Còn cơ chế xin cho, “quà Tết” còn đất sống

Hình minh họa
Hình minh họa
(PLO) -Ngay trước thềm năm mới, Thủ Tướng Nguyễn Xuân Phúc có chỉ đạo không chúc tết lãnh đạo, không biếu xén, không phong bao, phong bì từ Thủ tướng, lãnh đạo Chính phủ, lãnh đạo các bộ, ngành đến các địa phương. Không chỉ năm nay, không chỉ khóa này mà từ khóa trước, các năm trước cũng đã có chỉ đạo tương tự. 

Thậm chí năm 2015, Cục Chống tham nhũng của Thanh tra Chính phủ còn công bố 3 số điện thoại đường dây nóng để người dân cung cấp thông tin về “tệ nạn” quà tết. Có những năm quy định chống quà tết, chúc tết còn chặt chẽ, chi tiết hơn, cả đến việc cấm dùng xe công để đi tết, chúc tết. 

Thế nhưng, đến nay chưa có chỉ dấu nào cho thấy “quà tết” có dấu hiệu giảm hoặc được ngăn chặn. Cũng chưa thấy trường hợp nào nhận quà biếu tết bị xử lý dù cơ quan chức năng công bố đã nhận được khá nhiều thông tin qua đường dây nóng. Vì sao một chủ trương đúng đắn của chính phủ lại khó thực thi?

Ngay tại cuộc họp báo thường kỳ Chính phủ, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã có chỉ đạo nghiêm cấm về việc chúc tết, quà cáp biếu xén cho lãnh đạo. Thủ tướng nói rõ: “Ngay trong dịp Tết nguyên đán sắp tới, tôi đề nghị tất cả hệ thống hành chính không chúc Tết lãnh đạo, không biếu xén, không phong bao, phong bì.

Tôi yêu cầu không chúc Tết Thủ tướng, lãnh đạo Chính phủ, lãnh đạo các bộ, ngành. Yêu cầu các tỉnh không về Hà Nội chúc Tết. Ở các địa phương cũng vậy. Cần thực hiện nghiêm việc này. Chính phủ cần làm gương, từng đồng chí thành viên Chính phủ thực hiện nghiêm chỉ đạo của Thủ tướng”.

Quà tết biến tướng

Thăm chúc tết vốn là một mỹ tục của dân tộc, nhưng từ lâu đã bị biến tướng thành một tệ trạng. Chúc tết, quà tết đã là tấm bình phong, là nguyên cớ hợp pháp để che đậy việc mua chuộc, đút lót. Dư luận đã râm ran suốt bao lâu về chuyện những hàng xe biển số xanh dài tít tắp trước cửa nhà “quan” mỗi dịp lễ, tết… Chưa nói đến chuyện biếu quà cho “sếp” giá trị nhỏ, sau đó cho người đến mua lại với giá trị lớn gấp nhiều lần.

Một thực tế “bi hài” từ tình trạng này là một doanh nghiệp mua đấu giá lô hàng rượu ngoại trong vụ buôn lậu đình đám ở Long An năm 1995 đã than lỗ cháy túi dù giá mua khá thấp. Lý do lỗ là thời điểm bán đấu giá vào cận tết, không còn người mua hàng biếu xén, ngược lại người nhận quà đã bán hàng ngược trở lại thị trường. Vì vậy, người mua đấu giá dù rẻ vẫn lỗ vì phải cạnh tranh với người bán hàng quà biếu không hề có vốn.

Một chỉ số khác thể hiện tình trạng đi tết, chúc tết là vé máy bay. Ngay trong đợt nghỉ tết, vé máy bay chiều Bắc - Nam luôn “cháy” và vé chiều ngược lại luôn dư thừa. Thế nhưng trước đó, lúc giáp tết như thời điểm hiện nay đến cuối tháng giêng dương lịch, dù hãng hàng không đã tăng chuyến để phục vụ nhu cầu thì vẫn cháy vé cả hai đầu đi và về. Vì sao nhu cầu đi lại Bắc - Nam tăng vọt vào giáp tết? Có nhiều lý do nhưng một trong những lý do quan trọng được cho là việc đi chúc tết. Quan chức địa phương chúc tết trung ương, doanh nghiệp chúc tết bộ ngành, cơ quan quản lý…

Cũng theo thời gian và theo sự cạnh tranh, giá trị quà biếu cũng tăng dần về chất mà giảm đi về hình thức, số lượng. Nếu như trước đây vài thập kỷ, quà biếu còn phải thể hiện qua quà cáp có giá trị và mang tính nghi lễ như rượu, bánh mứt, thì nay ngày càng đơn giản nhẹ nhàng hơn. Nếu ở dạng vật chất thì cũng là vật chất có giá trị rất cao.

