Kỷ niệm 20 năm BTA: Ấn tượng với Trưởng đoàn đàm phán BTA đậm chất “nhà quê”

Ông tự nhận mình là “người nhà quê”
Ông tự nhận mình là “người nhà quê”
(PLVN) - Đắn đo mãi tôi mới dám bốc điện thoại đặt vấn đề phỏng vấn ông, một nhân vật rất nổi tiếng lúc bấy giờ, Trưởng đoàn đàm phán Hiệp định thương mại Việt Nam- Hoa Kỳ (BTA) Nguyễn Đình Lương. Đó là một ngày cuối năm Tân Tỵ 2001…

Suốt hơn 20 năm làm báo, tiếp xúc với rất nhiều nhân vật, song ấn tượng về nhà ngoại giao này vẫn rất sâu đậm trong tôi bởi cái nét chân chất, hiền lành rất “nhà quê”  như ông tự nhận…

“Ông vận tự nhận mình là “dân nhà quê”. Có lẽ anh nông dân xứ Nghệ” này chẳng bao giờ hình dung nổi mình đã 7 lần  đặt chân đến đất Mỹ, đã từng ngồi bàn đám phán đấu trí với người Mỹ, bắt tay Tổng thống Mỹ Bill Clinton tại Nhà Trắng. Ngay lần tiếp xúc đầu tiên, tôi đã rất ấn tượng với cái “chân chất” , “quê mùa” không thường thấy ở các nhà ngoại giao, chính khách… “Mình là dân cày đấy chứ!”- ông cười hồn hậu. “Ngày trước cha tôi dạy đi dạy lại cho tôi là làm nghề cày phải có đường cày thẳng, muốn có đường cày thẳng mắt phải nhìn xa, nhìn phía trước, không được nhìn vào khu con bò… “Trận” này ngày hôm nay chính là nhìn thẳng, nhìn xa, nhìn vào thời đại, nhìn vào hướng đi của đất nước…”. Câu chuyện của chúng tôi đã bắt  đầu trong không khí như vậy…”

Đây là đoạn mở đầu trong bài viết “Nước Mỹ qua con mắt của nhà thuyết khách kinh tế” đang trên báo Pháp luật (nay là Pháp luật Việt Nam) Xuân Nhâm Ngọ 2002.

Từ bản thảo đến bài viết trong cuốn sách.
 Từ bản thảo đến bài viết trong cuốn sách.

Ngày 13/7/2000, tại Washington, Hiệp định Thương mại Việt Nam - Hoa Kỳ (BTA) đã được chính thức ký kết giữa Bộ trưởng Thương mại Việt Nam Vũ Khoan và Đại diện Thương mại Hoa Kỳ Charlene Bashefsky. Cái tên được nhắc đến nhiều nhất thời điểm đó là Nguyễn Đình Lương, Trưởng đoàn đàm phám BTA.

Nếu ai ở sống thời khắc lịch sử đó hẳn sẽ không quên được cảm xúc vỡ òa bởi BTA được xem dấu mốc quan trọng trong quan hệ bình thường hóa giữa Việt Nam và Hoa Kỳ, là tấm hộ chiếu để Việt Nam hội nhập với thế giới. Cái cảm xúc đó, với cá nhân tôi, còn đặc biệt hơn cả khi Việt Nam gia nhập Tổ chức thương mại Thế giới WTO sau này.

Đã từng sinh ra trong thời kỳ chiến tranh, đã chứng kiến trận B52 Mỹ ném bom bắn phá miền Bắc, nước Mỹ trong ký ức của những thế hệ chúng tôi là chiến tranh, là đau thương, là thù hận. Và việc BTA được ký kết đã mang đến trong tôi một cảm giác rất khó tả. Một chút nghi hoặc, một chút hãnh diện, một chút tò mò… Và ý định phải gặp người trong cuộc đã thôi thúc tôi…

Đắn đo mãi tôi mới dám bốc điện thoại đặt vấn đề phỏng vấn ông. Thời điểm đó chỉ có điện thoại cố định và may mắn ông đã nghe máy và đã có cuộc hẹn khi ông hỏi lại có phải báo Pháp luật của Bộ Tư pháp không?

