Trước đây WHO cũng từng thực hiện các cuộc điều tra sau vụ dịch Ebola ở Tây Phi, nhưng cuộc điều tran mà WHO đưa ra thể hiện trong nghị quyết của Hội đồng Y tế Thế giới có lẽ ít độc lập hơn và ít hướng đến vai trò của Trung Quốc trong việc thông báo cho WHO hơn.
Nhưng các điều khoản tham chiếu có khả năng sẽ đưa ra phạm vi để kiểm tra sự hợp tác của Trung Quốc với WHO và các quyền lực của tổ chức này trong việc đòi hỏi sự hợp tác lớn hơn từ các quốc gia thành viên.
Theo tờ Guardian, quyết định mang tính thỏa hiệp này được đưa ra sau khi Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình nói với Hội đồng Y tế Thế giới rằng ông ủng hộ một cách đánh giá toàn diện, bao gồm cả các nguồn và đường lây truyền của virus.
“Trung Quốc hỗ trợ đánh giá toàn diện về phản ứng toàn cầu đối với dịch bệnh sau khi dịch được kiểm soát, để tổng hợp kinh nghiệm và khắc phục những thiếu sót”, ông Tập Cận Bình nói, “Công việc này cần một thái độ khoa học và chuyên nghiệp, và cần được lãnh đạo bởi WHO, trên cơ sở duy trì nguyên tắc khách quan và công bằng.”
Ông Tập Cận Bình cũng nhấn mạnh rằng Trung Quốc đã minh bạch và công khai, hành động nhanh chóng để chia sẻ thông tin về căn bệnh này với WHO. Ông cũng cho rằng thế giới cần phải có khả năng đáp ứng nhanh hơn đối với tình trạng tương tự trong tương lai.
Ông Tập Cận Bình cũng cam kết hỗ trợ tài chính 2 tỷ đô la trong hai năm tới để giúp đối phó với Covid-19, đặc biệt là ở các nước đang phát triển. Trung Quốc cũng sẽ đưa bất kỳ loại vắc-xin Covid-19 nào nước này tự phát triển thành một sản phẩm công cộng để giúp đỡ những nỗ lực ngăn chặn đại dịch.
Gọi đại dịch là một trường hợp khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng nghiêm trọng nhất kể từ khi kết thúc Chiến tranh Thế giới thứ hai, ông Tập Cận Bình nói: “Tất cả chúng ta đã hành động với sự cởi mở, minh bạch và trách nhiệm.”
Tổng giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus cho biết, ông sẽ tiến hành các đánh giá độc lập tại thời điểm thích hợp sớm nhất, sẽ xem xét trách nhiệm của tất cả các thành viên.
WHO đã mời cả Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Mỹ Donald Trump tham gia hội nghị thượng đỉnh trực tuyến, nhưng Tổng thống Trump không hồi đáp.
Khi được hỏi về điều đó, ông Trump nói trong một sự kiện ở Nhà Trắng: Tôi đã chọn không đưa ra tuyên bố hôm nay. Tôi sẽ đưa ra cho họ một tuyên bố, đôi khi trong tương lai gần, nhưng tôi nghĩ rằng họ (WHO) đã làm một công việc rất buồn tẻ trong khoảng thời gian cuối cùng.
Bộ trưởng Y tế Hoa Kỳ Alex Azar nói với hội đồng rằng virus đã vượt khỏi tầm kiểm soát do những thất bại của WHO trong việc có được thông tin mà thế giới cần, và sự thất bại đó đã khiến nhiều người phải trả giá.
Không nêu tên Trung Quốc, nhưng ông Azar nói rằng trong một nỗ lực rõ ràng để che giấu sự bùng phát này, ít nhất một quốc gia thành viên đã chế nhạo nghĩa vụ minh bạch của họ, gây nên trả giá rất lớn cho toàn thế giới.
“Chúng tôi thấy rằng WHO đã thất bại trong nhiệm vụ cốt lõi là chia sẻ thông tin và minh bạch khi các quốc gia thành viên không hành động một cách thiện chí. Điều này không bao giờ có thể xảy ra nữa” – ông Azar nói.
Trong một bài phát biểu khó nghe, Tổng thư ký Liên hợp quốc António Guterres cho rằng, những tuần gần đây đã chứng kiến nhiều biểu hiện của tình đoàn kết quốc tế, nhưng rất ít hành động thực tế. “Chúng ta đang trả giá cho việc thực hiện các chiến lược mâu thuẫn”, ông nói.
Ông cũng cảnh báo căn bệnh đã lan rộng khắp thế giới, và hiện đang hướng đến các nước đang phát triển nơi dịch bệnh sẽ còn tàn khốc hơn nữa. Ông nói rằng WHO không thể thay thế và cần tăng cường hỗ trợ.
“Một cuộc điều tra để nhìn lại đầy đủ về cách mọi người phản ứng nên đợi cho đến khi chúng ta kiểm soát được dịch bệnh”, ông nói, “Bây giờ không phải lúc. Giờ là thời gian cho sự đoàn kết: chúng ta đứng cùng nhau, hoặc chúng ta thất bại.”
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cũng cho rằng ưu tiên duy nhất lúc này là chấm dứt dịch bệnh. Còn Thủ tướng Đức Angela Merkel thì nói rằng cần phải xem xét tính bền vững của tài chính cho hoạt động của WHO.
