Xã hội hóa giám định tư pháp ì ạch cản đường "xử" tham nhũng?

Giám định chứng cứ trong vụ án hình sự. (Ảnh minh họa)
Giám định chứng cứ trong vụ án hình sự. (Ảnh minh họa)
(PLO) - Sau 3 năm thi hành Luật Giám định tư pháp, chủ trương xã hội hóa giám định tư pháp vẫn “dậm chân tại chỗ” vì chính cơ chế, trong khi giám định tư pháp vẫn liên tục bị các cơ quan tiến hành tố tụng “đổ lỗi” cho tình trạng ách tắc tiến trình giải quyết các vụ án kinh tế, nhất là án tham nhũng.
“Của hiếm” nhưng thiếu hấp dẫn
Cục trưởng Cục Bổ trợ tư pháp (Bộ Tư pháp) Đỗ Hoàng Yến khẳng định, kết luận giám định được coi là một nguồn chứng cứ, cùng với các nguồn chứng cứ khác để làm sáng tỏ sự thật khách quan của vụ án. Trong nhiều vụ án, kết luận giám định là một nguồn chứng cứ quan trọng, thậm chí nhiều khi là chứng cứ duy nhất, nên rất quan trọng.
Thực tiễn giải quyết các vụ án kinh tế nói chung và án tham nhũng nói riêng cũng cho thấy, không có kết luận giám định thì một số vụ án sẽ thành “án mờ”, thậm chí triệt tiêu.
Mới đây, tại cuộc họp về tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong giám định tư pháp (GĐTP) phục vụ điều tra, truy tố, xét xử các tội phạm về tham nhũng, kinh tế, Phó trưởng ban Nội chính TƯ Phạm Anh Tuấn cho biết, trong số 17 vụ án tham nhũng, kinh tế đang thụ lý điều tra, truy tố cần trưng cầu GĐTP thì có đến 10/17 (chiếm 58,8%) vụ là có vướng mắc về giám định. 
Trong đó phải kể đến tình trạng lòng vòng chậm kết luận giám định nên phải đình chỉ vụ án hoặc do nội dung giám định quá khó nên phải dừng. Một thực tế là trong quá trình giải quyết án tham nhũng, có những vụ do Hội đồng định giá tài sản hoặc cơ quan trưng cầu giám định “ngại va chạm, né tránh, đùn đẩy” nên dẫn đến chậm tiến độ xử lý.
Để giải quyết những vướng mắc trong công tác GĐTP, nhất là để phục vụ cho cuộc chiến chống tham nhũng, theo đại diện các cơ quan tiến hành tố tụng, cần có chế tài đối với hành vi “né” thực hiện nghĩa vụ giám định và “đẩy mạnh xã hội hóa GĐTP như đã làm với lĩnh vực công chứng cho thấy rất có hiệu quả” như ông Bùi Mạnh Cường, Phó Viện trưởng VKSNDTC đề nghị.
Song xã hội hóa GĐTP nhìn từ góc độ thành lập văn phòng GĐTP thì hiện còn nhiều khó khăn, vướng mắc. Theo phân tích của bà Đỗ Hoàng Yến,  việc Luật GĐTP qui định phạm vi xã hội hóa GĐTP hẹp, chỉ giới hạn trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng, xây dựng, cổ vật và bản quyền tác giả còn lại, nhiều lĩnh vực có nhu cầu kể cả từ người giám định lẫn người dân, tổ chức như giám định chữ viết, chữ ký, giấy tờ, kỹ thuật hình sự… lại không được thành lập Văn phòng nên “tính hấp dẫn không cao”. 
Chưa đủ niềm tin nên văn phòng khó “sống”
GĐTP vốn là lĩnh vực đòi hỏi chuyên môn sâu và đầu tư nhiều nhưng chính sách ưu đãi cho các văn phòng GĐTP mới thành lập hầu như rất hạn chế, mà đáng lẽ ra với những văn phòng mới thành lập phải được hỗ trợ về đất đai, thuế, thậm chí cả tài chính... mới có sức hút nhân lực cho hoạt động GĐTP ngoài Nhà nước. “Điều này xuất phát từ nhận thức chưa đầy đủ, nhiều cơ quan nhà nước không đồng tình với việc cần hỗ trợ cho hoạt động GĐTP ngoài Nhà nước nhưng thực ra văn phòng GĐTP hoạt động ngoài Nhà nước nhưng lại phục vụ Nhà nước” – bà Đỗ Hoàng Yến chia sẻ.
Cùng với đó, kinh phí cũng là một nguyên nhân ngăn cản tiến trình xã hội hóa GĐTP bởi theo Cục trưởng Cục Bổ trợ tư pháp, “các cơ quan tiến hành tố tụng không đủ khả năng chi trả trưng cầu giám định ngoài Nhà nước vì ngân sách dành cho GĐTP thường được dự toán chung với kinh phí điều tra” nên gần như không tận dụng nguồn xã hội hóa này.
Những lĩnh vực GĐTP được xã hội hóa như tài chính, ngân hàng, xây dựng… vốn là những lĩnh vực được đánh giá là có nhiều “nguy cơ tham nhũng” và thực tế các vụ tham nhũng lớn đa phần là thuộc những lĩnh vực này, song việc các cơ quan tiến hành tố tụng “thiếu hợp tác”, ít trưng cầu GĐTP ngoài Nhà nước (kể cả văn phòng GĐTP) mà theo bà Yến là do nhận thức rằng “cơ quan nhà nước thực hiện bảo đảm hơn, chắc chắn, yên tâm hơn” cũng góp phần khiến công tác xã hội hóa GĐTP… “dậm chân tại chỗ” và nhiều vụ án thiếu kết luận giám định mà không đi được đến cùng.
Và giải pháp căn cơ để gỡ “vướng” trong xã hội hóa GĐTP là phải nhận thức đúng về vai trò của GĐTP ngoài Nhà nước, tạo dựng niềm tin của các cơ quan tiến hành tố tụng và các cơ quan, tổ chức khi thực hiện trưng cầu GĐTP ngoài Nhà nước. Đồng thời, “mở rộng được phạm vi xã hội hóa GĐTP đối với các lĩnh vực thường xuyên, có nhu cầu cao, có chính sách ưu đãi, hỗ trợ các văn phòng GĐTP nhất là trong thời gian đầu mới thành lập vì có ai muốn mạo hiểm lao vào một nghề mới chưa biết có hiệu quả hay không” – bà Yến nhấn mạnh. 
Bà Đỗ Hoàng Yến cũng cho biết, văn bản hướng dẫn thực hiện thành lập văn phòng GĐTP được giao cho từng bộ, ngành tùy vào lĩnh vực quản lý và các bộ, ngành đã rất tích cực. Tuy nhiên, “chúng tôi cũng sẽ rà soát lại để có hướng đôn đốc ban hành đầy đủ hướng dẫn thực hiện xã hội hóa GĐTP trong các lĩnh vực luật định”.
Và để đốc thúc công tác GĐTP phục vụ giải quyết án tham nhũng, chính Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc – Trưởng ban Chỉ đạo Đề án đổi mới và nâng cao hiệu quả GĐTP (Đề án 258) từng yêu cầu các cơ quan chức năng tập trung nhân lực, nguồn lực cho công tác GĐTP, triển khai Luật GĐTP thực sự đi vào cuộc sống. Kiểm tra, thanh tra tổ chức hoạt động của công tác GĐTP cũng như trách nhiệm người đứng đầu với công tác này, không để vì kết luận giám định mà làm chậm tiến độ của các vụ án.

