Trăn trở với 'tuổi thọ' của luật (Kỳ 4): Gắn kết chặt chẽ giữa xây dựng và thi hành pháp luật

Học sinh Nam Định hưởng ứng Ngày Pháp luật 2022. (Ảnh: PLVN)
Học sinh Nam Định hưởng ứng Ngày Pháp luật 2022. (Ảnh: PLVN)
(PLVN) -  Thông qua công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, không chỉ đưa pháp luật đến người dân, mà còn là sự tương tác, tiếp nhận phản ánh của người dân, doanh nghiệp về tính khả thi của các chính sách pháp luật. Như vậy, công tác này không đơn thuần đưa pháp luật vào cuộc sống mà còn triển khai định hướng lớn là đưa cuộc sống vào pháp luật.

Tiến hành toàn diện, rộng khắp, hướng mạnh về cơ sở

Nghị quyết 27-NQ/TW về “Tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam trong giai đoạn mới” nhấn mạnh yêu cầu tiếp tục đổi mới cơ chế thi hành pháp luật, gắn kết chặt chẽ giữa xây dựng pháp luật (XDPL) với thực hiện pháp luật, bảo đảm pháp luật được thực hiện công bằng, nghiêm minh, nhất quán, kịp thời, hiệu lực, hiệu quả…

“Đối với phổ biến thông tin pháp luật, trong việc ứng dụng AI, gần đây nổi lên phần mềm ChatGPT, chúng ta chưa đặt ra, vì truyền đạt thông tin pháp luật, PBGDPL có đặc thù riêng, đòi hỏi sự chính xác, đầy đủ. Do đó, yếu tố con người vẫn là ưu tiên; không truyền đạt thông tin một chiều, đó còn là sự tương tác, nhận phản hồi, giải đáp các vướng mắc cho người dân, DN” - Ông Lê Vệ Quốc, Vụ trưởng Vụ PBGDPL (Bộ Tư pháp).

Ông Lê Vệ Quốc, Vụ trưởng Vụ Phổ biến, giáo dục pháp luật (Bộ Tư pháp) nhận định, công tác phổ biến, giáo dục pháp luật (PBGDPL) là cầu nối giữa xây dựng, thi hành pháp luật và cuộc sống. Thông qua công tác PBGDPL, không chỉ thông tin pháp luật một chiều từ Nhà nước hoặc các chủ thể quản lý đến người dân, mà còn là sự tương tác, tiếp nhận thông tin phản ánh của người dân, doanh nghiệp (DN) về tính khả thi của các chính sách pháp luật. Như vậy, công tác này không chỉ đưa pháp luật vào cuộc sống mà còn triển khai định hướng lớn là đưa cuộc sống vào pháp luật. Do đó, trong chủ trương, chính sách của Đảng đã đặt ra yêu cầu gắn chặt giữa xây dựng và thi hành pháp luật.

Bộ Tư pháp vừa qua đã tham mưu cho Chính phủ ban hành Quyết định 407-QĐ/TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Tổ chức truyền thông chính sách có tác động lớn đến xã hội trong quá trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật giai đoạn 2022 - 2027” (Đề án 407). Đề án này khẳng định công tác PBGDPL không chỉ phổ biến những văn bản đã ban hành mà còn phổ biến, truyền thông, lấy ý kiến người dân ngay từ khâu xây dựng chính sách, dự thảo văn bản.

Ông Lê Vệ Quốc.

Ông Lê Vệ Quốc.

Ông Lê Vệ Quốc cho biết, Đề án 407 đưa ra 8 nhiệm vụ, giải pháp trong truyền thông chính sách pháp luật. Nếu các cơ quan soạn thảo thực hiện nghiêm các nhiệm vụ, giải pháp được Thủ tướng chỉ đạo thì việc truyền thông chính sách pháp luật sẽ đi vào cuộc sống một cách thực chất, rộng đường dư luận cho người dân, xã hội đóng góp công sức, trí tuệ trong xây dựng, hoàn thiện thể chế, chính sách pháp luật. “Những chính sách, thể chế được ban hành mà mang hơi thở cuộc sống, là ý chí, nguyện vọng của người dân thì việc tổ chức thi hành pháp luật sẽ thuận lợi, người dân sẽ tuân thủ, vì đây là những chính sách do chính họ đề xuất, kiến nghị, gắn với phục vụ quyền lợi chính đáng của họ” - ông Quốc khẳng định.

