Luật "bỏ hoang" tội rửa tiền

Bị cáo Giang Văn Hiển sắp bị xét xử về tội “Rửa tiền” trong đại án tham nhũng Giang Kim Đạt.
Bị cáo Giang Văn Hiển sắp bị xét xử về tội “Rửa tiền” trong đại án tham nhũng Giang Kim Đạt.
(PLO) - Sau 5 năm Luật Phòng chống rửa tiền 2012 đi vào cuộc sống, và phải đến sau gần 7 năm Bộ luật Hình sự sửa đổi năm 2009 có hiệu lực với điều luật mới là tội “Tửa tiền”, đến nay mới có 1 vụ án được đưa ra xét xử về tội danh trên, đó là bị cáo Giang Văn Hiển bị truy tố, xét xử về tội rửa tiền trong đại án tham nhũng Giang Kim Đạt. 

Luật Phòng chống rửa tiền 2012 (có hiệu lực từ 1/1/2013) cùng với Bộ luật Hình sự (BLHS), Luật Phòng, chống tham nhũng đã góp phần tích cực vào việc làm minh bạch hóa nền tài chính quốc gia. Đặc biệt, trong đó phải kể đến việc BLHS sửa đổi năm 2009 đã bổ sung thêm tội “Rửa tiền” để đáp ứng yêu cầu đấu tranh, phòng chống loại tội phạm mới này và đáp ứng yêu cầu của cải cách, hội nhập. Tuy nhiên, nghịch lý là điều luật về tội rửa tiền hầu như bị bỏ hoang trong khi tình trạng vi phạm trên thực tế khá nhiều. 

Sắp xét xử vụ rửa tiền đầu tiên

Vào ngày 16/2 tới đây, TAND TP Hà Nội sẽ mở lại phiên tòa xét xử vụ án tham ô tài sản, rửa tiền xảy ra tại Cty TNHH MTV Vận tải Viễn dương (Vinashinlines). Trong vụ án này, bị cáo Giang Văn Hiển (67 tuổi, ở TP HCM) bị cáo buộc về hành vi giúp sức cho con trai là Giang Kim Đạt (SN 1977, nguyên quyền Trưởng phòng Kinh doanh Vinashinlines) tham ô số tiền hơn 259,5 tỷ đồng. Cụ thể, để tránh sự phát hiện của cơ quan chức năng, Đạt nhờ Giang Văn Hiển mở 22 tài khoản ngoại tệ nhận và rút tiền “hoa hồng”.

Số tiền phi pháp trên được Giang Kim Đạt đầu tư vào bất động sản trong nước và chuyển tiền ra nước ngoài. Cơ quan điều tra xác minh, làm rõ nguồn gốc tài sản, phong tỏa và kê biên 40 bất động sản trong nước gồm đất, nhà chung cư, biệt thự và một số bất động sản tại Singapore, căn hộ chung cư tại Anh…

Trên thực tế, tội phạm rửa tiền không phải là loại hình mới tại Việt Nam, nhưng việc điều tra, truy tố, xét xử gặp nhiều khó khăn vì liên quan đến chứng minh, xác định chủ thể, tội danh. Trao đổi với báo chí bên hành lang Quốc hội, Thượng tướng Lê Quý Vương, Thứ trưởng Bộ Công an từng cho biết, vụ án Giang Kim Đạt là điển hình của tội phạm tham nhũng và rửa tiền, rất ít khi áp dụng tại Việt Nam.

Theo quy định tại BLHS năm 1999, loại tội phạm này được quy định tại Điều 251 - Tội hợp pháp hóa tiền, tài sản do phạm tội mà có, nhưng đến BLHS sửa đổi (năm 2009), thuật ngữ “rửa tiền” mới chính thức được đưa vào sử dụng. Khái niệm rửa tiền được mô tả cụ thể tại khoản 1 Điều 3 Nghị định số 74/2005/NĐ-CP ngày 7/6/2005 về phòng, chống rửa tiền.

Theo đó, rửa tiền là hành vi của cá nhân, tổ chức tìm cách hợp pháp hóa tiền, tài sản do phạm tội mà có thông qua các hoạt động cụ thể sau: tham gia trực tiếp hoặc gián tiếp vào một giao dịch liên quan đến tiền, tài sản do phạm tội mà có; thu nhận, chiếm giữ, chuyển dịch, chuyển đổi, chuyển nhượng, vận chuyển, sử dụng, vận chuyển qua biên giới tiền, tài sản do phạm tội mà có; đầu tư vào một dự án, một công trình, góp vốn vào một doanh nghiệp hoặc tìm cách khác che đậy, ngụy trang hoặc cản trở việc xác minh nguồn gốc, bản chất thật sự hoặc vị trí, quá trình di chuyển hoặc quyền sở hữu đối với tiền, tài sản do phạm tội mà có. 