Tin cùng chuyên mục

Đại biểu Đỗ Thị Lan phát biểu tại phiên họp.

Cân nhắc quy định về thời hạn giấy phép khai thác khoáng sản

(PLVN) - Theo Đại biểu Quốc hội, quy định về thời hạn khai thác và gia hạn thời hạn khai thác như dự thảo Luật Địa chất và khoáng sản là chưa phù hợp với chủ trương của Trung ương và Tổng Bí thư, chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về cải cách hành chính, tháo gỡ vướng mắc, giảm chi phí thời gian cho doanh nghiệp và chưa phù hợp với quy định về đầu tư.

Đọc thêm

Lãng phí là lực cản sự phát triển của đất nước

Đại biểu Nguyễn Hữu Thông. (Ảnh: quochoi.vn)
(PLVN) -  Theo các đại biểu Quốc hội, nếu chúng ta chống lãng phí thành công như chống tham nhũng thời gian qua thì đất nước nhất định sẽ vững vàng bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam.

Thủ tướng công tác tại Trung Quốc: Tiếp tục nâng tầm vị thế và uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế

Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Thanh Bình.
(PLVN) -  Theo thông cáo của Bộ Ngoại giao, hôm nay - 5/11, Thủ tướng Phạm Minh Chính sẽ dẫn đầu Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam tham dự Hội nghị Thượng đỉnh hợp tác Tiểu vùng Mekong mở rộng (GMS) lần thứ 8, dự Hội nghị Cấp cao chiến lược hợp tác kinh tế Ayeyawady - Chao Phraya - Mekong (ACMECS) lần thứ 10, Hội nghị Cấp cao hợp tác Campuchia - Lào - Myanmar - Việt Nam (CLMV) lần thứ 11 và làm việc tại Trung Quốc đến ngày 8/11 theo lời mời của Thủ tướng Quốc vụ viện nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa Lý Cường.