Nhà báo Lê Đức Dục đã kể rằng quà tết luôn có “tài” biến hóa thần thông nên rất khó tóm được, bởi nó có thể chỉ là một dòng chữ số bé tí trong tài khoản, hay ẩn mình trong sự tao nhã của một gốc đào “mốc” trị giá gần nửa tỉ đồng. Cũng đã có lần cơ quan chức năng bắt được một xe chuyên dùng chở hổ sống từ Nam ra Bắc để nấu cao biếu “sếp”.

Đường dây “nóng” nhưng kết quả “lạnh” 

Việc cấm quà tết, chúc tết không phải là chuyện mới. Năm 2015, cũng dịp trước tết, Cục trưởng Cục Chống tham nhũng của Thanh tra Chính phủ - ông Phạm Trọng Đạt - đã công bố đường dây nóng với các số điện thoại cho người dân biết để tố cáo việc “tặng quà tết trái quy định”: 080.48228, 0902.386.999 và 0125.698.6688.

Theo thông báo trên , cán bộ của Cục chống tham nhũng khi nhận được thông tin sẽ phân loại để xử lý theo quy định pháp luật, trong trường hợp cần thiết thì hướng dẫn người dân thực hiện những công việc liên quan. 

Lãnh đạo Cục chống tham nhũng thời điểm ấy đã cho biết việc mở đường dây nóng như trên thu được nhiều kết quả tốt, riêng trong dịp Tết nguyên đán năm 2014 đã thu được trên 60 nguồn tin và đã phân loại xử lý đúng quy định. Cục chống tham nhũng sẽ có công văn gửi đến các cơ quan, tổ chức, đơn vị nhắc nhở thực hiện đúng quy chế tặng quà, nhận quà và nộp lại quà tặng trong dịp Tết.

Những bản tin tiếp sau cũng cho thấy đường dây nóng năm 2015 của Cục chống tham nhũng đã tiếp nhận hàng trăm tin báo, tuy nhiên khi tết đi qua vẫn không thấy có vụ tặng quà trái quy định nào được phát hiện.

Như vậy có hai khả năng xảy ra, hoặc là chuyện tặng quà tết trái quy định đã không còn nên không có ai bị phát hiện xử lý, hoặc là nhiều vụ nhận quà tết trái quy định đã được công dân tố cáo nhưng cơ quan trách nhiệm đã xuê xoa không xử lý, không công bố kết quả với dân.

Báo cáo về công tác phòng, chống tham nhũng của Chính phủ trước Quốc hội khóa XIV, tại kỳ họp thứ 2 vừa qua cũng cho hay “qua theo dõi cho thấy quy định về việc nộp lại quà tặng còn hình thức, thiếu khả thi, thiếu quy định cụ thể về chế tài xử lý vi phạm…”.

Có cơ quan báo chí đã đặt vấn đề: Liệu sau chỉ đạo của Thủ tướng, những ngày sắp tới thủ đô có thực sự vắng đi việc “các tỉnh về Hà Nội chúc tết” và ai sẽ giám sát được chuyện này?

Còn cơ chế xin cho, “quà tết” còn đất sống

Để lý giải về tính khả thi của chỉ đạo cấm chúc tết, quà tết phải lần về căn nguyên của tệ trạng này. Vì sao quan chức cấp dưới phải quên sĩ diện, lòng tự trọng của mình, tự tước đoạt thời gian sống quý giá của mình và lạm dụng quyền hành lấy tiền công quỹ để đi quà cáp biếu xén cấp trên? 

Tại sao các doanh nghiệp đang lao đao vất vả trong cuộc cạnh tranh, đang căng kéo các khoản thu chi, tìm nguồn phúc lợi ít ỏi để giải quyết số lương thưởng tết còm cõi cho người lao động của mình, lại phải chi những khoảng tiền “khủng” cho quà tết các quan chức? Tại sao các quan chức cấp thấp phải vét túi, nặn hầu bao nhân viên thuộc quyền hoặc người dân trong thuộc đối tượng quản lý để có khoảng “vi thiềng” cúng kính cấp trên?

Tất cả đều có lý do là quyền lợi. Tất cả đều bắt nguồn từ cơ chế xin cho. Những khoản quà tết chắc chắn không là điều kiện đủ, không phải phần lại quả cho một dự án, một chính sách, quyết định cụ thể nào đó mà họ được hưởng lợi.

Nhưng những khoảng “quà tết” là chất gây men, là sự biểu thị thái độ kính trọng, thần phục của cấp dưới với cấp trên, người phụ thuộc với người có quyền, là bước đệm không thể thiếu cho những giao dịch cụ thể khác thường ngày. 

Do vậy, ý chí, quyết tâm chính trị trong sáng của Thủ tướng hay một lãnh đạo nào đó muốn làm trong sạch bộ máy quản trị đều là điều đáng mừng. Tuy nhiên, ý chí ấy nếu không được đảm bảo thực hiện bằng cơ chế phù hợp cũng khó đạt được hiệu quả mong muốn. 

