Sớm giải quyết những khó khăn cho hoạt động giám định tư pháp

Giám định chất ma túy tại công an địa phương.
Giám định chất ma túy tại công an địa phương.
(PLO) - Giám định tư pháp (GĐTP) là hoạt động bổ trợ tư pháp, thông qua việc giám định để đánh giá, kết luận chuyên môn về những vấn đề có liên quan đến vụ án. Kết luận giám định có ý nghĩa quyết định đến hiệu quả và chất lượng trong hoạt động điều tra, truy tố và xét xử vụ án đúng người, đúng tội, đúng pháp luật. Tuy nhiên, công tác GĐTP còn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc, đòi hỏi phải được tháo gỡ kịp thời.

Lúng túng trong đánh giá sử dụng kết luận giám định

Điển hình cho trường hợp công tác giám định tư pháp có vai trò quan trọng trong giải quyết vụ án chính là vụ Đồng Đăng Phúc giết người tại TP HCM hồi tháng 10/1998 mà hung thủ thì “suýt” thoát tội vì các kết luận giám định trái ngược nhau. Phúc lái xe thuê cho gia đình anh Lê Kim Long, nhưng vi phạm hợp đồng nên bị chủ cho nghỉ việc, trừ lương và chỉ trả cho Phúc hơn 300 nghìn đồng.

Nhiều lần đòi lương cả tháng không được, Phúc giết người chủ một cách dã man với gần 100 nhát chém. Sau khi bị bắt, Phúc phát bệnh tâm thần. Giám định lần đầu kết luận Phúc bị tâm thần phân liệt, không đủ năng lực chịu trách nhiệm hình sự. Giám định lần hai cũng tương tự.

Đến lần giám định thứ ba, kết quả lại là Phúc bị rối loạn nhân cách do rượu song vẫn phải chịu trách nhiệm hình sự. Dựa vào đó, TAND TP HCM tuyên phạt Phúc án tù chung thân. Bản án này đã bị Tòa phúc thẩm TANDTC tại TP HCM hủy vì nhận thấy các bản giám định mâu thuẫn, hơn nữa Phúc tỏ ra rất tỉnh táo tại phiên phúc thẩm. Theo kết luận giám định lần thứ tư, Phúc bình thường, không hề mắc bệnh tâm thần trước, trong và sau khi gây án. Với kết luận này, Phúc bị TAND TP HCM tuyên mức án tử hình trong phiên xử sơ thẩm lần 2 ngày 12/1/2006.

Có thể thấy, vai trò của công tác GĐTP rõ ràng là không thể phủ nhận. Song báo cáo hơn 5 năm triển khai thực hiện Đề án “Đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động GĐTP” (Đề án 258) cho biết, bên cạnh những bước chuyển biến quan trọng về nhiều mặt, công tác GĐTP còn nhiều vướng mắc, tồn tại. Đó là quy trình của pháp luật tố tụng về trưng cầu giám định, đánh giá sử dụng kết quả giám định chưa cụ thể; việc thực hiện của các cơ quan tiến hành tố tụng chưa thống nhất, tình trạng thiếu hụt nhân lực giám định chưa được khắc phục, nhất là ở địa phương; cơ sở vật chất của các tổ chức GĐTP còn thiếu thốn, lạc hậu. 

Ở một số khâu, chất lượng công tác GĐTP vẫn chưa đáp ứng yêu cầu của thực tiễn cuộc sống như trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng, xây dựng, pháp y tâm thần, ma túy, đất đai. Lãnh đạo một số bộ, cơ quan chưa quan tâm chỉ đạo giải quyết khó khăn, vướng mắc về thực hiện giám định theo trưng cầu của cơ quan tiến hành tố tụng.

Một số vụ trưng cầu giám định còn chung chung, cung cấp thông tin chưa đầy đủ, còn tình trạng giám định nhiều lần nhưng kết quả lại khác nhau hoặc cơ quan tiến hành tố tụng còn lúng túng trong đánh giá sử dụng kết luận giám định (như vụ án Đồng Đăng Phúc nêu trên - PV)… Vì vậy, yêu cầu đặt ra là phải hoàn thiện toàn diện công tác giám định để bảo đảm tính khách quan, khoa học, minh bạch.

