Phải gỡ 'điểm nghẽn' thể chế để phát triển kinh tế thị trường định hướng XHCN

Phát biểu mở đầu phiên họp, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nêu rõ, một trong những điểm nghẽn đối với sự phát triển được Đảng ta xác định là thể chế. Vừa qua, Chính phủ đã nỗ lực xây dựng, trình Quốc hội thông qua nhiều văn bản pháp luật. Tuy nhiên, điều đó mới đáp ứng một phần yêu cầu phát triển của đất nước. Vẫn còn nhiều tồn tại, bất cập trong công tác xây dựng thể chế, pháp luật và chính điểm nghẽn này nên Chính phủ đã tập trung mạnh vào công tác xây dựng thể chế.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho biết, trong các phiên họp Chính phủ thường kỳ hằng tháng, phần đầu phiên họp, Chính phủ luôn tập trung vào công tác xây dựng thể chế, song do khối lượng công việc lớn nên vẫn chưa làm hết. Do đó, Chính phủ tiếp tục tổ chức các phiên họp chuyên đề về xây dựng pháp luật.

“Chúng ta phải gỡ ra dần để thể chế pháp luật, chính sách sát hơn nữa với cuộc sống, với tinh thần kinh tế thị trường định hướng XHCN”, Thủ tướng nói.

Tờ trình về Dự án Luật Cạnh tranh (sửa đổi) cho biết, Luật Cạnh tranh 2004 là dấu mốc quan trọng trong quá trình tạo lập một hành lang pháp lý thống nhất cho hoạt động cạnh tranh của các doanh nghiệp trên thị trường. Tuy nhiên, sau 12 năm thi hành, với sự thay đổi của bối cảnh kinh tế-xã hội, xu hướng hội nhập quốc tế cũng đã bộc lộ những bất cập, nên Luật Cạnh tranh 2004 cần được sửa đổi, bổ sung. Việc sửa đổi, bổ sung là cần thiết nhằm tăng cường hiệu lực thực thi, đáp ứng các yêu cầu và đòi hỏi của thực tiễn trong tình hình mới.

Với tinh thần sửa đổi một cách cơ bản và toàn diện, Dự án Luật Cạnh tranh (sửa đổi) được xây dựng với bố cục gồm 10 chương, 126 điều, trong đó có sửa đổi, bổ sung các nội dung quan trọng liên quan đến mở rộng phạm vi điều chỉnh của Luật; mở rộng đối tượng áp dụng Luật, điều chỉnh lại cách tiếp cận kiểm soát hành vi hạn chế cạnh tranh…

Phát biểu thảo luận tại phiên họp, các thành viên Chính phủ cho rằng, Dự án Luật được xây dựng phải tạo lập, duy trì và bảo đảm được môi trường cạnh tranh lành mạnh, bình đẳng giữa các doanh nghiệp trên thị trường, từ đó tăng cường khả năng tiếp cận thị trường, phân bố hiệu quả nguồn lực, nâng cao hiệu quả kinh tế, phúc lợi xã hội và bảo vệ quyền và lợi ích của người tiêu dùng; bảo đảm sự thống nhất, tránh mâu thuẫn với các luật chuyên ngành; hướng tới xây dựng các cơ quan cạnh tranh độc lập và chuyên nghiệp;…

Đồng thời, các thành viên Chính phủ đã tập trung làm rõ những vấn đề còn có ý kiến khác nhau đối với dự án Luật liên quan đến phạm vi điều chỉnh; hành vi cạnh tranh không lành mạnh; mô hình và địa vị pháp lý của cơ quan cạnh tranh;…

Kết luận về nội dung này, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đề nghị Bộ Công Thương - cơ quan chủ trì soạn thảo dự án Luật phối hợp chặt chẽ với Văn phòng Chính phủ, các cơ quan hữu quan tiếp thu ý kiến tại phiên họp để hoàn thiện dự án Luật, trong đó cần đặc biệt quan tâm đến rà soát, tiếp thu các ý kiến đóng góp liên quan đến quy định về hành vi cạnh tranh không lành mạnh; mô hình và địa vị pháp lý của cơ quan cạnh tranh; bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp và tính thống nhất của Luật trong hệ thống pháp luật nói chung, không để xảy ra các xung đột pháp luật khi Luật được ban hành.

Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế bảo vệ môi trường được xây dựng với mục tiêu thể chế hóa kịp thời, đầy đủ chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách của Nhà nước về hoàn thiện thể chế, cơ chế, chính sách tài chính về bảo vệ môi trường và cơ cấu lại nguồn thu ngân sách Nhà nước. Đồng thời, kịp thời sửa đổi, bổ sung những hạn chế của Luật Bảo vệ môi trường hiện hành; bảo đảm lợi ích quốc gia trong bối cảnh phát triển kinh tế-xã hội và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, phù hợp với thông lệ quốc tế; bảo đảm chính sách công khai, minh bạch, dễ hiểu, dễ thực hiện, thuận lợi cho người nộp thuế và cơ quan quản lý thuế, góp phần thúc đẩy cải cách thủ tục hành chính;…

Thảo luận tại phiên họp, các thành viên Chính phủ đã cho ý kiến đối với những nội dung còn có quan điểm, nhận thức khác nhau liên quan đến sự cần thiết ban hành, phạm vi điều chỉnh của Luật; đối tượng chịu thuế; đối tượng không chịu thuế; phương pháp tính thuế; biểu khung thuế; thời điểm tính thuế;…

Kết luận về nội dung này, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc cho rằng đây là một dự án Luật có ý nghĩa quan trọng trong công tác bảo vệ môi trường. Vì vậy, cơ quan chủ trì soạn thảo (Bộ Tài chính) cần phải tổ chức lấy ý kiến sâu rộng trong quá trình xây dựng, đặc biệt là tiếp thu, lấy ý kiến đối với các nội dung liên quan đến quy định về đối tượng chịu thuế, phương pháp tính thuế, biểu khung thuế,… Sau khi dự án Luật được hoàn thiện, Bộ trưởng Bộ Tài chính xin ý kiến Chính phủ một lần nữa trước khi trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định.     

Thảo luận về Dự án Luật Đơn vị hành chính-kinh tế đặc biệt (6 chương, 77 điều), các thành viên Chính phủ thống nhất quan điểm về sự cần thiết xây dựng và ban hành Luật, cho rằng Luật phù hợp với chủ trương của Đảng, chỉ đạo của Bộ Chính trị, định hướng của Chính phủ; đồng thời thể chế hóa Hiến pháp năm 2013 về Đơn vị hành chính-kinh tế đặc biệt (Đơn vị).

Quy hoạch Đơn vị; các chính sách ưu đãi đối với hoạt động tại Đơn vị; thẩm quyền của người đứng đầu Đơn vị; tổ chức và hoạt động của chính quyền, cơ quan tư pháp tại Đơn vị; các hoạt động kinh doanh có điều kiện trong Đơn vị; đầu tư và thu hút đầu tư vào Đơn vị… là những nội dung lớn được các thành viên Chính phủ tập trung thảo luận, đóng góp ý kiến tại phiên họp.

Phát biểu kết luận về nội dung này, cho rằng đây là Dự án Luật đã được Chính phủ thảo luận nhiều lần và là một luật khung, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo Dự án Luật (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) phối hợp với Văn phòng Chính phủ, các cơ quan hữu quan tiếp thu ý kiến tại phiên họp để hoàn thiện dự án Luật, bảo đảm các quy định của Luật được xây dựng sẽ tạo lập được môi trường thông thoáng, các quy định có tính vượt trội, có sự khác biệt,… cho hoạt động động đầu tư và phát triển của các Đơn vị.

Thủ tướng yêu cầu việc tiếp thu, hoàn thiện dự án Luật phải được thực hiện khẩn trương, bảo đảm đúng tiến độ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng như trình ra Quốc hội.

Tờ trình về đề nghị xây dựng Luật Chứng khoán (sửa đổi) đã tập trung phân tích thực trạng tình hình thi hành Luật Chứng khoán, trong đó nêu bật những kết quả đạt được; những hạn chế còn tồn tại; khẳng định việc xây dựng Luật Chứng khoán (sửa đổi) là cần thiết nhằm khắc phục những hạn chế, tồn tại sau hơn 10 năm thi hành Luật Chứng khoán; thể chế hóa chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước về phát triển thể chế kinh tế thị trường có sự quản lý của Nhà nước, trong đó có việc phát triển thị trường vốn, thị trường chứng khoán;…

Mục tiêu xây dựng Luật nhằm hoàn thiện thể chế, ổn định môi trường pháp lý cho sự phát triển của thị trường chứng khoán, đáp ứng yêu cầu hội nhập, nâng cao hiệu quả công tác quản lý Nhà nước đối với thị trường chứng khoán; bảo đảm thị trường chứng khoán là kênh huy động vốn trung và dài hạn quan trọng của nền kinh tế.

Khẳng định sự cần thiết xây dựng Dự án Luật Chứng khoán (sửa đổi), tại phiên họp, các thành viên Chính phủ cho rằng, Luật phải kế thừa được những quy định pháp luật về chứng khoán còn phù hợp với thực tế; chỉ sửa đổi hoặc bổ sung những nội dung chưa được điều chỉnh, quy định chưa rõ, còn bất cập; loại bỏ những quy định không còn phù hợp với thực tiễn; đồng thời luật hóa một số quy định trong các văn bản hướng dẫn.