Sửa đổi Luật Sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam: Tạo điều kiện để sĩ quan phát triển sự nghiệp và ổn định cuộc sống

Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Phan Văn Giang trình bày tờ trình dự án Luật. (Ảnh: qdnd.vn)
(PLVN) -  Việc sửa đổi Luật Sĩ quan (LSQ) Quân đội nhân dân (QĐND) Việt Nam, đặc biệt là tăng tuổi công tác, góp phần hoàn thiện chế độ chính sách với SQ, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, tạo điều kiện để SQ phát triển sự nghiệp và ổn định cuộc sống.

Đẩy mạnh hoàn thiện thể chế, tạo môi trường thuận lợi cho tăng trưởng

Quang cảnh phiên họp. (Ảnh trong bài: quochoi.vn)
(PLVN) -   Ngày 4/11, tại phiên thảo luận tại hội trường của Quốc hội, các Đại biểu đánh giá cao những kết quả đã đạt được trong công tác xây dựng thể chế thời gian qua; đồng thời kiến nghị nhiều giải pháp nhằm tiếp tục hoàn thiện thể chế, tạo môi trường thuận lợi cho sự phát triển của đất nước trong thời gian tới.

'Doanh nghiệp cần có hoài bão lớn và khát vọng phát triển'

'Doanh nghiệp cần có hoài bão lớn và khát vọng phát triển'
(PLVN) - Thủ tướng Phạm Minh Chính mong muốn, doanh nghiệp có hoài bão lớn và khát vọng phát triển, trở thành hình mẫu của tinh thần doanh nghiệp, kinh doanh liêm chính, nhân văn và có trách nhiệm. Đồng thời, tăng cường hơn nữa công tác thông tin truyền thông; bảo vệ bản quyền, giá trị thương hiệu...

Cần các biện pháp mạnh mẽ ứng phó với thiên tai

Đại biểu Nguyễn Thị Thu Hà phát biểu tại phiên họp.
(PLVN) - Chiều 4/11, tại phiên thảo luận ở hội trường của Quốc hội về đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2024; dự kiến kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2025…, một số ý kiến đại biểu đề cập đến những hậu quả nặng nề do thiên tai thời gian qua và đề nghị cần có các giải pháp mạnh mẽ để ứng phó.

Đại biểu Quốc hội đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng văn bản pháp luật

Quang cảnh phiên họp.
(PLVN) - Để hạn chế tối đa tình trạng ban hành các thủ tục hành chính rồi lại rà soát để cắt giảm, Đại biểu Quốc hội cho rằng, giải pháp hiệu quả nhất là cần tập trung rà soát ngay từ khâu xây dựng ban hành quy phạm pháp luật, trong đó cần đặc biệt chú trọng vào việc xin ý kiến của các tầng lớp Nhân dân, các cơ quan, tổ chức vào các dự thảo văn bản quy phạm pháp luật và tổng hợp ý kiến góp ý.

Bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp của công chứng viên: Cần rà soát, đánh giá thêm về tính hiệu quả

Đại biểu Phạm Thị Kiều – Đoàn ĐBQH tỉnh Đắk Nông. (Ảnh trong bài: quochoi.vn)
(PLVN) -  Tại phiên thảo luận tại hội trường của Quốc hội về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự thảo Luật Công chứng (sửa đổi) vừa qua, một số đại biểu đề nghị rà soát, đánh giá thêm về chi phí bỏ ra và tính hiệu quả xã hội của việc mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp của công chứng viên để có quy định cho phù hợp.

Để pháp luật là 'điểm tựa' cho phát triển

Tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội sẽ thảo luận, thông qua nhiều dự án luật. (Ảnh: Quochoi.vn).
(PLVN) - Nhiều Đại biểu Quốc hội cho rằng, những chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm tại phiên khai mạc Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV về chuyển đổi tư duy xây dựng pháp luật là hoàn toàn đúng đắn, là “điểm mốc” rất quan trọng, định hướng thay đổi cơ bản công tác xây dựng pháp luật trong thời gian tới; bảo đảm các văn bản luật khi được ban hành vừa đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước, vừa giúp khơi thông nguồn lực phục vụ cho phát triển kinh tế - xã hội.

Thủ tướng dự Hội nghị Thượng đỉnh hợp tác Tiểu vùng Mekong mở rộng lần thứ 8, từ ngày 5-8/11 tại Trung Quốc

Thủ tướng dự Hội nghị Thượng đỉnh hợp tác Tiểu vùng Mekong mở rộng lần thứ 8, từ ngày 5-8/11 tại Trung Quốc
Nhận lời mời của Thủ tướng Quốc vụ viện nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa Lý Cường, Thủ tướng Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam Phạm Minh Chính sẽ dẫn đầu Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam tham dự Hội nghị Thượng đỉnh hợp tác Tiểu vùng Mekong mở rộng lần thứ 8, từ ngày 5 đến ngày 8/11/2024.