Nhân rộng hơn tín hiệu đáng mừng

Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình cũng từng thẳng thắn chỉ ra những yếu kém trong công tác GĐTP, nhất là thực hiện giám định phục vụ cho yêu cầu đấu tranh phòng chống tham nhũng, môi trường, đất đai, buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả, kết luận giám định chậm, có những vụ án phải có ý kiến của cấp cao mới đẩy nhanh được tiến độ giám định gây băn khoăn trong dư luận xã hội…

Theo Phó Thủ tướng, giải pháp cho tình trạng này là phải có tính chế tài cụ thể, khi cơ quan trưng cầu giám định đề nghị giám định thì tổ chức giám định phải thực hiện nghiêm túc, đúng tiến độ trả kết luận giám định, nếu từ chối giám định phải có lý do chính đáng, không thể “ngâm” hay từ chối không chính đáng được.

Phó Thủ tướng còn đề nghị các bộ, ngành liên quan chỉ đạo tháo gỡ ngay những vướng mắc về giám định trong các vụ án tham nhũng, kinh tế để nâng cao hiệu quả phòng, chống tham nhũng. Đồng thời tháo gỡ ngay các vướng mắc về giám định như chi phí giám định, quy chế quan hệ phối hợp giữa Bộ Công an và Bộ Y tế chưa tốt. 

Thực tế ở nhiều địa phương chứng minh chỉ đạo của Phó Thủ tướng khi còn tồn tại tình trạng pháp y y tế và pháp y công an không phối hợp hoặc phối hợp không thiện chí trong công tác giám định pháp y. Có những địa phương số lượng vụ việc tại Trung tâm Pháp y bị sụt giảm nhiều vì cơ quan điều tra ưu tiên trưng cầu giám định viên pháp y công an thực hiện, chỉ một số ít vụ khó mới trưng cầu pháp y y tế. 

Đứng trước tình trạng trên, ở cấp Trung ương, Bộ Công an, Bộ Y tế và Bộ Tư pháp đã thống nhất quan điểm cần thiết phải xây dựng Quy chế phối hợp giữa lực lượng pháp y công an và pháp y y tế trong tiếp nhận và thực hiện giám định pháp y tại địa phương. Trong đó, Quy chế sẽ đưa ra những định hướng, tiêu chí để từng địa phương có thể áp dụng linh hoạt, mềm dẻo phù hợp với đặc thù, thực tiễn tại địa phương mình.

Vừa qua, đại diện Trung tâm Pháp y Vĩnh Long và Thái Bình đã nêu ra mô hình phối hợp rất tốt tại địa phương. Theo đó, pháp y công an và pháp y y tế đã hỗ trợ lẫn nhau, phân chia ca trực, cùng tham gia thực hiện công tác giám định pháp y tại địa phương, đáp ứng kịp thời và chất lượng yêu cầu của hoạt động điều tra, truy tố, xét xử. Đây là tín hiệu đáng vui mừng cho thực tiễn phối hợp tại các địa phương cần được nhân rộng. 

Tin cùng chuyên mục

Toàn cảnh cuộc họp.

Hoàn thiện quy định về phân cấp, phân quyền giữa trung ương và chính quyền địa phương

(PLVN) - Chiều 22/11, Bộ Tư pháp tổ chức họp H ội đồng thẩm định hồ sơ đề nghị xây dựng Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) với sự chủ trì của Thứ trưởng Đặng Hoàng Oanh. Về phía cơ quan chủ trì lập đề nghị có Thứ trưởng Bộ Nội vụ Trương Hải Long cùng đại diện một số đơn vị thuộc Bộ.