Cùng quan điểm, Đại biểu Quốc hội (QH) Phan Thị Mỹ Dung - Giám đốc Sở Tư pháp tỉnh Long An kiến nghị, cần kết hợp chặt chẽ giữa công tác PBGDPL với công tác XDPL và công tác thi hành pháp luật, nhằm nâng cao hơn nữa nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật của cán bộ, nhân dân. Cùng với đó, việc đẩy mạnh công tác xây dựng ý thức chấp hành pháp luật của cán bộ, công chức, viên chức, người lao động... thông qua mô hình sinh hoạt Ngày Pháp luật, sinh hoạt chính trị định kỳ hàng tháng tại các cơ quan, đơn vị… cũng là nhiệm vụ cần chú trọng. Việc triển khai công tác PBGDPL cần được tiến hành toàn diện, rộng khắp, hướng mạnh về cơ sở, gắn với việc xây dựng xã, phường, thị trấn đạt chuẩn tiếp cận pháp luật. Đổi mới, đa dạng hóa các hình thức PBGDPL đảm bảo phù hợp với nhu cầu xã hội và từng nhóm đối tượng.

Đặc biệt, cần kịp thời thông tin đầy đủ ngay từ khi soạn thảo các vấn đề có tác động lớn đến xã hội hoặc cần định hướng dư luận xã hội để tạo sự đồng thuận cao trong thực thi chính sách, pháp luật. Đây chính là việc thực hiện có hiệu quả Quyết định số 407/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Trong đó, cơ quan soạn thảo phải hết sức cầu thị, thực chất trong tổ chức lấy ý kiến đóng góp vào dự thảo văn bản.

“Qua tổ chức triển khai thi hành pháp luật, cơ quan, đơn vị, cán bộ, công chức, viên chức phải luôn theo dõi, kịp thời lắng nghe ý kiến phản ánh của người dân, DN để nắm bắt những khó khăn, vướng mắc hoặc những nội dung thiếu tính khả thi, qua đó tiếp nhận, đề xuất tháo gỡ hoặc điều chỉnh kịp thời… Đồng thời, thường xuyên củng cố, kiện toàn, nâng cao chất lượng đội ngũ báo cáo viên và tuyên truyền viên pháp luật, vì đây là lực lượng nòng cốt góp phần đưa pháp luật vào cuộc sống” - bà Phan Thị Mỹ Dung đề xuất.

Đại biểu Quốc hội Phan Thị Mỹ Dung.

Đại biểu Quốc hội Phan Thị Mỹ Dung.

Đẩy mạnh chuyển đổi số

Nhằm đảm bảo sự lãnh đạo của Đảng đối với việc đổi mới công tác PBGDPL, thực hiện hiệu quả Nghị quyết 27-NQ/TW, ông Lê Vệ Quốc cho biết, trong thời gian tới, Vụ PBGDPL sẽ tham mưu một cách đầy đủ cho lãnh đạo Bộ Tư pháp để tiếp tục tham mưu cho Thủ tướng Chính phủ, Hội đồng phối hợp PBGDPL Trung ương triển khai công tác PBGDPL theo các định hướng lớn.

Theo đó, thứ nhất là đẩy mạnh chuyển đổi số trong công tác PBGDPL để thông qua các nội dung công nghệ số sẽ giúp cho việc triển khai các hoạt động PBGDPL có trọng tâm, trọng điểm, hiệu quả, kịp thời, đầy đủ, chính xác, cũng như giúp quản lý Nhà nước về công tác này được thuận lợi, hiệu lực, hiệu quả.

