Trả lời:
Có thể lấy ví dụ để phân biệt hai trường hợp mà bạn thắc mắc như sau: Hai người A và B cùng thực hiện một hành vi đó là trộm cắp tài sản nhưng sẽ có hai trường hợp sau:
Trường hợp 1 nếu hai người này có sự chuẩn bị trước, bàn bạc thảo luận với nhau về thời gian, địa điểm, phương thức, cách thức... thực hiện tội phạm thì hai người A và B trong trường hợp này là đồng phạm.
Trường hợp 2 là A và B không hứa hẹn, không có sự chuẩn bị trước mà cùng trộm đồ của gia đình nào đó thì hành vi của A và B trong trường hợp này không được coi là đồng phạm. Trong trường hợp này A và B sẽ bị truy tố độc lập về tội trộm cắp tài sản. Vì thế có thể phân biệt trường hợp này với đồng phạm với những lí do sau:
- Với loại tội ở trường hợp 2 thì tội phạm không có mốt liên hệ với nhau, không cùng nhau vạch ra kế hoạch, cách thức và phân công nhiệm vụ rõ ràng trong vụ án...
- Với đồng phạm thì hoàn toàn ngược lại với trường hợp 1 trên. Các đối tượng trong đồng phạm thì có mối quan hệ gắn bó, liên kết với nhau. Trước khi hành động thì các đối tượng này đã vạch sẵn kế hoạch cho từng người, từng giai đoạn thực hiện....
Hiện nay theo quy định của Bộ luật hình sự thì:
"Đồng phạm là trường hợp có hai người trở lên cố ý cùng thực hiện một tội phạm.”
Theo đó đồng phạm là một khái niệm pháp lý nói lên quy mô tội phạm, được thực hiện trong một vụ án có nhiều người tham gia, có sự kết cấu, liên kết chặt chẽ giữa những đối tượng đó.
Có hai loại đồng phạm: là đồng phạm giản đơn và đồng phạm có tổ chức
- Đồng phạm giản đơn: là tất cả những người cùng thực hiện một tội phạm đều là người thực hành
- Đồng phạm có tổ chức là đồng phạm có sự câu kết chặt chẽ giữa những người cùng thực hiện tội phạm. Trong vụ đồng phạm tùy vào quy mô và tính chất mà có thể có những người giữ vai trò khác nhau: người tổ chức, người xúi giục, người thực hành, người giúp sức
+ Phạm tội có tổ chức, là trường hợp nhiều người cố ý cùng bàn bạc, cấu kết chặt chẽ với nhau, vạch ra kế hoạch để thực hiện một tội phạm, dưới sự điều khiển thống nhất của người cầm đầu. Đây còn là một hình thức đồng phạm, có sự phân công, sắp đặt vai trò của những người tham gia. Trong đó mỗi người thực hiện một hoặc một số hành vi và phải chịu sự điều khiển của người cầm đầu
+ Người thực hành là người trực tiếp thực hiện tội phạm. Trực tiếp thực hiện tội phạm là trực tiếp có hành vi thuộc mặt khách quan của cấu thành tội phạm như: trực tiếp cầm dao chém nạn nhân, cầm súng bắn nạn nhân, trực tiếp chiếm đoạt tài sản, trực tiếp nhận hối lộ v.v… Người thực hành là người có vai trò quyết định việc thực hiên tội phạm, vì họ là người trực tiếp thực hiên tội phạm. Dù là đồng phạm giản đơn hay phạm tội có tổ chức thì bao giờ cũng có người thực hành. Nếu không có người thực hành thì tội phạm chỉ dừng lại ở giai đoạn chuẩn bị phạm tội, mục đích tội phạm không được thực hiện;
+Người xúi dục là người kích động, dụ dỗ, thúc đẩy người khác thực hiện tội phạm. Hành vi kích động, dụ dỗ, thúc đẩy người khác thực hiện tội phạm chỉ được coi là người đồng phạm trong vụ án có tổ chức, khi hành vi xúi dục có liên quan trực tiếp đến toàn bộ hoạt động tội phạm của những người đồng phạm khác và người thực hiện tội phạm trước khi bị xúi dục chưa có ý định tội phạm, vì có người khác xúi dục nên họ mới nảy sinh ý định tội phạm. Nếu việc xúi dục không liên quan trực tiếp đến hoạt động tội phạm của những người đồng phạm khác và người thực hiện tội phạm đã có sẵn ý định tội phạm, thì không phải là người xúi dục trong vụ án có đồng phạm (phạm tội có tổ chức). Tuy nhiên, nếu xúi dục trẻ em dưới 14 tuổi phạm tội, người không có năng lực trách nhiệm hình sự thực hiện tội phạm, thì hành vi xúi dục được coi là hành vi thực hành thông qua hành vi của người không chịu trách nhiệm hình sự. Trong trường hợp này, người không phải chịu trách nhiệm hình sự trở thành công cụ để người xúi dục thực hiện tội phạm. Nếu xúi dục trẻ em từ 14 tuổi đến dưới 18 tuổi tội phạm thì người xúi dục còn phải chịu tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự “xúi dục người chưa thành niên tội phạm”
+ Người giúp sức: là người tạo những điều kiện tinh thần hoặc vật chất cho việc thực hiện tội phạm. Trong 1 vụ án có đồng phạm, vai trò của người giúp sức cũng rất quan trọng, nếu không có người giúp sức thì người thực hiện tội phạm cũng gặp khó khăn. Ví dụ: H hứa với T sẽ tiêu thụ toàn bộ số tài sản nếu T trộm cắp được. Có sự hứa hẹn của H nên đã thúc đẩy T quyết tâm phạm tội vì đã có nơi tiêu thụ tài sản trộm cắp được.
Người giúp sức có thể giúp bằng lời khuyên, lời chỉ dẫn, cung cấp phương tiện phạm tội hoặc khắc phục những trở ngại cho việc thực hiện tội phạm, hứa che giấu người phạm tội, phương tiện, xóa dấu vết, hứa tiêu thụ tài sản do phạm tội mà có.
Bạn có thể tham khảo những quy định trên để giải quyết thắc mắc của mình.
