Trong đó, hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn thực sự là một điểm nhấn được cử tri và dư luận xã hội đánh giá cao. QH đã dành ba ngày (nhiều hơn 0,5 ngày so với các kỳ họp trước đây) cho hoạt động này với sự trao đổi, thảo luận thẳng thắn và trách nhiệm giữa các đại biểu Quốc hội (ĐBQH) và các thành viên Chính phủ.
Tranh luận nâng cao chất lượng chất vấn
Đó là đánh giá chung của ĐBQH và cử tri về hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn tại Kỳ họp thứ 3 QH khóa XIV. Ông Lê Bộ Lĩnh – Phó Tổng Thư ký QH, Phó Chủ nhiệm Văn phòng QH cho biết, tại Kỳ họp thứ 3, đã có 3.288 ý kiến, kiến nghị của cử tri và nhân dân cả nước gửi tới QH; 114 phiếu chất vấn với 127 câu hỏi chất vấn của ĐBQH gửi đến Thủ tướng Chính phủ, các thành viên khác của Chính phủ, Chánh án TANDTC, Viện trưởng VKSNDTC.
Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình, Bộ trưởng các Bộ: Nông nghiệp và Phát triển nông thôn; Văn hóa, Thể thao và Du lịch; Y tế; Kế hoạch và Đầu tư trả lời chất vấn. Các Phó Thủ tướng Chính phủ Vương Đình Huệ, Vũ Đức Đam, Trịnh Đình Dũng; Bộ trưởng các Bộ: Công Thương, Giao thông Vận tải, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc, Tổng Giám đốc Bảo hiểm xã hội Việt Nam báo cáo, giải trình thêm về những vấn đề liên quan đến lĩnh vực phụ trách và trực tiếp trả lời chất vấn của ĐB QH. Đã có hơn 196 lượt ĐB đặt câu hỏi chất vấn và 58 lượt ĐB tham gia tranh luận.
Theo Chủ tịch QH Nguyễn Thị Kim Ngân, Kỳ họp thứ 3 của QH tiếp tục có những đổi mới, cải tiến quan trọng, QH đã bố trí chương trình làm việc hợp lý hơn, dành thời gian thỏa đáng cho nội dung thảo luận tại Hội trường về việc thực hiện nhiệm vụ kinh tế - xã hội, hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn.
Mặc dù vẫn tập trung vào 4 nhóm vấn đề nhưng hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn tại Kỳ họp thứ 3 được kéo dài 03 ngày (nhiều hơn 0,5 ngày so với các kỳ họp trước đây). “Không khí thảo luận, tranh luận tại kỳ họp sôi nổi, thẳng thắn, thể hiện sự chuyển biến từ QH tham luận sang QH tranh luận với số lượt tranh luận tăng lên đáng kể, chất lượng phát biểu cũng được nâng cao, các ĐB QH không chỉ tích cực tranh luận với các thành viên Chính phủ, mà còn tranh luận với các ĐB khác về những vấn đề còn có ý kiến khác nhau. Các Bộ trưởng trực tiếp giải trình, nghiêm túc tiếp thu ý kiến trong quá trình thảo luận các dự án luật, nghị quyết, báo cáo… đã tạo ra không khí làm việc dân chủ, trách nhiệm, xây dựng, góp phần nâng cao chất lượng kỳ họp” – Chủ tịch QH đánh giá.
“Các ĐB QH đã thể hiện sự tâm huyết, trách nhiệm, thẳng thắn chỉ ra những khó khăn, bức xúc của đời sống. Đặc biệt, tích cực tranh luận với các thành viên Chính phủ và các vị ĐB khác để làm rõ thêm những hạn chế, yếu kém, xác định trách nhiệm và có giải pháp khắc phục. Sau phiên chất vấn, QH đã thông qua Nghị quyết về chất vấn và trả lời chất vấn làm cơ sở để Chính phủ, các bộ tổ chức thực hiện QH giám sát, đáp ứng yêu cầu nguyện vọng của nhân dân” – ông Lê Bộ Lĩnh cho biết.
