/2009, Cty MPPL cung cấp cho Cty Spanyc 200 nghìn hộp thiếc loại 1 và 5 lít, trị giá gần 3 tỷ đồng nhưng Tòa đã buộc Cty MPPL bồi thường cho hơn… 7,8 tỷ đồng.

Hai đương sự trong vụ án đã có cả chục hợp đồng mua bán một loại hàng hóa nên ý chí của các bên về hàng hóa không chỉ thể hiện trong một bản hợp đồng. Vì thế, khi có tranh chấp hợp đồng, lẽ ra Tòa cần xem xét ý chí của các bên trong các bản hợp đồng tương tự. Song, tòa án đã “lờ” đi những chứng cứ quan trọng này.

Đặc biệt là việc Tòa án đã không căn cứ vào các tiêu chuẩn kỹ thuật trong nước và quốc tế về việc mạ thiếc trên kim loại để giải quyết tranh chấm mà lại “giải thích hợp đồng” theo ý Tòa. Việc không căn cứ vào cơ sở khoa học và các tiêu chuẩn kỹ thuật của việc mạ thiếc trên kim loại khiến cho phán quyết của tòa án thành thiếu khách quan nên bản án này cần phải xem xét lại.

Minh Ngọc