Đọc thêm

Bộ Pháp điển Việt Nam: Giải pháp quan trọng để truyền thông chính sách

Ông Nguyễn Duy Thắng, Phó Cục trưởng Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật, Bộ Tư pháp.
(PLVN) - Bộ Pháp điển Việt Nam là một công cụ tra cứu pháp luật hữu ích trong Kỷ nguyên mới. Việc Công bố và đưa Bộ Pháp điển vào cuộc sống là một trong các giải pháp quan trọng để truyền thông chính sách, giảm chi phí tuân thủ pháp luật đồng thời mở ra những nguồn lực, tạo nên sức mạnh, hiệu quả cao trong việc xây dựng, thực hiện chính sách pháp luật…

Đẩy mạnh xã hội hoá công tác phổ biến, giáo dục pháp luật thông qua mô hình “Điểm hỗ trợ pháp luật cộng đồng miễn phí”

Phó Cục trưởng Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật, Bộ tư pháp Phan Hồng Nguyên phát biểu khai mạc Tọa đàm.
(PLVN) - Ngày 20/11/2024, tại tỉnh Sóc Trăng, Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật - Bộ Tư pháp tổ chức Tọa đàm lấy ý kiến thí điểm xây dựng mô hình “Điểm hỗ trợ pháp luật cộng đồng miễn phí” với sự chủ trì của đồng chí Phan Hồng Nguyên – Phó Cục trưởng.

Xác định đúng và trúng giải pháp để đưa công tác xây dựng pháp luật lên tầm cao mới

Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh phát biểu khai mạc phiên họp.
(PLVN) - Ngày 21/11, Bộ Tư pháp tổ chức phiên họp Hội đồng khoa học Bộ với chủ đề “Nhận diện những vấn đề đặt ra đối với sự phát triển của Bộ, ngành Tư pháp trên cơ sở các phát biểu chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm thời gian gần đây và Kết luận của đồng chí Tổng Bí thư tại buổi làm việc với Ban Cán sự đảng Bộ Tư pháp”. Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh chủ trì phiên họp. Thứ trưởng Nguyễn Khánh Ngọc và Thứ trưởng Nguyễn Thanh Tịnh cùng dự.

Thư ký thi hành án Trần Văn Toán và những kỷ niệm “cưỡng chế” nhớ đời!

Anh Trần Văn Toán, Thư ký thi hành án Chi cục Thi hành án dân sự huyện Phước Long, tỉnh Bạc Liêu.
(PLVN) -“Phải nhìn nhận, trong giai đoạn hiện nay hoạt động Thi hành án dân sự (THADS) vẫn còn tồn tại nhiều khó khăn nhất định, tiềm ẩn nhiều rủi ro, nguy hiểm cho đội ngũ Chấp hành viên khi tổ chức thi hành án” là chia sẻ của anh Trần Văn Toán, Thư ký thi hành án Chi cục Thi hành án dân sự huyện Phước Long, tỉnh Bạc Liêu.

TS Lê Việt Nga: Người góp sức mở những “cung đường” cho hàng Việt vươn xa

TS. Lê Việt Nga - Nguyên Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương)
(PLVN) -  Chỉ từ một lời “rủ rê” mà TS. Lê Việt Nga - Nguyên Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương) đã có 13 năm gắn bó với cuộc vận động Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam. Từ cuộc vận động này, cùng với nỗ lực, nhiệt huyết và tình yêu với hàng Việt của TS. Lê Việt Nga mà hàng Việt đã có một “cuộc trường chinh vạn dặm” vượt ra khỏi biên giới quốc gia, xuất hiện trên kệ những hệ thống siêu thị lớn nhất trên thế giới…

Phiên họp thứ nhất Ban Chỉ đạo của Bộ Tư pháp tổng kết thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW

Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh phát biểu kết luận phiên họp.
(PLVN) -Ngày 20/11, Bộ Tư pháp đã tổ chức Phiên họp thứ nhất Ban Chỉ đạo của Bộ Tư pháp tổng kết thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả”.