Đó một chiều cuối năm Tân Tỵ 2001, một khoảng thời gian trống giữa các bộn bề lịch họp, hội thảo giới thiệu về BTA, tôi đã có được một buổi phỏng vấn với một nhân vật đã đi vào lịch sử đàm phán tại trụ sở Bộ Thương mại, 21 Ngô Quyền (Hà Nội)

Năm 2010, đúng 10 năm sau ngày BTA được ký kết, thông qua một đồng nghiệp, ông Nguyễn Đình Lương ngỏ ý muốn tập hợp một số bài viết để in thành sách, trong đó có bài viết của tôi. Ít lâu sau, cuốn sách “Hiệp định Thương mại Việt Nam- Hoa Kỳ tạo điều kiện cho Việt Nam hội nhập sâu hơn vào nền kinh tế thế giới”  do Bộ Công Thương phát hành đã dược chuyển đến tòa soạn với lời ghi tặng của ông, Trưởng đoàn Đàm phán BTA: “ Thân tặng bạn Thanh Lan, một cây bút mềm và sắc. Bác Lương”

Ở cái tuổi ngoài 80, ông vẫn dõi theo những vấn đề thời sự của đất nước, đặc biệt các Hiệp định mới mà Việt Nam đã và đang đàm phán ký kết. Trang facebook cá nhân của ông vẫn “sáng đèn” với những bài viết, những bức kỷ niệm về BTA của những phóng viên, đồng nghiệp và những người yêu quý ông gửi cho ông. 

Và ông vẫn nhận ra tôi, một cô phóng viên ngày nào đến hóng chuyện ông đàm phán trên đất Mỹ. “Bác khỏe không? - Tôi nhắn tin hỏi thăm - Khỏe, khỏe của người già! …” Và tôi lại hình dung nụ cười sảng khoái, đôn hậu của ông, một nhà ngoại giao đậm chất “nhà quê”…

Ấn tượng đầu tiên về ông là một người cởi mở, dễ gần với nụ cười đôn hậu. Ông mở đầu cuộc nói phỏng vấn khi giới thiệu: “Tớ là nông dân chính hiệu đấy!” Và cuộc phỏng vấn giữa phóng viên báo Pháp luật với Trưởng đoàn đàm phán BTA như là một cuộc trò chuyện cởi mở, chân tình… 

Trước đó, một số báo đã phỏng vấn ông với tư cách trưởng đoàn đàm phám BTA về nội dung hiệp đinh, về những vấn đề doanh nghiệp quan tâm, về lộ trình triển khai… Nhưng chính sự cởi mở, dễ gần của ông đã khiến tôi quyết định không đi theo hướng đó.

Ông kể, ông đã 7 lần đặt chân đến nước Mỹ, nhưng ấn tượng nhất là lần đầu tiên, vào năm 1994. Ông nói, trong lần đầu tiên đó ông đã đi đánh bạc và thua cháy túi, rồi chuyện ông ngồi xe Cadilac bị người biểu tình ném trứng gà trứng vịt nổ lốp đốp…

Những cảm nhận của một anh chàng nhà quê đã từng đi qua cuộc chiến tranh khốc liệt của dân tộc trên đất Mỹ qua lời kể mộc mạc, lôi cuốn  của ông khiến tôi quên mất mình đang đi phỏng vấn viết bài. Điều mà tôi “note” lại sau những câu chuyên thú vị đó chính là câu “Tôi hiểu rằng, muốn xây dựng quan hệ với Mỹ ở góc độ đối tác phải hiểu Mỹ nhiều hơn, cả về văn hóa, lịch sử, chính trị- kinh tế và tình cách người Mỹ”

Chính vì “hiểu Mỹ nhiều hơn” đã giúp đông và Đoàn đàm phán kiên trì, mền dẻo trong những lần đấu trí trên bàn đàm phán suốt 5 năm với 11 vòng đàm phán. 

