Đổi mới giáo dục: Thí sinh có thể chọn trường phù hợp

Đổi mới giáo dục: Thí sinh có thể chọn trường phù hợp
(PLO) -Thời gian qua, Bộ Giáo dục-Đào tạo (GD-ĐT) đã  đưa ra dự thảo Nghị định quy định về phân tầng và xếp hạng các cơ sở giáo dục đại học (ĐH). Thông qua việc phân tầng giáo dục ĐH, thí sinh có thể biết được chất lượng, mức học phí của từng trường để đăng ký vào học trường phù hợp. 
Chúng ta đã … “hơi khác”?
Phân tầng và xếp loại các cơ sở giáo dục ĐH trên thế giới đã làm từ lâu, Việt Nam giờ mới bắt đầu. Kinh nghiệm của thế giới đã có nhưng các tiêu chí của Việt Nam đưa ra không phải nhà làm giáo dục nào cũng đồng ý. 
GS.TSKH Vũ Minh Giang, Chủ tịch hội đồng khoa học, nguyên Phó Giám đốc ĐH Quốc gia Hà Nội cho biết: Khi bàn đến vấn đề phân tầng và xếp loại các cơ sở giáo dục ĐH, có hai nội dung cần làm cho rõ. Thứ nhất là những vấn đề có tính chất triết lý, thứ hai là kỹ thuật để thực hiện.
Về nội dung thứ nhất: Có một thời gian rất dài, ĐH Việt Nam không để ý, hoặc do một triết lý giáo dục nào đó hơi khác thế giới. Thế giới  người ta coi đào tạo nguồn nhân lực cho xã hội là công việc của giáo dục ĐH, giáo dục chuyên nghiệp. Nói cách khác là đáp ứng nhu cầu của thị trường nhân lực. Cái đó không ai cãi, không ai bàn, không ai phản đối nhưng dường như không được vận dụng trong hệ thống các trường ĐH Việt Nam.
Nó được thể hiện ở chỗ Việt Nam đào tạo ĐH như một cấp học, nội dung chương trình cũng đặt ra theo tôi là rất chủ quan của những người quản lý giáo dục, của những cơ sở giáo dục. Có gì dạy nấy, thậm chí cũng học này, học kia nhưng không biết tại sao lại đưa cái đó vào. Vì vậy, chương trình đào tạo của Việt Nam là phổ thông cấp 4 hoặc 4 rưỡi. 
Nhưng điều nguy hại lại ở chỗ cách học đó, học sinh luôn luôn quá tải, học rất nhiều nhưng ra trường áp dụng lại không được bao nhiêu. Bởi vì, dạy ĐH, là một quá trình tham gia sáng tạo tri thức mới, là quá trình rèn luyện khả năng làm việc độc lập, là khả năng thích ứng, chứ không phải là “bê” một mớ kiến thức đã có sẵn. Không bao giờ ở một trường ĐH lại có thể dạy được hết những điều đang diễn ra. 
Vì vậy, phải chú trọng dạy kỹ năng, phương pháp, cách tiếp cận, thậm chí là cả dạy làm người. Nhưng giáo dục ĐH Việt Nam không có thời gian để dạy sinh viên làm người. Chính vì một trong những nội dung của đổi mới căn bản toàn diện giáo dục là phải chuyển ngay việc dạy coi trọng nội dung, nhồi kiến thức sang một nền giáo dục chỉ trên một nền kiến thức cơ bản, tối thiểu, dạy học sinh về kỹ năng.  
Mặt thứ hai, vì giáo dục ĐH là đáp ứng nguồn nhân lực của xã hội nên tất yếu sẽ có  các nhu cầu khác nhau về chất lượng, cấp độ. Ví dụ cũng cần kế toán trình độ ĐH, nhưng ở tập đoàn Dầu khí Việt Nam phải khác với một doanh nghiệp do một gia đình thành lập. Thế thì làm sao đỏi hỏi tất cả các trường ĐH phải chất lượng cao, đều phải đẳng cấp quốc tế.
