Xu hướng liên kết để tham nhũng tăng

Báo cáo tại phiên giải trình “Việc phát hiện và xử lý hành vi tham nhũng thuộc trách nhiệm của các cơ quan hành chính Nhà nước” do Ủy ban Tư pháp tổ chức, sáng qua, Tổng Thanh tra Chính phủ Huỳnh Phong Tranh thừa nhận, “số vụ việc, vụ án tham nhũng được phát hiện, xử lý chưa phản ánh đúng tình hình tham nhũng, chủ yếu ở cấp cơ sở. Số vụ việc tham nhũng phát hiện, xử lý qua kiểm tra, thanh tra còn ít…”.

Tăng xu hướng liên kết để tham nhũng

Các lĩnh vực là “địa bàn” của nạn tham nhũng vẫn là tín dụng, ngân hàng, quản lý, sử dụng đất đai, tài nguyên, khoáng sản, đầu tư xây dựng cơ bản, quản lý, sử dụng vốn, tài sản nhà nước tại các DN…

Số vụ việc tham nhũng phát hiện, xử lý qua kiểm tra, thanh tra còn ít. Quy mô các vụ tham nhũng ngày càng lớn, thể hiện ở số đối tượng có liên quan, lượng tài sản bị chiếm đoạt, thất thoát. Xu hướng liên kết, hình thành tổ chức phạm tội trong các khu vực, lĩnh vực kinh tế ngày càng tăng.

Theo Tổng Thanh tra Chính phủ, việc ít phát hiện được hành vi tham nhũng qua hoạt động của các cơ quan hành chính nhà nước một phần là do một số người đứng đầu đơn vị, địa phương chưa tích cực và thiếu kiên quyết trong đấu tranh trong phòng chống tham nhũng; chưa nêu gương về đạo đức lối sống.

Việc xử lý trách nhiệm người đứng đầu chưa nghiêm; trách nhiệm giải trình của người có chức vụ, quyền hạn chưa rõ ràng; chế độ công khai, minh bạch ở đơn vị còn hình thức đối phó.

Việc kiểm tra, tự kiểm tra để phát hiện hành vi tham nhũng trong cơ quan, tổ chức, đơn vị chưa thường xuyên, chưa thực sự ngăn ngừa có hiệu quả nạn tham nhũng, tiêu cực trong nội bộ của từng cơ quan, tổ chức, đơn vị.

Do thiếu cơ chế xử lý sau thanh tra, trách nhiệm trong chỉ đạo thực hiện kết luận thanh tra của cơ quan chủ quản còn hạn chế nên việc thực hiện kết luận, kiến nghị, quyết định về thanh tra còn hạn chế. Một số kết luận thanh tra chưa bảo đảm được tính thực tế và tính khả thi, gây khó khăn trong quá trình thực hiện…

Đề cao trách nhiệm cá nhân

Lý giải về tình trạng “sai phạm được phát hiện qua thanh tra nhiều nhưng phần lớn là xử lý vi phạm hành chính”, Tổng Thanh tra Chính phủ Huỳnh Phong Tranh cho biết, “công tác thanh tra hướng tới nhiều mục tiêu, nội dung chứ không riêng chỉ phát hiện và xử lý vi phạm. Ngành thanh tra đã chỉ đạo trong hoạt động thanh tra phải quan tâm phát hiện xử lý hành vi tham nhũng, đồng thời phát hiện sai phạm đến đâu sẽ chuyển xử lý đến đó không chờ kết luận thanh tra”.

Trả lời câu hỏi về việc ít phát hiện được hành vi tham nhũng qua hoạt động của các cơ quan hành chính, Tổng Thanh tra Chính phủ nêu nguyên nhân là do đối tượng tham nhũng thường là những người có chức vụ, quyền hạn, có trình độ, thủ đoạn tinh vi để che giấu hành vi vi phạm. Nhiều trường hợp rất khó phát hiện, khó chứng minh động cơ “vụ lợi” trong việc cố ý làm trái, thiếu trách nhiệm.

Sự phối hợp giữa các cơ quan trong thực thi nhiệm vụ còn chưa tốt. Trình độ chuyên môn, nghiệp vụ của cán bộ ngành còn hạn chế... Bên cạnh đó, thẩm quyền của cơ quan thanh tra còn hạn chế khi “việc thanh tra chỉ có quyền phát hiện, kiểm tra làm rõ và kiến nghị, chứ không có có quyền xử lý và khởi tố...”.

Tổng Thanh tra Chính phủ cũng khẳng định, ngành Thanh tra đã triển khai thực hiện tốt công tác phát hiện và xử lý hành vi tham nhũng trong nội bộ cơ quan thanh tra. Các cán bộ, công chức có hành vi vi phạm pháp luật nói chung và hành vi tham nhũng đã bị xử lý nghiêm. Từ năm 2009, ngành đến nay đã xử lý 11 trường hợp vi phạm.

Làm rõ trách nhiệm của cơ quan Kiểm toán Nhà nước trong phòng chống tham nhũng, Tổng Kiểm toán Nhà nước Nguyễn Hữu Vạn cho biết, cơ quan Kiểm toán Nhà nước luôn xác định rõ trách nhiệm trong PCTN và trước hết là phòng ngừa để không xảy ra hành vi tham nhũng.

Từ năm 2009-2012, qua kiểm toán 579 đầu mối đã phát hiện nhiều tồn tại, hạn chế trong công tác quản lý điều hành, sử dụng ngân sách, tiền và tài sản nhà nước. Tổng số tiền kiến nghị xử lý tài chính là 68.339 tỷ đồng. Kết quả này đã góp phần phòng ngừa không để hành vi sai phạm xảy ra. Nhưng “qua kiểm toán để phát hiện hành vi sai phạm đúng với bản chất của nó là rất khó khiến các vụ việc phát hiện qua kiểm toán sang cơ quan điều tra còn ít”, ông Nguyễn Hữu Vạn thừa nhận.

Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cũng đánh giá, tình hình tham nhũng hiện nay vẫn diễn biến phức tạp, xảy ra ở nhiều ngành, lĩnh vực. Cũng theo Phó Thủ tướng, khắc phục kẽ hở từ cơ chế xin-cho; quan tâm hơn tới công tác cán bộ, quản lý ngân sách nhà nước, công tác phát hiện và xử lý hành vi tham nhũng trong nội bộ cơ quan, đơn vị, tăng cường sự giám sát đối với các cơ quan hành chính nhà nước trong việc thực hiện công tác đấu tranh PCTN nói chung và trong việc phát hiện và xử lý hành vi tham nhũng nói riêng... cũng là những giải pháp mà các Bộ, ngành, địa phương cần tập trung để PCTN hiệu quả hơn.

Huy Anh