Nhưng khó khăn không chỉ trên bàn đàm phán mà còn đến từ chính những rào cản tâm lý trong nước, khi dư âm của cuộc chiến tranh tàn khốc mà Mỹ đã tiến hành ở Việt Nam khi đó còn quá nặng nề. Ông nói: “Cả quá khứ, hiện tại và tương lai đều là lực cản nặng ngàn cân đè nặng lên quá trình đàm phán BTA  từ ngày khởi đầu…”

Những chi tiết mang tính nhạy cảm khi đó tôi đã không đưa vào bài viết và chỉ gói gọn trong một đoạn: “5 năm 11 vòng đàm phán, giả sử hồi đó “cha nào” ôm cho tôi thì tôi sướng lắm! Hơn ai hết, tôi hiểu đây là một thứ quả đắng khó xơi. Cuộc chơi này là cuộc chơi trí tuệ, chứ không phải cuộc đấu bằng gươm, bằng súng. Và tôi hiểu rất sâu sắc rằng không dễ gì ở thời điểm đó hai bên “gặp” được nhau…”

Câu chuyện với Trưởng đoàn phán BTA đã diễn suốt buổi chiều. Ông tiễn tôi ra tận cửa khi thành phố bắt đầu lên đèn với một cơ số ảnh sự kiện về quá trình đàm phán BTA trên đất Mỹ. Rất tiếc, thời điểm đó tôi đã không lưu được hình ành nào bởi với phóng viên khi đó có máy ảnh để tác nghiệp là một sự xa xỉ…

Bài viết trên báo Pháp luật được đăng lại trên cuốn sách.
Bài viết trên báo Pháp luật được đăng lại trên cuốn sách.

Bài viết sau này đã thực hiện rất nhanh và bây giờ đọc lại cũng giật mình vì không thuộc thể loại nào đã được học trong trường - vừa là tự sự, cảm nhận của người viết, xen với những đoạn phỏng vấn để làm toát lên chân dung nhân vật. Đến bây giờ, đọc lại câu kết của bài viết tôi vẫn  rất ấn tượng và hình dung nụ cười sảng khoái của ông. 

Đó là khi tôi đặt câu hỏi trước khi kết thúc buổi phỏng vấn: “Cảm giác của ông lúc này như thế nào?” Ông nói: “… Như ngày xưa ở quê, khi cày xong thửa ruộng, rít một hơi thuốc lào, thả khói lên trời. Sướng!"

Câu chuyện về một bức ảnh
Trưởng đoàn đàm phán Việt Nam bắt tay Tổng thống Mỹ Bill Clinton sau khi BTA được ký ngày 13/7/2000.

 Trưởng đoàn đàm phán Việt Nam bắt tay Tổng thống Mỹ Bill Clinton sau khi BTA được ký ngày 13/7/2000.

Thời điểm tôi gặp ông để viết bài về Trưởng đoàn đàm phán BTA Nguyễn Đình Lương, cũng là lúc ông mới nhận được bức ảnh này. Ông nói, đây là món quà của Nhà Trắng gửi tặng ông 

Đó là chiều ngày 13/7/2000, BTA được ký. Bộ trưởng thương mại Việt Nam và Trưởng đoàn đàm phán được mời đến Nhà Trắng để diện kiến Tổng thống Hoa Kỳ.

Lần đầu tiên và cũng là lần duy nhất trong đời được được vào Nhà Trắng gặp Tổng thống Mỹ, ông đã bỏ túi chiếc máy ảnh với hy vọng "chớp" được hình ảnh về buổi gặp lịch sử này. Tuy nhiên, tới đó ông được yêu cầu không chụp ảnh.

