Sớm giải quyết những khó khăn cho hoạt động giám định tư pháp

Giám định chất ma túy tại công an địa phương.
Giám định chất ma túy tại công an địa phương.
(PLO) - Giám định tư pháp (GĐTP) là hoạt động bổ trợ tư pháp, thông qua việc giám định để đánh giá, kết luận chuyên môn về những vấn đề có liên quan đến vụ án. Kết luận giám định có ý nghĩa quyết định đến hiệu quả và chất lượng trong hoạt động điều tra, truy tố và xét xử vụ án đúng người, đúng tội, đúng pháp luật. Tuy nhiên, công tác GĐTP còn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc, đòi hỏi phải được tháo gỡ kịp thời.

Lúng túng trong đánh giá sử dụng kết luận giám định

Điển hình cho trường hợp công tác giám định tư pháp có vai trò quan trọng trong giải quyết vụ án chính là vụ Đồng Đăng Phúc giết người tại TP HCM hồi tháng 10/1998 mà hung thủ thì “suýt” thoát tội vì các kết luận giám định trái ngược nhau. Phúc lái xe thuê cho gia đình anh Lê Kim Long, nhưng vi phạm hợp đồng nên bị chủ cho nghỉ việc, trừ lương và chỉ trả cho Phúc hơn 300 nghìn đồng.

Nhiều lần đòi lương cả tháng không được, Phúc giết người chủ một cách dã man với gần 100 nhát chém. Sau khi bị bắt, Phúc phát bệnh tâm thần. Giám định lần đầu kết luận Phúc bị tâm thần phân liệt, không đủ năng lực chịu trách nhiệm hình sự. Giám định lần hai cũng tương tự.

Đến lần giám định thứ ba, kết quả lại là Phúc bị rối loạn nhân cách do rượu song vẫn phải chịu trách nhiệm hình sự. Dựa vào đó, TAND TP HCM tuyên phạt Phúc án tù chung thân. Bản án này đã bị Tòa phúc thẩm TANDTC tại TP HCM hủy vì nhận thấy các bản giám định mâu thuẫn, hơn nữa Phúc tỏ ra rất tỉnh táo tại phiên phúc thẩm. Theo kết luận giám định lần thứ tư, Phúc bình thường, không hề mắc bệnh tâm thần trước, trong và sau khi gây án. Với kết luận này, Phúc bị TAND TP HCM tuyên mức án tử hình trong phiên xử sơ thẩm lần 2 ngày 12/1/2006.

Có thể thấy, vai trò của công tác GĐTP rõ ràng là không thể phủ nhận. Song báo cáo hơn 5 năm triển khai thực hiện Đề án “Đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động GĐTP” (Đề án 258) cho biết, bên cạnh những bước chuyển biến quan trọng về nhiều mặt, công tác GĐTP còn nhiều vướng mắc, tồn tại. Đó là quy trình của pháp luật tố tụng về trưng cầu giám định, đánh giá sử dụng kết quả giám định chưa cụ thể; việc thực hiện của các cơ quan tiến hành tố tụng chưa thống nhất, tình trạng thiếu hụt nhân lực giám định chưa được khắc phục, nhất là ở địa phương; cơ sở vật chất của các tổ chức GĐTP còn thiếu thốn, lạc hậu. 

Ở một số khâu, chất lượng công tác GĐTP vẫn chưa đáp ứng yêu cầu của thực tiễn cuộc sống như trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng, xây dựng, pháp y tâm thần, ma túy, đất đai. Lãnh đạo một số bộ, cơ quan chưa quan tâm chỉ đạo giải quyết khó khăn, vướng mắc về thực hiện giám định theo trưng cầu của cơ quan tiến hành tố tụng.

Một số vụ trưng cầu giám định còn chung chung, cung cấp thông tin chưa đầy đủ, còn tình trạng giám định nhiều lần nhưng kết quả lại khác nhau hoặc cơ quan tiến hành tố tụng còn lúng túng trong đánh giá sử dụng kết luận giám định (như vụ án Đồng Đăng Phúc nêu trên - PV)… Vì vậy, yêu cầu đặt ra là phải hoàn thiện toàn diện công tác giám định để bảo đảm tính khách quan, khoa học, minh bạch.