Các thành viên Chính phủ đã đóng góp nhiều ý kiến liên quan đến các quy định về chính sách: Hàng hóa trên thị trường chứng khoán; thị trường giao dịch chứng khoán; thu hút đầu tư nước ngoài trên thị trường chứng khoán; quản trị công ty; hoàn thiện nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan quản lý Nhà nước về chứng khoán và thị trường chứng khoán;…

Kết luận về nội dung này, bên cạnh việc khẳng định những kết quả đạt được, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã phân tích, chỉ những những tồn tại, hạn chế trong thi hành Luật Chứng khoán; cho rằng việc sửa đổi Luật Chứng khoán là cần thiết. Thủ tướng đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo dự án Luật (Bộ Tài chính), chủ trì phối hợp với Bộ Tư pháp, Văn phòng Chính phủ, các cơ quan hữu quan tiếp thu ý kiến của các thành viên Chính phủ, hoàn thiện hồ sơ dự án Luật.

Theo Tờ trình đề nghị xây dựng Nghị định quy định về công tác bảo vệ vận chuyển hàng đặc biệt của Nhà nước, phạm vi điều chỉnh của Nghị định là công tác bảo vệ vận chuyển hàng đặc biệt của Nhà nước trên lãnh thổ nước CHXHCN Việt Nam do lực lượng cảnh sát nhân dân có trách nhiệm bảo vệ và trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan trong công tác bảo vệ hàng đặc biệt.

Nghị định này chỉ áp dụng đối với lực lượng cảnh sát nhân dân, cơ quan quản lý hàng đặc biệt và cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan, không áp dụng đối với công tác vận chuyển hàng đặc biệt của lực lượng quân đội.  

Các thành viên Chính phủ cho rằng Nghị định phải quy định rõ khái niệm hàng đặc biệt; cơ quan, tổ chức có trách nhiệm bảo vệ vận chuyển hàng đặc biệt; tính thống nhất của Nghị định trong hệ thống pháp luật nói chung; trình tự, thủ tục, yêu cầu bảo vệ; xử lý các tình huống phát sinh trong quá trình vận chuyển hàng đặc biệt;...

Kết luận về nội dung này, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho biết, hàng đặc biệt ở đây là tiền, ngoại tệ, vàng, kim quý, đá quý,… Đến nay, chúng ta chưa có quy định chuyên ngành về bảo vệ và vận chuyển hàng đặc biệt này. Do đó, Chính phủ nhất trí với đề nghị của Bộ Công an cần phải xây dựng một nghị định về vấn đề này. Chính phủ giao Bộ Công an chủ trì phối hợp với Bộ Tư  pháp, Văn phòng Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Bộ Tài chính và các cơ quan có liên quan triển khai xây dựng Nghị định, trình Chính phủ xem xét, quyết định vào quý I/2018.

Tờ trình về đề nghị xây dựng Nghị định quy định về quản lý và tổ chức lễ hội cho biết, mục đích xây dựng Nghị định nhằm tiếp tục hoàn thiện, bổ sung vào hệ thống pháp luật những quy định về thẩm quyền và trách nhiệm trong việc quản lý và tổ chức lễ hội; nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước trong hoạt động lễ hội; đơn giản, minh bạch các thủ tục hành chính và giảm thiểu những thủ tục rườm rà trong việc cấp phép tổ chức lễ hội;…

Thảo luận tại phiên họp, các thành viên Chính phủ đóng góp nhiều ý kiến liên quan đến các quy định về chính sách của Nhà nước về lễ hội; tổ chức hoạt động lễ hội; cấp phép tổ chức lễ hội; tổ chức hoạt động dịch vụ trong khu vực lễ hội; trách nhiệm quản lý nhà nước về lễ hội; xử lý vi phạm trong hoạt động lễ hội;…

Kết luận về nội dung này, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc khẳng định quan điểm của Chính phủ là nhất trí với đề nghị xây dựng và ban hành Nghị định. Giao Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp với các cơ quan chức năng chủ trì, soạn thảo, trình Chính phủ ban hành Nghị định này; bảo đảm các quy định trong Nghị định, khắc phục được những tồn tại, hạn chế, bất cập thời gian qua trong công tác tổ chức và quản lý hoạt động lễ hội.