Ví dụ, từ trước đến nay, công tác PBGDPL được triển khai thông qua nhiều hình thức khác nhau, nhưng để có công cụ đong đếm, xác định nhu cầu thực sự của người dân, DN đối với thông tin pháp luật là gì, tập trung vào những lĩnh vực nào thì chưa được triển khai bài bản. Việc đánh giá, đo lường hiệu quả đưa thông tin pháp luật vào cuộc sống cũng vậy. Khi ứng dụng công nghệ số, chúng ta có thể xác định được khi nào cần triển khai hoạt động PBGDPL phù hợp với từng đối tượng cụ thể. “Việc PBGDPL cho cán bộ, công chức khác với phổ biến cho người dân; người dân thành thị khác người dân ở vùng sâu, vùng xa, đặc biệt là vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Cùng một khung giờ đó, việc phổ biến cho người dân Hà Nội thì có hiệu quả, nhưng áp dụng cho người dân ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số lại không hiệu quả… Ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) ở đây không phải tự động hóa việc trả lời, giải thích pháp luật mà để đo lường, tính toán, đánh giá hiệu quả” - ông Quốc cho hay.

Định hướng thứ hai là chúng ta sẽ ưu tiên, tập trung nguồn lực để PBGDPL cho đối tượng đặc thù, yếu thế trong xã hội. Bởi có 80% người dân trong xã hội tự mình tiếp cận thông tin pháp luật trên nền tảng thông tin, do đó cần dành nguồn lực tập trung PBGDPL cho 20% đối tượng đặc thù và những người do nhiều điều kiện, hoàn cảnh khác nhau mà họ không thể tiếp cận được thông tin pháp luật trên môi trường internet. Để thực hiện định hướng này, trước hết các giải pháp phải đảm bảo tính căn cơ, bền vững, từ hoàn thiện chính sách, thể chế đến xây dựng nguồn nhân lực con người.

Định hướng thứ ba là tiếp tục đẩy mạnh xã hội hóa trong công tác PBGDPL. Đồng thời, đẩy mạnh công tác giáo dục pháp luật trong nhà trường. Theo đó, đưa nội dung về Nhà nước pháp quyền vào trong chương trình giáo dục pháp luật của nhà trường. Hoàn thiện lại chương trình, giáo trình, chuẩn hóa đội ngũ giáo viên môn Giáo dục công dân, bảo đảm bên cạnh kỹ năng giảng dạy môn học này thì được đào tạo về pháp luật.

Cần ban hành Đề án khoa học cấp Nhà nước về tổ chức thực hiện pháp luật

Là người có nhiều năm trăn trở với công tác này, ông Nguyễn Đình Quyền, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của QH bày tỏ: đến nay, chúng ta chưa có Đề án khoa học cấp Nhà nước về tổ chức thực hiện pháp luật. “Đề án này theo tôi phải bằng Nghị quyết của Bộ Chính trị hoặc Ban Chấp hành Trung ương để Nhà nước căn cứ vào đó thực hiện; trong đó sử dụng tổng hợp các biện pháp, giải pháp. Ví dụ như giáo dục, tuyên truyền pháp luật; hoàn thiện hệ thống pháp luật; xác định trách nhiệm công vụ; phân cấp, phân quyền; giải quyết khiếu nại, tố cáo…

Khi có Đề án mới, chúng ta mới có thể hình dung rằng, đưa pháp luật vào cuộc sống cần một bộ máy hùng hậu ra sao? Như vậy, quản lý Nhà nước về mặt vĩ mô phải hình dung ra, còn hiện nay chúng ta đang làm theo kinh nghiệm chứ không có bài bản. Đề án này sẽ chỉ rõ cái gì làm trước, cái gì làm sau, trách nhiệm của QH, Chính phủ và các bộ, ngành ra sao? Tòa án, Viện kiểm sát, Công an, Viện nghiên cứu, trường học… thế nào. Chính quyền địa phương từng cấp làm gì, trách nhiệm đến đâu, phối hợp ra sao? Rồi cơ chế vận hành, mối quan hệ giữa các thiết chế trong vận hành…

Tin cùng chuyên mục

Thường trực Ban Bí thư Trương Thị Mai phát biểu tại Hội nghị. Ảnh: Quang Vinh.