Nhân rộng hơn tín hiệu đáng mừng

Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình cũng từng thẳng thắn chỉ ra những yếu kém trong công tác GĐTP, nhất là thực hiện giám định phục vụ cho yêu cầu đấu tranh phòng chống tham nhũng, môi trường, đất đai, buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả, kết luận giám định chậm, có những vụ án phải có ý kiến của cấp cao mới đẩy nhanh được tiến độ giám định gây băn khoăn trong dư luận xã hội…

Theo Phó Thủ tướng, giải pháp cho tình trạng này là phải có tính chế tài cụ thể, khi cơ quan trưng cầu giám định đề nghị giám định thì tổ chức giám định phải thực hiện nghiêm túc, đúng tiến độ trả kết luận giám định, nếu từ chối giám định phải có lý do chính đáng, không thể “ngâm” hay từ chối không chính đáng được.

Phó Thủ tướng còn đề nghị các bộ, ngành liên quan chỉ đạo tháo gỡ ngay những vướng mắc về giám định trong các vụ án tham nhũng, kinh tế để nâng cao hiệu quả phòng, chống tham nhũng. Đồng thời tháo gỡ ngay các vướng mắc về giám định như chi phí giám định, quy chế quan hệ phối hợp giữa Bộ Công an và Bộ Y tế chưa tốt. 

Thực tế ở nhiều địa phương chứng minh chỉ đạo của Phó Thủ tướng khi còn tồn tại tình trạng pháp y y tế và pháp y công an không phối hợp hoặc phối hợp không thiện chí trong công tác giám định pháp y. Có những địa phương số lượng vụ việc tại Trung tâm Pháp y bị sụt giảm nhiều vì cơ quan điều tra ưu tiên trưng cầu giám định viên pháp y công an thực hiện, chỉ một số ít vụ khó mới trưng cầu pháp y y tế. 

Đứng trước tình trạng trên, ở cấp Trung ương, Bộ Công an, Bộ Y tế và Bộ Tư pháp đã thống nhất quan điểm cần thiết phải xây dựng Quy chế phối hợp giữa lực lượng pháp y công an và pháp y y tế trong tiếp nhận và thực hiện giám định pháp y tại địa phương. Trong đó, Quy chế sẽ đưa ra những định hướng, tiêu chí để từng địa phương có thể áp dụng linh hoạt, mềm dẻo phù hợp với đặc thù, thực tiễn tại địa phương mình.

Vừa qua, đại diện Trung tâm Pháp y Vĩnh Long và Thái Bình đã nêu ra mô hình phối hợp rất tốt tại địa phương. Theo đó, pháp y công an và pháp y y tế đã hỗ trợ lẫn nhau, phân chia ca trực, cùng tham gia thực hiện công tác giám định pháp y tại địa phương, đáp ứng kịp thời và chất lượng yêu cầu của hoạt động điều tra, truy tố, xét xử. Đây là tín hiệu đáng vui mừng cho thực tiễn phối hợp tại các địa phương cần được nhân rộng. 

Đọc thêm

Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật Hội thảo tham vấn ý kiến về đề xuất sửa đổi Nghị định hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp nhỏ và vừa

Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật Hội thảo tham vấn ý kiến về đề xuất sửa đổi Nghị định hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp nhỏ và vừa
(PLVN) -Thực hiện Chương trình hỗ trợ pháp lý liên ngành cho doanh nghiệp nhỏ và vừa giai đoạn 2021-2025 và Đề án về nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp giai đoạn 2021-2030 năm 2024, chiều ngày 04/11/2024, Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật tổ chức Hội thảo tham vấn ý kiến về việc sửa đổi, bổ sung Nghị định số 55/2019/NĐ-CP ngày 26/4/2019 của Chính phủ về hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp nhỏ và vừa tại thành phố Cao Bằng, tỉnh Cao Bằng.

