Chính sách hỗ trợ phục hồi nền kinh tế: Phải đủ lớn, đủ mạnh để tác động ngay

Nhiều chính sách chưa đi vào cuộc sống

Tại cuộc họp thảo luận các giải pháp để tiếp tục tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, bảo đảm ổn định xã hội trong tình hình hiện nay do Bộ KH&ĐT tổ chức mới đây, các chuyên gia kinh tế cho rằng, hiệu quả các gói hỗ trợ thời gian qua chỉ ở mức vừa phải.

Chẳng hạn gói hỗ trợ 62 nghìn tỷ đồng mới triển khai được hơn 11 ngàn tỷ đồng, đạt tỷ lệ quá thấp. Thực tế cho thấy đã có tình trạng đùn đẩy, sợ trách nhiệm khiến việc triển khai hỗ trợ bị chậm trễ. 

Trao đổi với báo chí, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý Kinh tế TW, Thành viện Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng, TS Nguyễn Đình Cung nhớ lại, ngay khi dịch Covid-19 bùng phát, một loạt các giải pháp đã được đưa ra trong Chỉ thị 11 của Thủ tướng và các Nghị định, Nghị quyết của Chính phủ.

“Về định hướng, các chính sách này là phù hợp, như giảm lãi vay và thuế phí, tăng thêm nguồn lực cho DN, tạo thuận lợi cho hoạt động đầu tư kinh doanh, tăng cầu nội địa… nhưng đây là những giải pháp manh mún, dàn trải...”, Chuyên gia này thẳng thắn.

Theo ông, trên thực tế, mức độ DN được hưởng lợi là không đáng kể. Chẳng hạn, với chính sách gia hạn nộp thuế, chỉ DN vẫn còn doanh thu để nộp thuế mới được hưởng lợi, còn những DN khó khăn đến mức không có doanh thu thì chính sách gia hạn thuế hay miễn thuế cũng không có ý nghĩa… Ngoài ra, việc gia hạn thuế cũng chỉ trong 5 tháng, đến cuối năm DN vẫn phải nộp những khoản nợ này trong khi tình hình đang vẫn rất khó khăn…

Bên cạnh đó, có những chính sách xét về đạo lý là rất tốt, xét về nguyên tắc là chặt chẽ để tránh trục lợi, nhưng những điều kiện để hưởng chính sách này không mang lại lợi ích gì cho DN mà có tác dụng ngược. Đơn cử như điều kiện hỗ trợ cho những DN có 50% số lao động nghỉ việc, DN bị tổn hại 50% tài sản... Khi DN ở tình trạng này coi như đã phá sản, còn việc xác định thiệt hại cũng mất nhiều thời gian và thủ tục, trong khi DN cần hỗ trợ ngay để sớm phục hồi.

“Mục đích của chúng ta là hỗ trợ DN duy trì hoạt động, không để lao động mất việc, nhưng với điều kiện này, DN có thể cho lao động nghỉ nhiều hơn để hưởng lợi chính sách…”, ông Cung phân tích.

Bên cạnh đó, nhiều chính sách vẫn chưa đi vào cuộc sống như giảm 30% thuế thu nhập DN, giảm 15% tiền thuê đất phải nộp của năm 2020… theo Nghị quyết 84 của Chính phủ do đây mới là đề xuất của Chính phủ, phải chờ Quốc hội cho quyết định. Có những giải pháp tính pháp lý, tính hiệu lực chưa cao vì mới chỉ dừng ở công văn hướng dẫn, như việc tạm dừng quỹ hưu trí và tử tuất, lùi đóng phí công đoàn...