Chất vấn để “hiểu vấn đề” và “hiểu nhau”
Đặc biệt, “Tinh thần “tranh luận” của ĐBQH đã làm rõ vấn đề để cử tri hiểu và các đại biểu cũng hiểu lẫn nhau” – Tổng Thư ký QH Nguyễn Hạnh Phúc khẳng định. Nhiều cử tri theo dõi phiên chất vấn và trả lời chất vấn lần này đánh giá, phiên chất vấn và trả lời chất vấn đã diễn ra trong không khí dân chủ, tranh luận sôi nổi, thẳng thắn và thể hiện rõ trách nhiệm của QH, ĐBQH và các thành viên Chính phủ đối với những vấn đề được dư luận xã hội và cử tri quan tâm, gửi gắm đến diễn đàn QH. Việc ĐBQH tích cực tranh luận với các thành viên Chính phủ và với nhau đã làm rõ thêm những hạn chế, yếu kém, xác định trách nhiệm và có giải pháp khắc phục đối với những vấn đề đặt ra.
“Hài lòng với phần trả lời của các Bộ trưởng” là đánh giá chung của nhiều ĐBQH sau phiên chất vấn và trả lời chất vấn. ĐB Trần Hoàng Ngân (TP HCM) còn “ấn tượng và hài lòng” với Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Phùng Xuân Nhạ vì “không chỉ nhận trách nhiệm về việc 191.000 sinh viên ra trường đang thất nghiệp, mà còn đưa ra các giải pháp trong thời gian tới; bàn với các bộ, ngành liên quan để giải quyết vấn đề đào tạo và việc làm cho sinh viên ra trường”.
Đánh giá cao hình thức “giơ bảng để tranh luận” trong phiên chất vấn, ĐB Đinh Công Sỹ (Sơn La) cho biết, “Tôi thấy các phương thức hoạt động của QH có nhiều đổi mới, đặc biệt là giơ bảng để tranh luận với người được chất vấn nói lên ý kiến của mình đồng tình hay không? Qua đó làm rõ hơn vấn để và những mong mỏi và cử tri gửi gắm. Đây là cách làm hay mà chúng ta cần phát huy”. Với đa số ĐBQH, việc các ĐB giơ biển xin tranh luận lại Bộ trưởng khi câu trả lời chưa làm ĐB hài lòng khiến “phần tranh luận của QH khóa XIV ngày càng đi vào thực chất. Đây là việc rất tốt, để làm sáng tỏ vấn đề, thay vì chỉ một chiều như cách thức chất vấn cũ” - ĐB Dương Minh Tuấn (Bà Rịa - Vũng Tàu) nhận xét.
Góp phần cho kết quả của phiên chất vấn, ĐBQH đánh giá cao phần điều hành của Chủ tọa. ĐB Dương Minh Tuấn chia sẻ: “Tôi ấn tượng với phần điều hành của Chủ tịch QH Nguyễn Thị Kim Ngân. Tôi thấy cách điều hành của chủ tọa rất hay, khoa học và được cử tri hoan nghênh. Trong phần chất vấn, có một số nội dung giải trình khá dài, chủ tọa đề nghị điều chỉnh, tôi cho là hết sức hợp lý và cần thiết”.
Điểm mới của hoạt động chất vấn “là khi Bộ trưởng trả lời chưa đúng vấn đề các ĐB được hỏi lại, tranh luận lại đến cùng và quyết liệt” được cử tri đánh giá cao vì qua chất vấn và trả lời chất vấn, các Bộ trưởng “sẽ làm việc quyết liệt hơn để khắc phục được những hạn chế”. Đặc biệt đánh giá cao các phiên chất vấn và trả lời chất vấn các lãnh đạo và thành viên của Chính phủ, cử tri rất tin tưởng khi các Phó Thủ tướng và các Bộ trưởng “nắm vấn đề rất kỹ và trả lời rất có trách nhiệm, dám nhận khuyết điểm về mình và đưa ra những giải pháp khá thuyết phục”. Cùng với đó, ĐBQH cũng thể hiện được sự hiểu biết sâu sắc về những vấn đề được đưa ra để tranh luận, đi đến được giải pháp cho những vấn đề mà cử tri quan tâm.
Ngoài ra, đa số cử tri và ĐBQH cùng đánh giá, những vấn đề được chất vấn tại kỳ họp này sát với thực tế, đáp ứng được yêu cầu, nguyện vọng của cử tri và mong muốn những giải pháp được các thành viên Chính phủ đưa ra khi trả lời chất vấn sẽ “không chỉ là những lời hứa suông”. Nhất là, “mong muốn Quốc hội tiếp tục làm tốt vai trò giám sát tối cao đối với các hoạt động của Chính phủ, những lời hứa các lãnh đạo và thành viên Chính phủ để thực hiện đúng tinh thần mà Thủ tướng Chính phủ đã đề ra là xây dựng Chính phủ kiến tạo, liêm chính và hành động”.