Tổ chức đấu giá Quyền sử dụng đất tại Khu đất dịch vụ Đông Đạo, phường Đồng Tâm, thành phố Vĩnh Yên, tỉnh Vĩnh Phúc

Đồng chí Phùng Huy Thọ - Đấu giá viên, phó Giám đốc phụ trách Trung tâm Dịch vụ đấu giá tài sản tỉnh Vĩnh Phúc điều hành cuộc bán đấu giá
(PLVN) - Căn cứ Quyết định số 22/QĐ-TNMT ngày 18/9/2024 của Phòng Tài nguyên và Môi Trường về việc phê duyệt kết quả lựa chọn đơn vị thực hiện đấu giá QSD đất đối với 05 thửa đất thuộc dự án: Khu đất dịch vụ Đông Đạo, phường Đồng Tâm, thành phố Vĩnh Yên; Hợp đồng dịch vụ đấu giá quyền sử dụng đất số 24/2024/HĐ-DVĐGQSDĐ ngày 23/9/2024 ký giữa Trung tâm dịch vụ đấu giá tài sản tỉnh Vĩnh Phúc với Phòng Tài Nguyên và Môi Trường thành phố Vĩnh Yên. Vừa qua, Trung tâm dịch vụ đấu giá tài sản tỉnh Vĩnh Phúc tổ chức bán đấu giá thành công 5/5 ô đất với tổng giá khởi điểm là 17.316.000.000 đồng.

Hơn 400 học sinh tham dự phiên tòa xét xử lưu động tại Lào Cai

Hơn 400 học sinh tham dự phiên tòa xét xử lưu động tại Lào Cai
(PLVN) -  Ngày 4/11/2024, tại Trường THCS Bắc Cường, Tòa án nhân dân Thành phố Lào Cai đã tổ chức phiên tòa xét xử lưu động vụ án hình sự mua bán, tàng trữ trái phép chất ma túy. Phiên tòa có sự tham dự của cán bộ, giáo viên và hơn 400 học sinh trường THCS Bắc Cường, thành phố Lào Cai.

Đoàn công tác của Bộ Tư pháp tham dự Hội nghị chuyên gia pháp luật Châu Á lần thứ 12

Đoàn công tác của Bộ Tư pháp tham dự Hội nghị chuyên gia pháp luật Châu Á lần thứ 12
(PLVN) -Nhận lời mời của Bộ trưởng Lập pháp Chính phủ Hàn Quốc, trong khuôn khổ chuyến thăm và làm việc tại Hàn Quốc, ngày 01/11/2024, Đoàn công tác của Bộ Tư pháp do Thứ trưởng Nguyễn Khánh Ngọc làm Trưởng đoàn đã tham dự Hội nghị chuyên gia pháp luật Châu Á lần thứ 12 (ALES 12) tại Seoul, Hàn Quốc.

Bình Định ban hành Quy chế phối hợp trong quản lý nhà nước về đăng ký biện pháp bảo đảm bằng quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất

Ảnh minh họa
(PLVN) - UBND tỉnh Bình Định vừa ban hành Quy chế phối hợp trong quản lý nhà nước về đăng ký biện pháp bảo đảm bằng quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất nhằm kịp thời giải quyết các yêu cầu của tổ chức, hộ gia đình, cá nhân trên địa bàn về đăng ký biện pháp bảo đảm.

Khởi công xây dựng "Mái ấm Tư pháp" tại Lào Cai

Khởi công xây dựng "Mái ấm Tư pháp" tại Lào Cai

(PLVN) -  Ngày 1/11/2024, tại thôn Nậm Lòn, xã Cốc Lầu, huyện Bắc Hà đã diễn ra lễ khởi công xây dựng nhà "Mái ấm Tư pháp" cho ông Hầu Seo Dỉ - Công chức Tư pháp - Hộ tịch xã Cốc Lầu bị sập và hư hỏng hoàn toàn căn nhà cấp 4 mới xây do ảnh hưởng của cơn bão số 3 gây ra.