Hơn 1 năm sau, tháng 11/2001, khi Tổng thống Bill Clinton thăm Hà Nội, ông Lương có dịp gặp lại bạn bè từ Mỹ, cả trong đoàn đàm phán, cả từ văn phòng Nhà Trắng. Ông đã rất bất ngờ khi nhận được món quà ý nghĩa này. Bức ảnh ghi lại khoảng khắc ông Lương được Tổng thống Bill Clintơn tiếp chuyện và bắt tay tại Nhà Trắng. Các bạn Mỹ còn nhắc đi nhắc lại rằng đây là món quà đặc biệt vì không phải ai vào Nhà Trắng cũng được chụp ảnh với Tổng thống và không phải ai chụp ảnh với Tổng thống cũng được tặng ảnh. 

Bức ảnh ghi lại giây phút tự nhiên, thân tình khi Trưởng đoàn đàm phán Việt Nam bắt tay Tổng thống Mỹ đã được lưu lại với vẹn nguyên thần thái. Dáng đứng thẳng, nụ cười tươi tắn, hai người  bắt tay nhau, nhìn thẳng vào mắt nhau với một thái độ trân trọng, thân thiện…

Ông chia sẻ: "Ảnh này do Nhà Trắng chụp tại phòng Roosevelt. Với tôi đây là món quà quý quý nhất đời, cũng là chuyện hiếm có trong cuộc đời một nhà đàm phán như tôi".

Tin cùng chuyên mục

Ông Mai Sơn, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế (ảnh: TBTC)

Làm thế nào khi một cá nhân có nhiều mã số thuế?

(PLVN) - Liên quan đến quyết toán thuế thu nhập cá nhân, tại cuộc họp báo Quý 1/2024 của Bộ Tài chính, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế Mai Sơn đã chia sẻ nguyên nhân và giải pháp xử lý đối với trường hợp cá nhân có nhiều mã số thuế (MST)

Đọc thêm

Ý kiến trái chiều về đề xuất chống bán phá giá với thép cán nóng

Một số DN lo ngại nếu điều tra CBPG với HRC nhập khẩu sẽ ảnh hưởng xấu tới ngành thép.
(PLVN) - Ngay sau khi xuất hiện thông tin đề xuất Cục Phòng vệ thương mại (PVTM - Bộ Công Thương) điều tra chống bán phá giá (CBPG) với sản phẩm thép cán nóng (HRC) nhập khẩu, đến ngày 27/3 đã có 9 DN sản xuất tôn mạ, ống thép trong nước gửi đơn kiến nghị tới các cơ quan quản lý.

Xây dựng chính sách cho chuyển đổi xanh

Ảnh minh họa
(PLVN) - Chuyển đổi xanh là xu thế của toàn cầu. Dự báo và nắm bắt xu thế tất yếu này, Bộ Chính trị từng có nhiều nghị quyết quan trọng. Ngay từ cách đây 10 năm là Nghị quyết số 24-NQ/TW về chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, tăng cường quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường; cách đây 4 năm là Nghị quyết số 55-NQ/TW về định hướng Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến 2030, tầm nhìn đến 2045.

Thách thức nuôi trồng thủy sản trên biển

Là địa phương có nhiều thế mạnh về nuôi biển, song năm 2023, diện tích nuôi biển của Quảng Ninh mới đạt 10.200ha. (Ảnh: baoquangninh.com.vn)
(PLVN) - Với tiềm năng nuôi biển khoảng 500.000ha, Đề án phát triển nuôi trồng thủy sản (NTTS) trên biển đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 mới đưa ra mục tiêu khiêm tốn 280.000ha đến năm 2025 và 300.000ha vào năm 2030. Thế nhưng, số liệu kỳ vọng diện tích nuôi biển đến hết năm 2023 mới đạt 85.000ha…

“Điểm nghẽn” nhận thức về phát triển bền vững khu công nghiệp

Ảnh minh họa.
(PLVN) - Có tới 50% khu công nghiệp (KCN) chưa nghe đến khái niệm KCN phát triển bền vững (PTBV), chỉ có 30% có nghe hiểu về khái niệm KCN sinh thái. Theo Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), đang có “điểm nghẽn” về nhận thức, xây dựng chính sách, quản trị của các KCN liên quan đến việc PTBV.