Các trường ĐH phải thích ứng với nhu cầu, đáp ứng các cấp bậc khác nhau của xã hội. Sự phân hóa, phân tầng của ĐH là một hiện tượng tự nhiên. Làm sao có thể đòi hỏi đồng nhất được. Đổi mới lần này, phải có cơ chế để tạo ra đáp ứng yêu cầu phân tầng hay thực tế là phải phân tầng giáo dục ĐH. Do đó luật GD ĐH đã đưa khái niệm này vào. 
Phân tầng là một thuộc tính của giáo dục ĐH. Cho nên chúng ta không thể đòi hỏi phân tầng là phải chất lượng. Đây là một câu nói khẩu hiệu, không đúng. Ở Mỹ cũng có những trường ĐH còn kém hơn ở Việt Nam bên cạnh có những trường thuộc top đầu. Như vậy, triết lý đó đã có ở Việt Nam và có cơ sở pháp lý. Nay đến vấn đề triển khai, tức là thể thức hóa lại là chuyện khác, phải rất thận trọng.
Tôi không bình luận, nhưng với tư cách chuyên gia, tôi chỉ yêu cầu phải xem xét thật kỹ trên cơ sở khoa học. Tại sao là 6 loại, 3 cấp, tại sao 10% cái này, 20% cái kia, hãy giải thích cho xã hội. Theo tôi, phân tầng không phải là cái áp đặt từ trên xuống, không phải là quy định của nhà nước. Nếu nhà nước quy định, người ra sẽ chạy theo lối xếp hàng để được “chui” vào tầng bao nhiêu, cái này hết sức nguy hiểm. Đừng đặt vấn đề bao nhiêu %. Vì theo tôi đấy là chủ quan. 
- PV: Nhiều ý kiến cho rằng các con số mà Bộ GD-ĐT đưa ra còn mang tính cảm tính, ông nghĩ sao?
-GS.TSKH Vũ Minh Giang: Tôi không nói các con số Bộ GD-ĐT đưa ra có thiên về số lượng hay không nhưng thế giới không ai làm thế. Tiêu chí mỗi năm phải đào tạo bao nhiêu tiến sĩ là vô lý. Có những năm có trường không có nghiên cứu sinh vào. 
GS.TSKH Vũ Minh Giang
 GS.TSKH Vũ Minh Giang
Không có chuyện “sản xuất” đều đều tiến sĩ hàng năm được. Quy định con số đó là áp đặt. Phải có kế hoạch nào đó. Ví dụ như chúng ta đang cần nhân lực chất lượng cao thì thời gian bao lâu đạt được trên cơ sở năng lực của các trường. Còn đi vào chi ly mỗi năm các trường phải đào tạo bằng này tiến sĩ theo kiểu khoán là không tự nhiên.
Phụ thuộc vào “ thương hiệu”
- PV: Cũng có ý kiến  cho rằng việc xếp hạng là động vào “nồi cơm” của các trường?
-GS.TSKH Vũ Minh Giang: Xếp hạng và phân tầng là hai chuyện khác nhau. Xếp hạng là những cái người ta quan sát, đánh giá một cách khách quan theo các tiêu chí vẫn định mà thế giới vẫn làm. Nhưng cái này không liên quan đến nhà nước. 
Nó giống như việc khám sức khỏe định kỳ. Xếp hạng này ảnh hưởng rất nhiều đến vị thế của trường ĐH đó trong mắt của người dân. Xếp hạng theo tôi cần để cho một tổ chức tương đối độc lập làm. Tổ chức đó mà xếp hàng “bậy bạ” thì vài năm sau không ai tin nữa. Còn phân tầng là điều muốn thực hiện phần của luật giáo dục ĐH. 