Thực tế cho thấy cả guồng máy Thanh tra Chính phủ bao trùm cả nước, hệ thống Ban chỉ đạo phòng chống tham nhũng có mặt ở khắp mọi nơi nhưng trong suốt cả năm qua chỉ phát hiện được ba trường hợp tham nhũng ở cấp xã.

Ba số điện thoại đường dây nóng của Thanh tra Chính phủ nếu được nâng lên thành 30 đầu số, số vụ tin báo dù không phải là 60 mà là nhiều hơn nữa, nhưng nếu vẫn không được công bố thì tất cả chỉ chìm vào im lặng.

Ngày nào còn cơ chế xin cho, việc xử lý tiêu cực còn nằm trong quyền lực nội bộ thì ngày đó “quà tết” vẫn còn sống khỏe.

Tin cùng chuyên mục

Việt Nam - Nhật Bản mở ra kỷ nguyên mới trong kết nối nông nghiệp công nghệ cao

Việt Nam - Nhật Bản mở ra kỷ nguyên mới trong kết nối nông nghiệp công nghệ cao

(PLVN) - Ngày 22/11 tại Hà Nội, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia ký biên bản ghi nhớ hợp tác và tổ chức hội thảo ”kết nối chuỗi cung ứng và đáp ứng thị trường” với Công ty TNHH AEON TOPVALU Việt Nam. Dự và chứng kiến lễ ký kết có Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan cùng Đại sứ Nhật Bản tại Việt Nam - ông Ito Naoki.

Đọc thêm

Thách thức bảo vệ môi trường trong hoạt động thủy sản

Nhiều nhiệm vụ trọng tâm để bảo vệ các hệ sinh thái ven biển vùng Đồng bằng sông Cửu Long. (Ảnh: Hữu Tuấn)
(PLVN) -  Ngành thủy sản được xác định là một trong những ngành kinh tế mũi nhọn trong nền kinh tế biển của Việt Nam với tốc độ tăng trưởng nhanh. Nhưng trong quá trình phát triển, ngành thủy sản cũng đang phải đối mặt với không ít những thách thức, trong đó có vấn đề môi trường và suy thoái hệ sinh thái ven biển.

Hiệu quả chính sách phát triển kinh tế số

Ảnh minh hoạ.
(PLVN) -  Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình vừa ký Quyết định 1437/QĐ-TTg ngày 20/11/2024 ban hành Kế hoạch hành động quốc gia về phát triển kinh tế số giai đoạn 2024 - 2025.

Hơn 730 dự án đang hoạt động tại các KCN - KCX Hà Nội

Công ty TNHH Điện tử Meiko Thăng Long, có địa chỉ tại lô J1-J2 (khu công nghiệp Thăng Long, xã Võng La, huyện Đông Anh,TP. Hà Nội)
(PLVN) - Nhiều năm qua, doanh nghiệp tại các khu công nghiệp của Hà Nội luôn tạo giá trị bình quân trên 40% giá trị sản lượng công nghiệp, 40% kim ngạch xuất khẩu và trên 20% GDP của Thành phố, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và trở thành nhân tố quan trọng trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa của Thủ đô và cả nước.

Bộ trưởng, Chủ tịch Ngân hàng Trung ương Cuba thăm và làm việc với Ngân hàng Chính sách xã hội

Bà Juanna Lilia Delgado Portal – Bộ trưởng, Chủ tịch Ngân hàng Trung ương Cuba trao đổi tại buổi làm việc với Ngân hàng Chính sách xã hội.
(PLVN) - Ngày 20/11, Đoàn lãnh đạo cấp cao Ngân hàng Trung ương Cuba do bà Juanna Lilia Delgado Portal - Bộ trưởng, Chủ tịch Ngân hàng Trung ương Cuba làm Trưởng đoàn đã đến thăm và làm việc tại Ngân hàng Chính sách xã hội (NHCSXH). Đi cùng đoàn có đại diện một số Bộ, ngành, Chủ tịch một số Ngân hàng tại Cuba; đại diện Đại sứ quán Cuba tại Việt Nam và đại diện Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.

Cảng Hải Phòng đón nhận Huân chương lao động Hạng Nhì

Thừa ủy quyền của Chủ tịch nước, ông Nguyễn Hoàng Anh, Uỷ viên Trung ương Đảng, Chủ tịch Uỷ ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp trao Bằng khen cho Công ty cổ phần Cảng Hải Phòng.
(PLVN) - Ngày 20/11, Công ty CP Cảng Hải Phòng tổ chức Lễ kỷ niệm 95 năm Ngày truyền thống Đảng bộ và Đội ngũ công nhân Cảng (24/11/1929-24/11/2024); 95 năm Ngày thành lập Chi bộ Đảng đầu tiên của Cảng Hải Phòng (28/11/1929-28/11/2024) và đón nhận Huân chương lao động Hạng Nhì.

