Vàng - “ngoại tệ” an toàn?
Cuối tháng 11/2014, Hà Lan chuyển 120 tấn vàng từ Mỹ về Amsterdam. Từ nay gần 1/3 dự trữ vàng của Ngân hàng Trung ương Hà Lan DNB “ngủ yên” ngay trên lãnh thổ quốc gia. DNB giải thích việc làm đó “đem lại niềm tin cho công luận”.
Trước Hà Lan, năm ngoái, Đức cũng đã thông báo kế hoạch hồi hương phần lớn kho vàng quốc gia đang được cất giữ trong nhà kho của Ngân hàng dự trữ Liên bang Hoa Kỳ tại New York.
Mới chỉ cách nay vài năm, vàng từng bị chê là “lỗi thời”, nhưng từ khi khủng hoảng tài chính trong khối euro mở màn, chưa bao giờ các ngân hàng trung ương trên thế giới tỏ ra quan tâm đến loại quý kim này hơn bao giờ hết. Nhiều nền kinh tế đang trỗi dậy tích trữ vàng để đa dạng hóa các nguồn dự trữ ngoại tệ bên cạnh hai đơn vị tiền tệ mạnh khác của thế giới là USD và Euro.
Chỉ riêng trong năm 2013 các ngân hàng trung ương trên thế giới mua vào gần 500 tấn vàng. Theo thống kê của Hội đồng quản lý vàng thế giới (WGC), đây là một kỷ lục chưa từng có từ năm 1964. Và theo các nhà quan sát, kỷ lục của năm 2013 sẽ được vượt qua trong năm nay do trong 10 tháng đầu 2014, các nước Đông Âu đua nhau mua vàng. Nga cũng đã nhập cuộc và hiện giữ trong tay một khối lượng vàng cao nhất kể từ năm 1993 tới nay, khoảng hơn 1090 tấn.
Tại châu Á, theo các số liệu chính thức, Ngân hàng Trung ương Trung Quốc đang ngồi trên một khối vàng hơn 1000 tấn, tương đương với 1,6 % khối dự trữ ngoại tệ của nền kinh tế số 2 thế giới này. Nếu đúng là như vậy thì Trung Quốc là siêu cường có nhiều vàng thứ nhì trên thế giới chỉ thua Mỹ.
Nhìn chung theo thống kê của IMF, các Ngân hàng Trung ương trên toàn cầu đang kiểm soát 1/5 khối lượng vàng của thế giới cho dù là từ năm 1973, chế độ bản vị vàng đã bị xóa bỏ.
Đối với hầu hết các đơn vị tiền tệ trên thế giới, không còn một đồng tiền nào được cột chặt vào kim loại này. Thế nhưng như phân tích của ông Didier Bruneel, cựu nhân viên Ngân hàng Trung ương Pháp và cũng là tác giả của cuốn “Những bí mật của vàng”, từ muôn thuở, vàng luôn là “biểu tượng của sức mạnh và sự giàu có (…) và vẫn luôn được coi là phương tiện thanh toán sau cùng được quốc tế công nhận trong mọi trường hợp”.
Trữ vàng phòng rủi ro khối Euro tan vỡ ?
Không chỉ có Đức và Hà Lan quan tâm đến khối lượng vàng quốc gia. Tháng 5/2014 Áo cũng đòi kiểm kê kho vàng của mình ở trong nước và hải ngoại. Cuối tháng 11, đảng UDC của Thụy Sĩ đòi trưng cầu dân ý để ngân hàng trung ương phải kiểm thu hồi vàng được cất giữ ở Mỹ, Anh và Canada nước ngoài về nước.
Tại sao đảng cực hữu Mặt trận Quốc gia Pháp lại chất vấn Ngân hàng Banque de France, đòi kiểm kê về khối lượng vàng quốc gia. Tổ chức này cũng đòi được biết ai đang nắm giữ vàng của nước Pháp. Trong trường hợp cần thiết, Pháp có dễ dàng huy động vàng để bảo đảm ổn định tài chính và kinh tế hay không? Phải chăng có một số hoài nghi về tính vững chắc của một số đơn vị tiền tệ, mà đứng đầu là đồng euro?
Thông thường, quyết định chuyển vàng cất giữ ở hải ngoại về nước diễn ra một cách kín đáo, như trong trường hợp của Hà Lan. Chỉ riêng tại Đức, nhiều người đặt câu hỏi vì sao Bundesbank vốn rất kín tiếng về khối lượng vàng đang nắm giữ, về những nơi cất giấu vàng … nhưng lần này lại “khua chiêng gióng trống” về chuyện đưa vàng về nước.
Phải chăng Đức không còn tin cậy vào đối tác tài chính Hoa Kỳ để gửi gắm đến gần một nửa kho vàng quốc gia? Tin Ngân hàng Trung ương Đức có kế hoạch thu hồi vàng về Frankfurt đã lập tức được nhiều trang mạng bình luận rộng rãi. Nhiều người nói tới “hồi kết không xa của khối euro”. Có những bài viết nêu lên đe dọa châu Âu bị chao đảo, trước khả năng Anh Quốc từng bước rút lui khỏi liên hiệp châu Âu. Một số khác lại lo ngại đe dọa đến từ phía Ý khi chính sách của thủ tướng Matteo Renzi không vực dậy nổi nền kinh tế đứng thứ ba trong khu vực đồng euro.
Nghiêm túc hơn một chút, như chuyên gia kinh tế thuộc Trung tâm Nghiên cứu Khoa học Quốc gia Pháp – CNRS Gael Giraud, thì cho rằng nợ tư nhân trong khối euro đang bùng nổ và đó sẽ là quả bom nổ chậm đe dọa toàn thể khu vực.
Giữ vàng đề phòng thế giới trở lại với bản vị vàng ?
Về lập luận cho rằng USD đang mất dần vai trò trên sân khấu quốc tế và trong một tương lai không xa bản vị vàng sẽ được làm sống lại, tức là một quốc gia sẽ neo đơn vị tiền tệ của mình vào giá vàng, các chuyên gia nêu lên ít nhất hai lý do cho thấy kịch bản đó không thể xảy ra.
Lý do thứ nhất, bản vị vàng chỉ có thể được khôi phục lại với đồng thuận của tất cả các quốc gia trên thế giới.
Thứ hai là cho dù USD có mất đi vai trò dự trữ ngoại tệ quốc như điều đã xảy tới với đồng bảng Anh xưa kia, thì sự ra đi đó cũng sẽ chỉ diễn ra từng bước và trong trường hợp đó, thế giới sẽ ngày càng chú ý tới những đồng tiền mạnh khác, như là đồng euro của châu Âu hay nhân dân tệ của Trung Quốc.
Các chuyên gia cũng cho rằng trở lại với bản vị vàng là điều không tưởng, vì những lý do chính trị: Trở lại với bản vị vàng, có nghĩa là gián tiếp trao cho cho các quốc gia có những mỏ vàng lớn nhất trên thế giới như Venezuela, Nga, Trung Quốc, Nam Phi … trọng trách “in tiền” cho thế giới. Cầm chắc là điều đó sẽ không bao giờ xảy ra !
Có một điều chắc chắn là cho tới nay, vàng vẫn là biểu tượng của sức mạnh và ổn định tài chính, kinh tế../.