Nhưng theo tôi, có vẻ như chưa thấm lắm triết lý của phân tầng. Tôi nói lại, phân tầng ĐH là thuộc tính tự nhiên, thương hiệu của các trường ĐH chứ không phải ai phân nó vào tầng nào. Cho nên nó ọp ẹp mà cho vào tầng cao thì người ta cho rằng “bế” lên tầng cao chứ chưa chắc phải đúng.
Còn đặt vấn đề đụng vào “nồi cơm”, tôi cho rằng cách đặt vấn đề đó không ổn. Vì cứ núp dưới danh nghĩa ù ù, mờ mờ để không công khai, để kiếm lợi, chất lượng kém đảm bảo điều kiện không đủ nhưng cứ thu tiền của nhân dân thì tôi phản đối. Nồi cơm ấy phải mở ra cho người ta xem là cơm gì. Còn cơm hẩm nhưng cứ dử người ta vào ăn. Nồi thì đẹp nhưng mở ra lại cơm hẩm hay đổ khoai là không được. 
Tôi ủng hộ phải làm sao công khai chất lượng của các trường để xã hội xem xét, để thế giới biết là khi cần nồi cơm mà hẩm thì đổ, đóng. 
-PV: Theo ông, việc phân tầng, hoặc xếp hạng liệu có làm được trong giai đoạn hiện nay? Và cái “được” của phân tầng là gì?
-GS.TSKH Vũ Minh Giang: Bao giờ cũng làm được, không có gì khó. Theo tôi nên từ kiểm định. Trên cơ sở những chuẩn mực kiểm định mà thế giới quen làm. Có thể chúng ta chưa áp dụng được chuẩn mực của các nước phương tây hay Mỹ thì có thể áp dụng tiêu chí của hiệp hội các nước Đông Nam Á (AUN). Trên cơ sở đó các trường sẽ biết mình nằm trong thang bậc nào của xếp hạng. Tôi nghĩ nên làm sớm. 
Khi phân tầng, những sinh viên có năng lực học tập xuất sắc nhưng hoàn cảnh gia đình khó khăn thì Chính phủ và các trường ĐH vẫn phải đảm bảo chính sách hỗ trợ, cấp học bổng cho em đó. Còn những học sinh nào mức học tập bình thường hoặc trung bình khá có thể lựa chọn trường phù hợp. Qua đó, sẽ có trường ĐH ở tốp đầu, tốp giữa hoặc ở mức trung bình. Như vậy, học sinh có thể biết được chất lượng, mức học phí của từng trường để chọn lựa nên đăng ký vào trường nào phù hợp với sức học, khả năng tài chính của gia đình.
Thêm nữa, việc phân tầng, xếp hạng các trường ĐH cũng là hướng tới cơ cấu lại ngành nghề đào tạo cho xã hội. Theo đó, không nhất thiết tất cả học sinh tốt nghiệp THPT sẽ học ĐH mà có thể chuyển sang học nghề phù hợp với năng lực của bản thân.
Tự chủ ĐH sẽ giúp cho các trường nâng cao chất lượng giảng dạy nhằm cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao cho xã hội. Khi chất lượng giảng dạy tăng lên thì nhiều trường có thể trở thành những trường có thương hiệu trong khu vực và thế giới. Và nhờ vậy, họ có thể thu hút học sinh, sinh viên từ nước ngoài đến học tập. 
Tuy nhiên, không phải là trường ĐH nào cũng có thể tự chủ và giám đứng lên tự chủ một cách toàn diện khi mà hiện nay, phần lớn các trường ĐH, CĐ ở nước ta đều được Nhà nước bao cấp về ngân sách để hoạt động.
Xin cảm ơn ông!