Bộ Tư pháp quán triệt và triển khai Kết luận của Tổng Bí thư Tô Lâm tại buổi làm việc với Ban cán sự đảng Bộ Tư pháp

Bộ Tư pháp quán triệt và triển khai Kết luận của Tổng Bí thư Tô Lâm tại buổi làm việc với Ban cán sự đảng Bộ Tư pháp
(PLVN) - Ngày 20/11, Ban Cán sự Đảng Bộ Tư pháp tổ chức Hội nghị quán triệt và triển khai Thông báo số 108-TB/VPTW về kết luận của đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm tại buổi làm việc với Ban cán sự đảng Bộ Tư pháp và Phiên họp thứ nhất Ban Chỉ đạo của Bộ Tư pháp về tổng kết thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả”.

Chung sức, đồng lòng thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, đưa đất nước vững bước vào kỷ nguyên mới

Tổng Bí thư Tô Lâm, Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực chủ trì cuộc họp Thường trực Ban chỉ đạo, ngày 30/10/2024. Ảnh: TTXVN
(PLVN) -Sau gần 40 năm đổi mới, dưới sự lãnh đạo toàn diện của Đảng, tình hình kinh tế - xã hội đất nước có bước chuyển mình mạnh mẽ, đột phá, mang lại cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho Nhân dân. Bên cạnh những thành tựu to lớn, Việt Nam phải đối mặt với nhiều thách thức, trong đó có tình trạng lãng phí, gây tác họa nghiêm trọng, lâu dài, khó khắc phục, cản trở đất nước vươn mình, giàu mạnh. Bởi vậy, hiện nay, Đảng, Nhà nước coi triệt bỏ lãng phí là nhiệm vụ cấp bách hàng đầu.

Cô giáo Lê Thị Lan Phương: “Người lái đò” thắp sáng tri thức pháp luật cho học sinh nơi dải đất biên cương

Cô giáo Lê Thị Lan Phương, Hiệu trưởng Trường Phổ thông Dân tộc Nội trú tỉnh Cao Bằng
(PLVN) -Sau bao năm cống hiến cho sự nghiệp trồng người, cô giáo Lê Thị Lan Phương đã để lại nhiều dấu ấn cho các thế hệ học trò Trường Phổ thông Dân tộc nội trú tỉnh Cao Bằng. Cô vinh dự được nhận nhiều danh hiệu thi đua và hình thức khen thưởng như Chiến sĩ thi đua cấp tỉnh (6 lần); Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Tỉnh ủy Cao Bằng, UBND tỉnh Cao Bằng.

Góp ý tài liệu hướng dẫn tiêu chí đánh giá chất lượng trợ giúp pháp lý

Góp ý tài liệu hướng dẫn tiêu chí đánh giá chất lượng trợ giúp pháp lý
(PLVN) - Trong khuôn khổ dự án “Tăng cường Trợ giúp pháp lý cho người nghèo và đối tượng yếu thế” do Ngân hàng Thế giới (WB) tài trợ từ nguồn vốn của Quỹ phát triển xã hội Nhật Bản (JSDF), với tư cách là cơ quan chủ quản, ngày 19/11, Bộ Tư pháp tổ chức Hội thảo góp ý tài liệu hướng dẫn tiêu chí đánh giá chất lượng trợ giúp pháp lý – Phần về điều ước quốc tế, kinh nghiệm quốc tế.

PGS.TS Nguyễn Tấn Vinh: Tấm gương sáng trong phong trào thi đua yêu nước

PGS.TS Nguyễn Tấn Vinh, Phó Bí thư Đảng ủy, Phó Giám đốc Học viện Chính trị khu vực II
(PLVN) - PGS.TS Nguyễn Tấn Vinh hiện là Phó Bí thư Đảng ủy; Phó Giám đốc Học viện Chính trị khu vực II - ông là một trong những cá nhân có đóng góp nổi bật trong lĩnh vực giảng dạy, nghiên cứu khoa học và phong trào thi đua yêu nước. Trải qua hành trình sự nghiệp hơn 20 năm, ông đã để lại nhiều dấu ấn sâu đậm và thành tựu, góp phần vào sự phát triển của nền giáo dục chính trị tại Việt Nam.