Quyết tâm đưa Tây Bắc ra khỏi tình trạng 'lõi nghèo'

(PLVN) - Chiều 28/3, tại tỉnh Điện Biên, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phối hợp với tỉnh Điện Biên tổ chức Hội nghị tổng kết thực hiện Đề án vận động, hỗ trợ làm nhà đại đoàn kết cho hộ nghèo tỉnh Điện Biên, hướng tới kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ (7/5/1954 - 7/5/2024).

Đọc thêm

Đề nghị kéo dài thời gian thực hiện Đề án “Tuyên truyền, phổ biến Luật Cảnh sát biển Việt Nam giai đoạn 2019-2023”

Đề nghị kéo dài thời gian thực hiện Đề án “Tuyên truyền, phổ biến Luật Cảnh sát biển Việt Nam giai đoạn 2019-2023”
(PLVN) -Chiều 26-3, Bộ Quốc phòng tổ chức Hội nghị tổng kết thực hiện Đề án “Tuyên truyền, phổ biến Luật Cảnh sát biển Việt Nam, giai đoạn 2019-2023”. Thượng tướng Võ Minh Lương, Ủy viên Trung ương Đảng, Ủy viên Thường vụ Quân ủy Trung ương, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng chủ trì hội nghị.

Băn khoăn quy định về rút bảo hiểm xã hội 1 lần

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn điều hành nội dung thảo luận.
(PLVN) - Hưởng bảo hiểm xã hội (BHXH) 1 lần là vấn đề khó, phức tạp. Cả 2 phương án được nêu trong dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) trình tại Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 5 vẫn còn ý kiến khác nhau.

Cần thiết bổ sung quy định về tổ hợp công nghiệp quốc phòng

Toàn cảnh hội nghị.
(PLVN) - Sáng 27/3, tiếp tục chương trình Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 5, thảo luận về dự án Luật Công nghiệp quốc phòng, an ninh và động viên công nghiệp, các đại biểu cho rằng việc dự thảo Luật bổ sung quy định về tổ hợp công nghiệp quốc phòng là cần thiết, với mục tiêu là bảo vệ Tổ quốc, giữ vững an ninh gắn với phòng thủ quốc gia.

Đại biểu Quốc hội ủng hộ cấm tuyệt đối nồng độ cồn khi tham gia giao thông

Đại biểu Nguyễn Đại Thắng phát biểu tại phiên họp.
(PLVN) - Sáng 27/3, tại Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 5, thảo luận về dự án Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ (TTATGTĐB), các đại biểu bày tỏ ủng hộ quy định cấm hành vi điều khiển phương tiện tham gia GTĐB mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn nhưng đề nghị Chính phủ cần tiếp tục đánh giá tác động sâu hơn, toàn diện hơn đối với chính sách này để tăng tính thuyết phục.

Cân nhắc quy định mở rộng đấu giá biển số xe

Toàn cảnh Hội nghị.
(PLVN) - Sáng 27/3, tại Hội nghị đại biểu Quốc hội (QH) hoạt động chuyên trách lần thứ 5, QH khóa XV, thảo luận về dự án Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ, các đại biểu còn có ý kiến khác nhau về việc mở rộng đấu giá biển số xe.

Phổ biến quy định liên quan đến kiều bào tại các Luật mới được Quốc hội thông qua

Thứ trưởng Lê Thị Thu Hằng phát biểu tại hội nghị.
(PLVN) - Ngày 26/3, Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài (NVNONN), Bộ Ngoại giao phối hợp với Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, Bộ Xây dựng và Bộ Tài nguyên và Môi trường đồng chủ trì tổ chức Hội nghị tuyên truyền, phổ biến nội dung liên quan đến người Việt Nam định cư ở nước ngoài trong Luật Đất đai (sửa đổi), Luật Nhà ở (sửa đổi) và Luật Kinh doanh bất động sản (sửa đổi) (Hội nghị).