Như vậy, khung pháp lý đã có, nhưng việc thực thi vẫn gặp rất nhiều khó khăn, vướng mắc. Nhiều chuyên gia đánh giá, việc truy tố và đưa ra xét xử tội phạm về rửa tiền rất hiếm do nhiều nguyên nhân và phải tìm giải pháp khắc phục để nâng cao hiệu quả đấu tranh với loại tội phạm này.

Vì sao “khó xử”?

Các chuyên gia pháp lý cho rằng, có nhiều nguyên nhân dẫn đến thực tế tội phạm rửa tiền bị bỏ lọt, hoặc chưa bị xử lý, hoặc hành vi rửa tiền nhưng được xử lý bằng một tội danh khác nhẹ hơn, chẳng hạn như “Tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có”. Trong đó, một trong những nguyên nhân là BLHS chưa quy định rõ khái niệm, yếu tố cấu thành tội rửa tiền, trong khi hiện cũng chưa có văn bản hướng dẫn cụ thể.

Trong BLHS, tội rửa tiền là tội rất nghiêm trọng, được quy định có khung hình phạt cao nhất đến 15 năm tù. Tại khoản 1 Điều 251 quy định: “Người nào thực hiện một trong các hành vi sau thì bị phạt tù từ một năm đến năm năm: Tham gia trực tiếp hoặc gián tiếp vào giao dịch tài chính, ngân hàng hoặc giao dịch khác liên quan đến tiền, tài sản biết rõ là do phạm tội mà có nhằm che giấu nguồn gốc bất hợp pháp của tiền, tài sản đó; Sử dụng tiền, tài sản biết rõ là do phạm tội mà có vào việc tiến hành các hoạt động kinh doanh hoặc hoạt động khác; Che giấu thông tin về nguồn gốc, bản chất thực sự, vị trí, quá trình di chuyển hoặc quyền sở hữu đối với tiền, tài sản biết rõ là do phạm tội mà có hoặc cản trở việc xác minh các thông tin đó…

Luật Phòng chống rửa tiền có hiệu lực thi hành từ 1/1/2013. Cùng với BLHS, Luật Phòng chống tham nhũng, việc ban hành Luật Phòng, chống rửa tiền năm 2012 là bước tiến quan trọng trong việc hoàn thiện khuôn khổ pháp lý cho hoạt động phòng, chống rửa tiền ở nước ta. Đồng thời, đây cũng là hành động thiết thực để thực hiện cam kết của Việt Nam trong việc đấu tranh chống lại tội phạm rửa tiền trong bối cảnh toàn cầu hóa. 

Tuy nhiên, theo đánh giá của nhiều chuyên gia thì quá trình thực hiện Luật này cũng hặp phải nhiều “rào cản” do người Việt Nam vốn dĩ chỉ quen xài tiền mặt và hạn chế việc giao dịch, thanh toán qua ngân hàng. Trong khi hiện nay chúng ta lại đang thiếu một cơ chế quản lý tiền mặt rõ ràng nên khó có thể làm minh bạch nguồn gốc các khoản tiền. Đây là việc cần phải cải thiện nếu muốn nâng cao hiệu quả của công tác phòng, chống rửa tiền.

Bên cạnh đó, để Luật Phòng, chống rửa tiền năm 2012 sớm đi vào cuộc sống, việc ban hành kịp thời các văn bản hướng dẫn thực hiện Luật và việc triển khai thực hiện Luật của các bộ, ngành liên quan, tổ chức tài chính, tổ chức, cá nhân kinh doanh ngành nghề phi tài chính có vai trò rất quan trọng. Cùng với đó, cần phải có hướng dẫn cụ thể Điều 251 BLHS về tội rửa tiền để chấm dứt tình trạng điều luật “treo”, xử lý nghiêm loại tội phạm rửa tiền, góp phần minh bạch hóa nền tài chính quốc gia trong tình hình mới. 

Tin cùng chuyên mục

Đọc thêm

Nâng cao an toàn bảo mật hệ thống ngân hàng

Tại nhiều ngân hàng thương mại, có tới 97% số lượng giao dịch được thực hiện qua kênh số.