Đọc thêm

Khai mạc kỳ họp chuyên đề HĐND TP Hà Nội: Xem xét, thông qua Quy hoạch Thủ đô

Chủ tịch HĐND TP Hà Nội Nguyễn Ngoc Tuấn phát biểu khai mạc Kỳ họp.
(PLVN) - Sáng nay, 29/3, HĐND TP Hà Nội khai mạc Kỳ họp thứ 15 - kỳ họp chuyên đề khóa XVI HĐND TP để kịp thời xem xét, quyết định các vấn đề lớn, quan trọng theo thẩm quyền liên quan đến phát triển kinh tế - xã hội và công tác cán bộ. Tại Kỳ họp, HĐND TP Hà Nội sẽ xem xét, thông qua Quy hoạch Thủ đô Hà Nội thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Quyết tâm cao, nỗ lực lớn hơn để thực hiện thắng lợi nhiệm vụ của Quốc hội

Quang cảnh hội nghị. (Ảnh: Quochoi.vn)
(PLVN) - Chiều 28/3, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức Hội nghị tổng kết hoạt động của Đoàn đại biểu Quốc hội các tỉnh, TP trực thuộc Trung ương năm 2023, triển khai nhiệm vụ năm 2024. Phát biểu tại Hội nghị, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh yêu cầu các đại biểu Quốc hội quyết tâm cao hơn nữa, nỗ lực lớn hơn để thực hiện thắng lợi nhiệm vụ của Quốc hội trong năm 2024 và các năm tiếp theo.

Dự án Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi): Vẫn băn khoăn quy định về rút bảo hiểm xã hội một lần

Quang cảnh Hội nghị. (Ảnh: Quochoi.vn)
(PLVN) -  Hưởng bảo hiểm xã hội 1 lần là vấn đề khó, phức tạp. Cả 2 phương án được nêu trong dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) được đưa ra lấy ý kiến tại Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 5 vừa diễn ra đều chưa nhận được sự đồng thuận hoàn toàn của các đại biểu.

Hướng tới kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ: Lan tỏa truyền thống yêu nước, niềm tự hào dân tộc

Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư, Trưởng Ban Tổ chức Trung ương Trương Thị Mai cùng các đại biểu dự lễ khánh thành căn nhà đại đoàn kết cho một hộ gia đình tại bản Co Pục, xã Hua Thanh, huyện Điện Biên.
(PLVN) - Việc vận động hỗ trợ làm nhà Đại đoàn kết cho hộ nghèo của tỉnh Điện Biên là một chương trình đặc biệt ý nghĩa, không chỉ là hoạt động an sinh xã hội, mà còn là đợt cao điểm để tuyên truyền, lan tỏa trong các tầng lớp Nhân dân, kiều bào ta ở nước ngoài về truyền thống yêu nước, về Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”, niềm tự hào của cả dân tộc Việt Nam.

Quyết tâm đưa Tây Bắc ra khỏi tình trạng 'lõi nghèo'

Thường trực Ban Bí thư Trương Thị Mai phát biểu tại Hội nghị. Ảnh: Quang Vinh.
(PLVN) - Chiều 28/3, tại tỉnh Điện Biên, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phối hợp với tỉnh Điện Biên tổ chức Hội nghị tổng kết thực hiện Đề án vận động, hỗ trợ làm nhà đại đoàn kết cho hộ nghèo tỉnh Điện Biên, hướng tới kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ (7/5/1954 - 7/5/2024).

Đồng chí Nguyễn Lương Bằng - Nhà lãnh đạo tài năng của Đảng và cách mạng Việt Nam

Các đồng chí lãnh đạo chủ trì Hội thảo. (Nguồn ảnh: baohaiduong.vn)
(PLVN) - Nhân kỷ niệm 120 năm Ngày sinh đồng chí Nguyễn Lương Bằng, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Phó Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa, sau là nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, hôm qua (27/3), tại TP Hải Dương, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Ban Tuyên giáo Trung ương, Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam và Tỉnh ủy Hải Dương phối hợp tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề: “Đồng chí Nguyễn Lương Bằng - Người cộng sản kiên trung, mẫu mực, nhà lãnh đạo tài năng của Đảng và cách mạng Việt Nam”.