Sau khi nghe Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng trình bày Báo cáo kết quả rà soát, sửa đổi, bổ sung các luật liên quan đến đất đai, xây dựng, nhà ở, đầu tư, kinh doanh và quy hoạch, cũng như ý kiến phát biểu thảo luận của các thành viên Chính phủ, phát biểu kết luận về nội dung này, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh, yêu cầu đặt ra của Chính phủ là phải tháo gỡ mọi rào cản, mọi khó khăn để tạo điều kiện cho sản xuất, kinh doanh và cuộc sống của người dân. Do đó, việc sửa đổi các luật liên quan đến các lĩnh vực này là rất cấp bách; đề nghị các bộ trưởng, trưởng ngành phải nhận thức rõ vấn đề này để tập trung chỉ đạo rà soát, sửa đổi, bổ sung, tháo gỡ để người dân, doanh nghiệp có môi trường tốt để phát triển và phải coi đây là một nhiệm vụ trọng tâm, thường xuyên của các bộ, ngành và trong thực hiện phải có chương trình, kế hoạch, người chịu trách nhiệm, có tên việc, đầu việc, lộ trình cụ thể, không nói và chỉ đạo chung chung.

Thảo luận Báo cáo về kết quả rà soát, kiến nghị sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật về đầu tư công, các thành viên Chính phủ đã tập trung phân tích, làm rõ những vướng mắc trong Luật Đầu tư công, trong đó có vấn đề về điều kiện được bố trí vốn kế hoạch đầu tư công trung hạn, về điều chỉnh kế hoạch đầu tư công, phân loại dự án; những vướng mắc trong các văn bản hướng dẫn Luật Đầu tư công; một số quy định chưa thống nhất giữa pháp luật đầu tư công và pháp luật về xây dựng, bảo vệ môi trường;…

Phát biểu kết luận về nội dung này, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh, Luật Đầu tư công được ban hành nhằm quản lý vốn đầu tư Nhà nước được tốt nhất, hiệu quả nhất và trong thực thi đã đạt được nhiều kết quả. Tuy nhiên trong quá trình thực hiện Luật cũng phát sinh các vướng mắc liên quan đến thủ tục đầu tư, giải ngân vốn đầu tư; một số quy định còn chồng chéo, chưa thống nhất với một số đạo luật hữu quan khác.

Thủ tướng đề nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư hoàn thiện báo cáo về các vướng mắc này, báo cáo Chính phủ để Chính phủ sớm có văn bản báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, sửa đổi những vướng mắc. Thủ tướng giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì, khẩn trương xây dựng Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đầu tư công, cũng như một số văn bản dưới luật liên quan.

Nội dung cuối cùng là Báo cáo về kết quả rà soát điều kiện đầu tư, kinh doanh của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) và Viện Nghiện cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM). Đây là các báo cáo có tính nghiên cứu, dựa trên các tiêu chí, phạm vi rà soát và cách tiếp cận khác nhau nên số liệu có khác nhau. Tuy nhiên, các báo cáo này cho thấy các quy định về điều kiện đầu tư kinh doanh tại Việt Nam còn nhiều bất cập, khiếm khuyết, phát sinh nhiều thủ tục hành chính, tăng chi phí không cần thiết cho doanh nghiệp và người dân, ảnh hưởng tiêu cực đến năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp và của quốc gia.

Để giải quyết tổng thể vấn đề này cần có quá trình xử lý khoa học, bảo đảm tính hệ thống và nhất quán, cần thay đổi mạnh mẽ tư duy và phương thức quản lý theo hướng chuyển mạnh từ tiền kiểm sang hậu kiểm, phục vụ doanh nghiệp và người dân, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho sáng tạo, khởi nghiệp, phát triển doanh nghiệp, phù hợp với chủ trương của Chính phủ kiến tạo, hành động và liêm chính.

Phát biểu kết luận về nội dung này, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh, qua các báo cáo cũng như qua thảo luận cho thấy các quy định về điều kiện đầu tư kinh doanh còn nhiều bất cập. Các điều kiện kinh doanh thuộc phạm vi quản lý của nhiều bộ, ngành, quy định tại nhiều văn bản pháp luật khác nhau.

Thủ tướng yêu cầu các bộ nghiên cứu Báo cáo; chủ động tự rà soát để sửa đổi hoặc đề nghị sửa đổi các rào cản về đầu tư kinh doanh. Đồng thời các bộ, ngành phải chủ động phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư, VCCI lấy ý kiến doanh nghiệp, nhà đầu tư để tạo sự đồng thuận về các kiến nghị sửa đổi. Giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành hữu quan xây dựng một nghị định hoặc một chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ về kiểm soát điều kiện đầu tư kinh doanh trình Thủ tướng Chính phủ ban hành trong quý IV/2017; bên cạnh đó là thường xuyên rà soát, cập nhật kết quả rà soát các quy định về điều kiện đầu tư kinh doanh, báo cáo Chính phủ.