(PLVN) - Dịch vụ ngân hàng số đang phát triển rất mạnh mẽ, kéo theo nhiều tiềm ẩn rủi ro về an ninh, bảo mật. Ngân hàng Nhà nước cũng đã có nhiều biện pháp để đảm bảo an toàn hệ thống nhưng trước sự tinh vi của các đối tượng, các tổ chức tín dụng cần không ngừng nâng cao bảo mật, an toàn.

Đề xuất bổ sung thẩm quyền hoàn thuế đối với doanh nghiệp lớn

Để được hoàn thuế, DN lớn phải quay về Cục Thuế địa phương làm thủ tục.
(PLVN) - Thay vì phải chuyển hồ sơ về Cục Thuế các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương quản lý theo quy định hiện hành, nếu được Quốc hội thông qua, các doanh nghiệp (DN) do Cục Thuế DN lớn (Tổng cục Thuế) quản lý phát sinh hoàn thuế sẽ do Cục Thuế DN lớn trực tiếp giải quyết thủ tục…

Vai trò then chốt của phụ nữ trong thị trường Halal

Vai trò then chốt của phụ nữ trong thị trường Halal
(PLVN) - Thị trường Halal toàn cầu đang bùng nổ, và phụ nữ không chỉ là người tiêu dùng chủ chốt mà còn là lực lượng sản xuất, kinh doanh, tiếp thị và lãnh đạo quan trọng, thúc đẩy sự phát triển vượt bậc của thị trường này.

Dồn sức giải phóng mặt bằng dự án cao tốc Hữu Nghị - Chi Lăng

Thi công cao tốc Hữu Nghị - Chi Lăng.
(PLVN) - Dự án đường bộ cao tốc Hữu Nghị - Chi Lăng trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn nằm trong danh sách các công trình, dự án quan trọng quốc gia, trọng điểm ngành Giao thông vận tải. Xác định rõ tầm quan trọng của dự án, các địa phương có dự án đi qua đang nỗ lực thực hiện công tác giải phóng mặt bằng (GPMB).

Thủ tướng chỉ đạo về điều hành giá điện và xem xét nhập khẩu điện nước ngoài

Ảnh minh hoạ.
(PLVN) -  Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các đơn vị căn cứ chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền điều hành giá điện theo lộ trình phù hợp, không "giật cục", phù hợp với tình hình kinh tế xã hội và mức chi trả của người dân. Bên cạnh đó, xem xét khả năng tăng cường nhập khẩu điện từ Trung Quốc để bổ sung điện cho hệ thống nếu cần.

Phó Tổng giám đốc Vietnam Airlines: Bình đẳng giới là một trong những cơ sở cho sự phát triển bền vững của của doanh nghiệp

Ông Lê Đức Cảnh - Phó Tổng giám đốc Vietnam Airlines
(PLVN) - Không chỉ là hãng hàng không quốc gia, Vietnam Airlines còn là đơn vị tiên phong trong thúc đẩy bình đẳng giới với những chuyến bay đặc biệt "Tô cam", "Tô hồng" lan tỏa thông điệp mạnh mẽ đến cộng đồng, chia sẻ về những chương trình hành động mạnh mẽ này, ông Lê Đức Cảnh - Phó Tổng giám đốc Vietnam Airlines – khẳng định đây là một trong những cơ sở cho sự phát triển bền vững của xã hội và của doanh nghiệp.

Cần áp thuế VAT với phân bón để thúc đẩy quá trình nội địa hóa, nông nghiệp bền vững

Ảnh minh họa (https://baochinhphu.vn)
(PLVN) - Nghị trường quốc hội đang bàn về dự thảo Luật Thuế giá trị gia tăng (sửa đổi). Một trong những nội dung được các đại biểu quan tâm là quy định thuế VAT đối với phân bón. Nhiều ý kiến cho rằng, cần phải sửa đổi quy định hiện hành, cần áp thuế VAT đối với phân bón để thúc đẩy quá trình nội địa hóa.

Bạc Liêu: Nhân rộng mô hình luân canh tôm - lúa

Từ 2001, Bạc Liêu đã bắt đầu tổ chức sản xuất mô hình tôm - lúa. (Ảnh: Thái Đào)
(PLVN) - Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) Bạc Liêu vừa phối hợp với Tổ chức Bảo tồn thiên nhiên thế giới (WWF) tổ chức Hội thảo “Giải pháp nâng cao hiệu quả canh tác nông nghiệp bền vững thích ứng biến đổi khí hậu” với sự tham gia của nhiều chuyên gia nông nghiệp.