Trên cơ sở mối quan hệ đối tác toàn diện giữa hai nước, với mục tiêu tăng cường hoạt động hợp tác thực chất giữa Hải quan Việt Nam và Hải quan Hoa Kỳ, đồng thời trong bối cảnh các hoạt động hợp tác quốc tế của Hải quan Việt Nam ngày càng được mở rộng theo các cam kết hội nhập quốc tế tại các Hiệp định Thương mại tự do thế hệ mới và với thẩm quyền hoạt động của Hải quan Việt Nam đã được mở rộng hơn theo Luật Hải quan 2014, Bộ Tài chính đã trình Chính phủ phê duyệt việc tiếp cận đàm phán Hiệp định một cách cởi mở, tiệm cận với bản chào Hiệp định của phía Hoa Kỳ và đã được Chính phủ phê duyệt. Theo đó, từ tháng 1/2017 - 11/2018, hai Bên đã tiến hành nhiều cuộc đàm phán và trao đổi để thống nhất nội dung của Hiệp định cũng như hoàn thành các thủ tục nội bộ theo yêu cầu của mỗi Bên. Đến tháng 10/2019, hai Bên đã hoàn tất thủ tục nội bộ để sẵn sàng ký Hiệp định này.
Hiệp định giữa Chính phủ CHXHCN Việt Nam và Chính phủ Hợp chúng quốc Hoa Kỳ về hỗ trợ lẫn nhau trong lĩnh vực hải quan được ký sẽ tạo nền tảng pháp lý cho mối quan hệ chính thức và triển khai hợp tác và hỗ trợ lẫn nhau giữa hải quan hai nước, góp phần làm sâu sắc thêm mối quan hệ đối tác toàn diện giữa hai nước.
Việc ký và triển khai thực hiện Hiệp định sau khi ký phù hợp với chủ trương, đường lối và chính sách đối ngoại của Việt Nam trong việc tích cực, chủ động hội nhập kinh tế quốc tế và là một trong là một trong các biện pháp hiện thực hóa cam kết của Chính phủ Việt Nam về tạo thuận lợi thương mại trong các khuôn khổ hợp tác song phương. Cụ thể, việc ký Hiệp định là một hoạt động góp phần thực hiện chủ trương cải thiện môi trường kinh doanh và phát triển doanh nghiệp theo tinh thần của Nghị quyết 19/NQ-CP của Chính phủ được ban hành hàng năm từ 2014 đến nay.
Về nội dung, Hiệp định này được xây dựng dựa trên cơ sở mẫu Hiệp định tương trợ hành chính lẫn nhau trong lĩnh vực hải quan do Tổ chức Hải quan Thế giới khuyến nghị các cơ quan hải quan thành viên, trong đó đưa ra các phạm vi hỗ trợ và cách thức thực hiện các yêu cầu hỗ trợ giữa cơ quan hải quan hai nước dưới dạng trao đổi thông tin nhằm ngăn chặn, phát hiện, điều tra và đấu tranh ngăn chặn các hành vi vi phạm pháp luật hải quan trong quá trình thực thi nhiệm vụ của hai cơ quan hải quan. Phạm vi hỗ trợ thực hiện phù hợp với các quy định luật pháp quốc gia của mỗi Bên và phù hợp với thẩm quyền và nguồn lực sẵn có của cơ quan hải quan mỗi Bên.
Về mặt kinh tế xã hội, việc ký và thực hiện Hiệp định với các hoạt động hợp tác thực chất sẽ góp phần bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cộng đồng doanh nghiệp hai nước và tạo thuận lợi cho hàng hóa xuất nhập giữa hai nước. Mặt khác, cơ chế trao đổi thông tin thường xuyên và kịp thời được thiết lập khi Hiệp định có hiệu lực sẽ góp phần tích cực vào công tác đấu tranh phòng chống các vi phạm hải quan, gian lận thương mại và chuyển tải bất hợp pháp hàng hóa, góp phần thu đúng thu đủ các khoản thu cho ngân sách, qua đó tạo môi trường thuận lợi, an ninh, an toàn cho hoạt động thương mại đầu tư kinh doanh giữa hai nước, đóng góp vào việc phát triển kinh tế xã hội tại mỗi nước.
Về kế hoạch triển khai thực hiện Hiệp định, ngay sau khi Hiệp định được ký, cả hai Bên Việt Nam và Hoa Kỳ sẽ thực hiện các thủ tục nội bộ để Hiệp định có hiệu lực. Trên cơ sở đó, các Bên sẽ trao đổi, thống nhất kế hoạch, lộ trình cũng như cách thức để triển khai các nội dung đã cam kết tại Hiệp định, cụ thể gồm:
- Cung cấp hỗ trợ dưới dạng thông tin nhằm đảm bảo việc thực thi pháp luật hải quan và việc tính chính xác thuế hải quan và các thuế khác bởi cơ quan hải quan của mỗi nước.
- Cho phép việc di chuyển hàng hóa bất hợp pháp ra khỏi, quá cảnh qua, hoặc vào lãnh thổ của từng Bên trong phạm vi kiểm soát của mình, căn cứ thỏa thuận lẫn nhau trong từng trường hợp cụ thể, bao gồm cả việc xem xét các chi phí và nguồn lực phù hợp.
- Thực hiện cung cấp và trao đổi bản gốc hoặc bản sao có chứng thực của hồ sơ tài liệu căn cứ quy định luật pháp có liên quan của mỗi Bên.
- Thực hiện các hoạt động kiểm tra, xác minh, điều tra làm rõ vi phạm hải quan hoặc hợp tác với Bên yêu cầu trong việc điều tra xác minh vi phạm hải quan bao gồm việc cho phép cán bộ của Bên yêu cầu có mặt tại lãnh thổ của Bên được yêu cầu để hỗ trợ việc thực hiện yêu cầu.
- Sử dụng các thông tin và tài liệu nhận được theo quy định của Hiệp định vào các mục đích quy định tại Hiệp định bao gồm cả việc sử dụng trong các thủ tục tố tụng nhằm thực thi pháp luật hải quan.
- Bảo mật các thông tin và tài liệu trao đổi với phía Hoa Kỳ trong khuôn khổ Hiệp định theo các quy định pháp luật trong nước áp dụng đối với các thông tin mật.
- Thực hiện các hoạt động hợp tác trong các lĩnh vực gồm: thiết lập và duy trì các kênh liên lạc để tạo thuận lợi cho việc trao đổi thông tin, xem xét và thử nghiệm các thiết bị hay thủ tục mới, hỗ trợ kỹ thuật.
- Tiến hành họp định kỳ khi cần thiết để rà soát, đánh giá việc thực hiện các quy định của Hiệp định và xử lý các vấn đề phát sinh liên quan.
- Chỉ định đầu mối thực hiện Hiệp định.
Với tư cách là cơ quan đầu mối triển khai Hiệp định, Bộ Tài chính (Tổng cục Hải quan) sẽ trao đổi, làm việc cụ thể với Hải quan Hoa Kỳ để thống nhất kế hoạch, lộ trình cũng như cách thức để triển khai các nội dung đã cam kết tại Hiệp định, đảm bảo việc triển khai thực hiện hiệu quả, thực chất, đóng góp thiết thực cho việc thực hiện nhiệm vụ của cơ quan hải quan của mỗi nước và thúc đẩy quan hệ kinh tế thương mại giữa hai nước ngày càng mở rộng, bền vững