Sửa đổi quy trình ban hành văn bản pháp luật, tạo thuận lợi cho quá trình phát triển kinh tế - xã hội

TS. Đinh Văn Minh, Nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp chế- Thanh tra Chính phủ
(PLVN) - Nên xem xét lại cách quy định như hiện nay chỉ cho phép Chính phủ quy định chi tiết những điều khoản được xác định ngay trong luật. Thực tế xây dựng các văn bản hướng dẫn đã gặp không ít khó khăn từ quy định này và để không bị “bó tay” trước yêu cầu thực tiễn đặt ra trong quá trình triển khai luật, các Nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành với tên gọi là “các biện pháp bảo đảm thi hành”. Điều này cần được cân nhắc, điều chỉnh trong thời gian tới để tránh tình trạng "tự trói tay" mình rồi lại phải cố gắng "tự giải thoát" như hiện nay

Cán bộ Tư pháp - Hộ tịch Dương Chính Nghĩa 20 năm tận tuỵ với tư pháp cơ sở

Anh Dương Chính Nghĩa 20 năm tận tụy với công việc tư pháp ở cơ sở.
(PLVN) - Anh Dương Chính Nghĩa, công chức tư pháp - hộ tịch xã Tượng Sơn, huyện Thạch Hà (Hà Tĩnh) đã có gần 20 năm gắn bó với công việc tư pháp - hộ tịch ở cơ sở. Với địa bàn rộng, đông dân cư nhưng anh Nghĩa luôn tâm huyết, trách nhiệm, yêu nghề, nỗ lực hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao và luôn là “lá cờ đầu” triển khai các mô hình điểm về phổ biến, giáo dục pháp luật tại Hà Tĩnh.

Bạc Liêu: Bồi dưỡng, tập huấn kiến thức về nghiệp vụ giám định tư pháp

Bạc Liêu: Bồi dưỡng, tập huấn kiến thức về nghiệp vụ giám định tư pháp
(PLVN) - Ngày 2/11, Sở Tư pháp tỉnh Bạc Liêu chủ trì, phối hợp với Bộ Tư pháp tổ chức lớp bồi dưỡng nghiệp vụ giám định tư pháp cho cán bộ, công chức, viên chức làm công tác giám định tư pháp trên địa bàn tỉnh, nắm rõ các quy định của pháp luật về giám định tư pháp, một số kỹ năng pháp lý cơ bản, cần thiết của người giám định viên tư pháp.

Chủ quyền nhân dân trong xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam

GS.TS Trần Ngọc Đường, Nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội
(PLVN) - Tư tưởng Hồ Chí Minh về chủ quyền nhân dân xuyên suốt trong tư duy lý luận và quan điểm, đường lối của Đảng ta về xây dựng nhà nước, từ nhà nước dân chủ nhân dân, rồi nhà nước chuyên chính vô sản và hiện nay là nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Cốt lõi trong quan điểm về chủ quyền nhân dân là tư tưởng chính quyền thuộc về nhân dân.

Khoa Pháp luật Kinh tế, Trường Đại học Luật Hà Nội: Không ngừng đổi mới và phát triển

TS. Đoàn Trung Kiên, Hiệu trưởng Trường Đại học Luật Hà Nội.
(PLVN) - Ngày 3/11/2024, Khoa Pháp luật Kinh tế, Trường Đại học Luật Hà Nội tổ chức gặp mặt truyền thống 45 năm ngày thành lập (10 /11/1979 – 10/11/2024 ) và đón nhận Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ. Sau 45 năm thành lập, Khoa Pháp luật kinh tế đã chủ động, sáng tạo, phát triển không ngừng, có nhiều đóng góp trong thực hiện sứ mạng, tầm nhìn của Nhà trường. Nhân dịp này, Báo Pháp luật Việt Nam đã phỏng vấn TS. Đoàn Trung Kiên, Hiệu trưởng Nhà trường.