Chỉ có 28% hồ thủy lợi được lập quy trình vận hành

Chỉ có 28% hồ thủy lợi được lập quy trình vận hành
(PLVN) - Sáng 19/11, tại Hà Nội, Bộ NN&PTNT tổ chức diễn đàn “Nâng cao hiệu quả thông tin, cảnh báo, đảm bảo vận hành an toàn đập, hồ chứa nước trong tình hình mới". Sự kiện nêu ra những vấn đề cấp bách của hệ thống các hồ, đập thủy lợi đang “gánh” trên vai nhiều nhiệm vụ trọng yếu của quốc gia.

Thúc đẩy hợp tác nông nghiệp Việt Nam - Pháp

Thúc đẩy hợp tác nông nghiệp Việt Nam - Pháp
(PLVN) - Sáng 19/11, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) Phùng Đức Tiến đã làm việc với đoàn đại biểu Nghiệp đoàn Giới chủ Pháp (MEDEF) do ông Francois Corbin làm trưởng đoàn, trong khuôn khổ hai nước thúc đẩy hợp tác kinh tế và đầu tư.

Tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với thuốc lá: Cần lộ trình tăng thuế hợp lý

Toàn cảnh Toạ đàm "Tăng thuế tiêu thụ đặc biệt và chống buôn lậu thuốc lá – Những vấn đề đặt ra" diễn ra chiều nay, tại Hà Nội.
(PLVN) -  Theo các chuyên gia, việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) với thuốc lá là cần thiết. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu chính sách đề ra, cần có lộ trình tăng thuế hợp lý, đảm bảo cân bằng giữa mục tiêu hạn chế tiêu dùng và ngăn chặn tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại và tăng nguồn thu cho ngân sách Nhà nước.

Ngành tôm bứt phá, dự báo đạt 4 tỷ USD trong năm 2024

Ngành tôm bứt phá, dự báo đạt 4 tỷ USD trong năm 2024

(PLVN) - Trong 10 tháng đầu năm 2024, xuất khẩu tôm Việt Nam đạt 3,2 tỷ USD, tăng 13% so với cùng kỳ năm trước. Các thị trường lớn như Trung Quốc, Mỹ và EU đều ghi nhận tăng trưởng tích cực. Với giá tôm cải thiện và nhu cầu nhập khẩu tăng cao, dự báo mục tiêu 4 tỷ USD kim ngạch xuất khẩu trong năm nay là hoàn toàn khả thi.

Quyết tâm gỡ 'thẻ vàng' IUU của EC

Việt Nam quyết tâm gỡ “thẻ vàng” IUU trong năm 2024. (Ảnh minh họa: CTV)
(PLVN) - Ngày 18/11, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) Phùng Đức Tiến đã họp với các đơn vị liên quan để thực hiện kế hoạch của Chính phủ chỉ đạo làm việc với Đoàn thanh tra Ủy ban Châu Âu (EC) về chống khai thác thủy sản bất hợp pháp (IUU) lần 5.

Chờ tỉnh và huyện để kéo dây giải tỏa công suất Nhiệt điện Nhơn Trạch 3 và 4

Đại diện NPTPMB báo cáo lãnh đạo EVNNPT về tiến độ Dự án đường dây 220kV Nhà máy điện Nhơn Trạch 3 - rẽ Mỹ Xuân - Cát Lái.
(PLVN) - Ban Quản lý Dự án truyền tải điện (NPTPMB) hạ quyết tâm hoàn thành Dự án đường dây 220kV Nhà máy điện Nhơn Trạch 3 - rẽ Mỹ Xuân - Cát Lái trong quý III/2025 để có thể cùng các đơn vị thuộc Tổng công ty Truyền tải điện Quốc gia (EVNNPT) thực hiện việc giải tỏa công suất Nhà máy nhiệt điện Nhơn Trạch 3 và 4.

Tiềm năng huy động vốn tư nhân cho phát triển xanh

Quản lý nước là một trong những dự án được ưu tiên cho vay để bảo vệ môi trường. (Ảnh minh họa/Vneconomy)
(PLVN) - Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank) mới phát hành thành công 2.000 tỷ đồng trái phiếu xanh để cho vay các dự án thuộc lĩnh vực bảo vệ môi trường và dự án mang lại lợi ích về môi trường. Điều này cho thấy nhu cầu về trái phiếu xanh là rất lớn và là tín hiệu tích cực về tiềm năng trong việc huy động dòng vốn từ khối tư nhân cho quá trình chuyển đổi hướng đến phát thải ròng bằng 0 của Việt Nam.