Đề nghị kéo dài thời gian thực hiện Đề án “Tuyên truyền, phổ biến Luật Cảnh sát biển Việt Nam giai đoạn 2019-2023”

Đề nghị kéo dài thời gian thực hiện Đề án “Tuyên truyền, phổ biến Luật Cảnh sát biển Việt Nam giai đoạn 2019-2023”
(PLVN) -Chiều 26-3, Bộ Quốc phòng tổ chức Hội nghị tổng kết thực hiện Đề án “Tuyên truyền, phổ biến Luật Cảnh sát biển Việt Nam, giai đoạn 2019-2023”. Thượng tướng Võ Minh Lương, Ủy viên Trung ương Đảng, Ủy viên Thường vụ Quân ủy Trung ương, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng chủ trì hội nghị.

Băn khoăn quy định về rút bảo hiểm xã hội 1 lần

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn điều hành nội dung thảo luận.
(PLVN) - Hưởng bảo hiểm xã hội (BHXH) 1 lần là vấn đề khó, phức tạp. Cả 2 phương án được nêu trong dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) trình tại Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 5 vẫn còn ý kiến khác nhau.

Cần thiết bổ sung quy định về tổ hợp công nghiệp quốc phòng

Toàn cảnh hội nghị.
(PLVN) - Sáng 27/3, tiếp tục chương trình Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 5, thảo luận về dự án Luật Công nghiệp quốc phòng, an ninh và động viên công nghiệp, các đại biểu cho rằng việc dự thảo Luật bổ sung quy định về tổ hợp công nghiệp quốc phòng là cần thiết, với mục tiêu là bảo vệ Tổ quốc, giữ vững an ninh gắn với phòng thủ quốc gia.

Đại biểu Quốc hội ủng hộ cấm tuyệt đối nồng độ cồn khi tham gia giao thông

Đại biểu Nguyễn Đại Thắng phát biểu tại phiên họp.
(PLVN) - Sáng 27/3, tại Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 5, thảo luận về dự án Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ (TTATGTĐB), các đại biểu bày tỏ ủng hộ quy định cấm hành vi điều khiển phương tiện tham gia GTĐB mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn nhưng đề nghị Chính phủ cần tiếp tục đánh giá tác động sâu hơn, toàn diện hơn đối với chính sách này để tăng tính thuyết phục.

Cân nhắc quy định mở rộng đấu giá biển số xe

Toàn cảnh Hội nghị.
(PLVN) - Sáng 27/3, tại Hội nghị đại biểu Quốc hội (QH) hoạt động chuyên trách lần thứ 5, QH khóa XV, thảo luận về dự án Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ, các đại biểu còn có ý kiến khác nhau về việc mở rộng đấu giá biển số xe.

Phổ biến quy định liên quan đến kiều bào tại các Luật mới được Quốc hội thông qua

Thứ trưởng Lê Thị Thu Hằng phát biểu tại hội nghị.
(PLVN) - Ngày 26/3, Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài (NVNONN), Bộ Ngoại giao phối hợp với Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, Bộ Xây dựng và Bộ Tài nguyên và Môi trường đồng chủ trì tổ chức Hội nghị tuyên truyền, phổ biến nội dung liên quan đến người Việt Nam định cư ở nước ngoài trong Luật Đất đai (sửa đổi), Luật Nhà ở (sửa đổi) và Luật Kinh doanh bất động sản (sửa đổi) (Hội nghị).

Tránh “bình mới rượu cũ” khi đổi mới tổ chức Tòa án

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga phát biểu tại hội nghị.
(PLVN) - Ngày 26/3, tại Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 5, nhiệm kỳ khóa XV cho ý kiến về dự án Luật Toà án nhân dân (TAND) (sửa đổi), các đại biểu còn có ý kiến khác nhau về quy định về đổi mới TAND cấp huyện theo thẩm quyền xét xử.