Theo báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT) tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc về doanh nghiệp nhà nước (DNNN), đến hết năm 2020, Việt Nam còn gần 500 DN do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ và gần 200 DN do Nhà nước nắm giữ cổ phần chi phối (trong số 350 DN có vốn góp của Nhà nước).
Nếu loại trừ các DN quốc phòng, an ninh và nông lâm nghiệp thì hiện chỉ còn 94 DNNN quy mô lớn gồm: 9 tập đoàn kinh tế; 67 tổng công ty nhà nước, 18 công ty hoạt động theo mô hình nhóm công ty mẹ - công ty con.
Báo cáo của Bộ KH&ĐT cũng cho biết, chỉ riêng các DN 100% vốn Nhà nước đang nắm giữ, mặc dù chỉ chiếm một tỷ lệ nhỏ trong nền kinh tế (khoảng 0,08% số DN hoạt động tại thời điểm 31/12/2020) nhưng lại nắm giữ nguồn lực lớn của nền kinh tế (khoảng 7% tổng tài sản và 10% vốn chủ sở hữu của toàn bộ DN trên thị trường, chiếm khoảng 25,78% tổng vốn sản xuất, kinh doanh và 23,4% giá trị tài sản cố định và đầu tư tài chính dài hạn của các DN đang hoạt động có kết quả sản xuất, kinh doanh).
Đặc biệt, DN do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ đóng góp đến 28% tổng số thuế và các khoản phải nộp ngân sách nhà nước.
Quy mô tài sản bình quân của 1 DNNN là 6.095 tỷ đồng, cao gấp 18 lần doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài và gấp 139 lần doanh nghiệp dân doanh. Nhiều DNNN đã xây dựng được các thương hiệu sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ có uy tín, có ảnh hưởng lớn trong khu vực và quốc tế về nhiều lĩnh vực như dịch vụ viễn thông, dịch vụ vận tải, cảng biển và logistic…
Tỷ suất lợi nhuận trước thuế trên vốn chủ sở hữu bình quân cả giai đoạn 2016 - 2020 là 10,46%; tỷ suất lợi nhuận trước thuế trên tổng tài sản bình quân cả giai đoạn 2016 - 2020 là 4,87%, cao hơn khối doanh nghiệp ngoài nhà nước (1,26%).
Xét về hiệu quả sử dụng lao động, các DNNN thu hút khoảng 0,7 triệu lao động, chiếm khoảng 7,3% lao động của toàn bộ khu vực DN. Mức thu nhập bình quân tháng của một lao động tại các DNNN trong năm 2020 đạt khoảng 20 triệu đồng.
Các DNNN của Việt Nam đang chiếm thị phần rất lớn trong một số lĩnh vực như năng lượng, viễn thông, ngân hàng… đóng góp hơn 29% GDP của đất nước, báo cáo của Bộ KH&ĐT cho biết.
Không chỉ tạo nguồn doanh thu và thu ngân sách đáng kể, khu vực DNNN đang thực sự đóng vai trò chi phối trong một số ngành lĩnh vực quan trọng, thiết yếu của nền kinh tế; Có vai trò quan trọng trong sản xuất, cung ứng sản phẩm, dịch vụ công ích, trong phát triển kinh tế - xã hội…
Bên cạnh đó, báo cáo của Bộ KH&ĐT cũng chỉ ra một loạt tồn tại, hạn chế của DNNN như: Vai trò dẫn dắt, tạo động lực, mở đường, thúc đẩy các thành phần kinh tế khác chưa được phát huy rõ nét; Hiệu quả hoạt động của DNNN chưa tương xứng với nguồn lực nắm giữ; Năng lực cạnh tranh, đổi mới sáng tạo vẫn còn hạn chế; Chưa đáp ứng được yêu cầu là lực lượng nòng cốt của kinh tế nhà nước; Việc thực hiện các dự án đầu tư mới của DNNN trong thời gian qua không được thúc đẩy; Việc tái cơ cấu toàn diện DNNN vẫn mang tính hình thức.