Chính sách tới đây hướng đến cả DN nhỏ và DN lớn… (Ảnh minh họa)

Chính sách hỗ trợ phải bao quát toàn diện

Theo báo cáo của Bộ KH&ĐT, dịch Covid-19 đã tác động tiêu cực, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hầu hết các ngành, lĩnh vực kinh tế, xã hội. Có tới 17,6 triệu người bị giảm thu nhập, số DN đăng ký tạm dừng kinh doanh trong 7 tháng đầu năm tăng 41,5%. Tỷ lệ thất nghiệp tăng cao nhất trong 10 năm trở lại đây, trong đó, thất nghiệp ở nhóm thanh niên từ 15-54 tuổi, chiếm 30,7% tổng số thất nghiệp. Đáng lo ngại, những ảnh hưởng này kéo theo các hệ luỵ về mặt xã hội, đặt ra thách thức, đòi hỏi  cần sớm có giải pháp đồng bộ.

“Tình hình dịch Ccovid-19 còn nhiều diễn biến phức tạp, chúng ta dù đã khống chế tốt dịch ở giai đoạn 1 nhưng chưa tranh thủ được nhiều lợi thế đã tiếp tục gặp khó khăn. Vì vậy, nếu không có các chính sách kinh tế đủ mạnh, vượt hơn mức bình thường thì nền kinh tế khó phục hồi…”, Bộ trưởng Bộ KH&ĐT Nguyễn Chí Dũng nhận định.

Các biện pháp phải hỗ trợ đợt 2 đang được Bộ KH&ĐT cân nhắc trên cơ sở ý kiến của các chuyên gia và thực tế triển khai trong thời gian qua. 

Theo Bộ trưởng Bộ KH&ĐT, các chính sách tới đây sẽ hưởng đến các DN quy mô nhỏ và vừa, sử dụng nhiều lao động duy trì sản xuất, kinh doanh và khuyến khích quay trở lại hoạt động, tránh việc cắt giảm hơn nữa số lao động đang làm việc. Đồng thời, cần hỗ trợ các DN lớn đang gặp khó khăn về sự thiếu hụt dòng tiền do chi phí cố định và chi phí duy trì hoạt động lớn trong khi doanh thu bị sụt giảm nghiêm trọng.

Việc gia hạn các chính sách đã và đang thực hiện được đề xuất kéo dài đến hết tháng 12/2020. Tuy nhiên, nếu tình hình dịch tiếp tục phức tạp, có thể nghiên cứu báo cáo cấp có thẩm quyền cho phép kéo dài một số chính sách sang năm 2021. (Chính sách gia hạn nộp thuế, tiền thuê đất theo Nghị định 41 của Chính phủ; Gia hạn thời gian thực hiện các chính sách về cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn, giảm lãi, phí, giữ nguyên nhóm nợ gia hạn các thuê đất theo Thông tư 01 của Ngân hàng Nhà nước…).

Ngoài ra, Bộ KH&ĐT sẽ đề xuất việc cần trình các cấp có thẩm quyền có các điều chỉnh chính sách tài khoá mạnh hơn để kích thích sản xuất và tiêu dùng. Cần có thêm các hình thức như phiếu chiết khấu, phiếu mua hàng hoặc Chính phủ mua hàng phân phối cho người dân chịu ảnh hưởng bởi việc giãn cách xã hội, hộ nghèo, cận nghèo, đối tượng đang nhận bảo trợ xã hội để bảo đảm nhu cầu thiết yếu của người dân hoặc mở rộng đối tượng là toàn bộ người dân căn cứ và diễn biến dịch bệnh để kích cầu tiêu dùng nội địa…

“Về nguyên tắc, chính sách lần này phải bao quát toàn diện các đối tượng, phải đủ lớn, đủ mạnh để tác động ngay, kích thích tăng trưởng kinh tế. Các chính sách đều phải gắn đến quản lý cơ cấu các ngành, lĩnh vực, phải gắn với tái cơ cấu và những lĩnh vực liên quan. Gói hỗ trợ phải đảm bảo đa mục tiêu chứ không chỉ kích thích tăng trưởng kinh tế…”, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh. 

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cũng cho biết, tới đây, Bộ sẽ có có báo cáo đánh giá đầy đủ hơn tác động của các chính sách. Trong đó: Phần 1 là các chính sách ban hành, kết quả đạt được, hiệu quả từng gói hỗ trợ, hạn chế…; Phần 2 là những chính sách mới, trong ngắn hạn và dài hạn,  nguồn lực triển khai…