Khởi động Sáng kiến chung Việt Nam - Nhật Bản trong kỷ nguyên mới, giai đoạn 1

Khởi động Sáng kiến chung Việt Nam - Nhật Bản trong kỷ nguyên mới, giai đoạn 1
(PLVN) - Sáng kiến chung Việt Nam - Nhật Bản trong kỷ nguyên mới, giai đoạn 1 được khởi động  trên cơ sở Tuyên bố chung về nâng cấp quan hệ Việt Nam - Nhật Bản lên “Đối tác Chiến lược toàn diện vì hòa bình và thịnh vượng tại châu Á và trên thế giới” và kết quả triển khai thực hiện 8 giai đoạn của Sáng kiến chung Việt Nam - Nhật Bản trong suốt 20 năm qua.

Tầm nhìn đường sắt tốc độ cao

Ảnh minh họa
(PLVN) - Theo Kết luận 49-KL/TW ngày 28/2/2023 của Bộ Chính trị về định hướng phát triển giao thông vận tải đường sắt Việt Nam đến 2030, tầm nhìn 2045; đặt mục tiêu đến 2025 hoàn thành phê duyệt chủ trương đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao (ĐSTĐC) Bắc - Nam và khởi công trước 2030. Các đoạn ĐSTĐC Hà Nội - Vinh và TP HCM - Nha Trang được ưu tiên khởi công trong giai đoạn 2026 - 2030; phấn đấu hoàn thành toàn tuyến ĐSTĐC Bắc - Nam trước 2045.

Công trường đường dây mạch 3 bộn bề khó khăn

Chủ tịch HĐTV EVN sát sao kiểm tra tiến độ thi công đường dây mạch 3. (Ảnh: EVN) .
(PLVN) - Chỉ còn vài ngày nữa là đến cột mốc mục tiêu đầu tiên của dự án đường dây mạch 3 đưa điện ra Bắc (hoàn thành đúc móng toàn tuyến vào ngày 30/3) nhưng khối lượng công việc vẫn còn bộn bề. Chủ đầu tư cũng như các Bộ, ngành liên quan vẫn đang dốc toàn lực thực hiện dự án này.

Hai dự án đường dây 500kV qua miền Trung nguy cơ 'trượt' tiến độ

Đoạn Quảng Trạch - Thanh Hóa do CPMB quản lý dự án mới chỉ hoàn thành được 91/663 vị trí móng.
(PLVN) - Hạn chót hoàn thành việc đúc móng cột của Dự án đường dây 500kV mạch 3 Quảng Trạch - Phố Nối ấn định là ngày 31/3/2024, nhưng đến nay tỷ lệ hoàn thành việc đúc móng tại hai cung đoạn do Ban Quản lý dự án các công trình điện miền Trung (CPMB) quản lý mới chỉ được... hơn 10%.

VIPFA và thách thức lôi kéo dự án tỷ đô công nghệ cao

Hướng tới phát triển một hệ thống KCN sinh thái, xanh và bền vững. (Ảnh: VGP).
(PLVN) - TS. Phan Hữu Thắng, tân Chủ tịch Liên chi hội Tài chính khu công nghiệp (KCN) Việt Nam (VIPFA) cho biết, mục tiêu của VIPFA là cùng cơ quan quản lý nhà nước xây dựng và hoàn thiện chính sách, sao cho vừa dễ quản lý, vừa tạo điều kiện cho DN hoạt động. “Thách thức của chúng ta là phải làm sao lôi kéo được dự án tỷ đô công nghệ cao” - Chủ tịch VIPFA nhấn mạnh.

Miền Trung sắp có cảng nước sâu đón tàu 100.000 tấn

Phối cảnh dự án Khu bến cảng Mỹ Thủy. (Ảnh: quangtri.gov.vn)
(PLVN) - Dự án Khu bến cảng Mỹ Thủy (Quảng Trị) đang được khởi động trở lại. Đây là dự án cảng nước sâu có tổng mức đầu tư hơn 14.000 tỷ đồng, sau khi hoàn thành được kỳ vọng sẽ tạo thêm sức bật cho kinh tế biển khu vực miền Trung.