Bỏ trần giá vé nội địa có từ 3 hãng cùng khai thác
Cụ thể, tại dự thảo báo cáo tổng kết thi hành Luật Hàng không dân dụng 2006, Luật Hàng không dân dụng sửa đổi 2014, Cục Hàng không Việt Nam đề xuất bỏ trần giá vé máy bay.
Theo đó, với đường bay nội địa có từ 3 hãng hàng không tham gia khai thác, hãng hàng không sẽ được quyết định giá dịch vụ vận chuyển hành khách nội địa và thực hiện niêm yết giá theo quy định.
Với đường bay nội địa có sự tham gia khai thác của dưới 3 hãng bay, hãng hàng không sẽ được quyết định giá dịch vụ vận chuyển hành khách hạng phổ thông cơ bản không vượt mức tối đa (trần giá vé) và thực hiện kê khai giá theo quy định của Bộ Giao thông Vận tải.
Theo quy định hiện hành, vé máy bay nội địa hạng phổ thông đang được Nhà nước quy định giá trần theo cự ly từng đường bay.
Cụ thể, các hãng hàng không xây dựng dải giá với nhiều mức (thông thường có từ 10 - 15 mức), tương ứng với các điều kiện, giai đoạn khai thác khác nhau.
Hiện nay, Việt Nam có 6 hãng hàng không là Vietnam Airlines, Pacific Airlines, Vasco, Vietjet Air, Bamboo Airways và Vietravel Airlines. Nhiều hãng bay tham gia thị trường nội địa nên tính cạnh tranh rất cao.
Trên cơ sở đó, Cục Hàng không Việt Nam cho rằng, việc áp dụng trần giá vé sẽ hạn chế việc nâng cao chất lượng dịch vụ, bởi hiện nay có nhiều đối tượng hành khách có nhu cầu sẵn sàng chi trả cao hơn mức giá trần để sử dụng dịch vụ hàng không tương xứng.
Lo ngại quyền lợi người tiêu dùng bị ảnh hưởng
Theo Tiền Phong, ông Nguyễn Tiến Thỏa - Chủ tịch Hội Thẩm định giá Việt Nam (nguyên Cục trưởng Cục Quản lý giá, Bộ Tài chính) - cho biết, vẫn cần giá tối đa với vé máy bay nội địa. Theo chuyên gia này, kinh doanh hàng không là theo mùa, cao điểm (lễ, tết, hè) và thấp điểm. Vào dịp cao điểm, như Tết Nguyên đán, thậm chí “cháy vé” máy bay.
“Việc nhà nước kiểm soát giá tối đa không phải theo số lượng doanh nghiệp hay thành phần kinh tế tham gia, mà theo vị thế thống lĩnh của từng doanh nghiệp. Việc quy định giá tối đa để ngăn chặn việc tăng giá bất hợp lý, xâm hại tới quyền lợi người tiêu dùng”, ông Thoả nói.
Luật Quản lý giá và Luật Cạnh tranh đều quy định về sự tham gia điều tiết thị trường của nhà nước, để bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Trường hợp đường bay có tối thiểu 3 doanh nghiệp khai thác, khi đó sẽ có ít nhất 1 hãng chiếm thị phần trên 30%, thậm chí cả 3 hãng chia đều thị phần thì mỗi hãng vẫn trên 30%, theo Luật Cạnh tranh, các hãng đã nắm thị phần thống lĩnh thị trường, trường hợp này nhà nươc phải quản lý và định giá trần.
Chuyên gia kinh tế - PGS.TS Ngô Trí Long góp ý, việc quản lý giá của nhà nước cần căn cứ theo thị phần của các doanh nghiệp, có chiếm vị thế thống lĩnh thị trường không, không phải theo số lượng doanh nghiệp tham gia nhiều hay ít. Nếu còn doanh nghiệp thống lĩnh thị trường, nhà nước vẫn phải định giá trần để các doanh nghiệp không tăng giá bất hợp lý gây thiệt hại cho người tiêu dùng.
Luật Cạnh tranh quy định, doanh nghiệp được xác định có vị trí thống lĩnh thị trường trong các trường hợp: một doanh nghiệp chiếm thị phần từ 30% trở lên; hai doanh nghiệp chiếm tổng thị phần từ 50% trở lên; ba doanh nghiệp chiếm tổng thị phần là từ 65% trở lên; hoặc bốn doanh nghiệp chiếm tổng thị phần từ 75% trở lên…
Ông Long dẫn chứng kinh doanh bán lẻ xăng dầu, dù thị trường Việt Nam có tới 38 doanh nghiệp cùng tham gia, nhưng Petrolimex chiếm khoảng 50% thị phần, do đó nhà nước vẫn phải định giá trần bán lẻ xăng dầu.
Với hàng không, theo ông Long, chỉ riêng Vietnam Airlines và Vietjet đã chiếm trên 50% thị phần vận tải nội địa, còn theo đường bay như Hà Nội – TPHCM thì 2 hãng này cũng chiếm quá nửa thị phần. “Theo Luật Cạnh tranh, với thị phần như vậy, nhà nước vẫn phải quản lý và định giá trần để ngăn doanh nghiệp bắt tay nhau tăng giá vô tội vạ, gây thiệt hại cho người tiêu dùng. Do đó, đề xuất của Cục Hàng không bỏ trần giá vé máy bay là chưa căn cứ theo các luật hiện hành”, ông Long nói.
Trước đó, tại cuộc làm việc với Cục Hàng không Việt Nam hồi tháng 4 về các giải pháp tháo gỡ khó khăn cho hàng không trong dịch Covid-19, đại diện Vietnam Airlines cũng đã nêu kiến nghị tăng giá trần và áp giá sàn vé máy bay.