Tránh “bình mới rượu cũ” khi đổi mới tổ chức Tòa án

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga phát biểu tại hội nghị.
(PLVN) - Ngày 26/3, tại Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 5, nhiệm kỳ khóa XV cho ý kiến về dự án Luật Toà án nhân dân (TAND) (sửa đổi), các đại biểu còn có ý kiến khác nhau về quy định về đổi mới TAND cấp huyện theo thẩm quyền xét xử.

Bộ trưởng Bộ Quốc phòng làm việc với Ban Cơ yếu Chính phủ

Đại tướng Phan Văn Giang phát biểu tại buổi làm việc. (Ảnh: Tuấn Nam).
(PLVN) - Thực hiện chức năng tham mưu giúp Bộ trưởng Bộ Quốc phòng thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước về cơ yếu, thời gian qua, Ban Cơ yếu Chính phủ (Ban CYCP) đã lãnh đạo, chỉ đạo ngành Cơ yếu Việt Nam triển khai thống nhất, đồng bộ, toàn diện các mặt công tác; bảo đảm tuyệt đối bí mật, an toàn, chính xác, kịp thời thông tin phục vụ lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, Nhà nước và lực lượng vũ trang (LLVT) trong mọi tình huống.

Bài viết của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng: Thể hiện tinh thần dân chủ và bản chất vì dân, vì nước của Đảng ta

Đại đoàn kết toàn dân tộc là sức mạnh vô địch của dân tộc Việt Nam. (Ảnh minh họa - Tạp chí Tuyên giáo).
(PLVN) - Những vấn đề được Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đề cập trong bài viết vừa mang tính thời sự, vừa mang tính chiến lược, thể hiện rất rõ tinh thần dân chủ và bản chất vì dân, vì nước của Đảng ta. Đây cũng là lời nhắc nhở đối với một số cán bộ, đảng viên tránh xa chủ nghĩa cá nhân, làm việc vì lợi ích cá nhân, tiêu cực, tham nhũng.

Thủ tướng Phạm Minh Chính: Xây dựng, hoàn thiện pháp luật để phát huy tối đa mọi nguồn lực phát triển đất nước

Thủ tướng Phạm Minh Chính: Xây dựng, hoàn thiện pháp luật để phát huy tối đa mọi nguồn lực phát triển đất nước - Ảnh: VGP/Nhật Bắc
(PLVN) -  Ngày 25/3, chủ trì Phiên họp Chính phủ chuyên đề về xây dựng pháp luật tháng 3/2024, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính yêu cầu các thành viên Chính phủ không ngừng đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác xây dựng pháp luật gắn với nâng cao hiệu quả tổ chức thi hành pháp luật, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước nhanh và bền vững; đặc biệt, các luật, nghị quyết phải khai thác, phát huy tối đa mọi nguồn lực phát triển của đất nước, tránh lãng phí, tiêu cực, tham nhũng, tránh "xin – cho".

Phát huy vai trò giám sát của các cơ quan dân cử tại địa phương

Các đại biểu tham dự Hội nghị. (Ảnh: PV)
(PLVN) - Tham luận của một số đại biểu trình bày tại Hội nghị toàn quốc tổng kết công tác HĐND các tỉnh, TP trực thuộc Trung ương năm 2023 và triển khai kế hoạch công tác năm 2024 ngày 25/3 đã cho thấy vai trò quan trọng của các cơ quan dân cử trong hoạt động giám sát, góp phần không nhỏ vào những thành quả về phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương.

Tổ chức diễu binh, diễu hành kỷ niệm 50 năm Giải phóng miền Nam thống nhất đất nước

Thượng tướng Nguyễn Văn Nghĩa chủ trì hội nghị.
(PLVN) -  Sáng 25/3, Thượng tướng Nguyễn Văn Nghĩa, Phó tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân (QĐND) Việt Nam chủ trì Hội nghị làm việc với các cơ quan, đơn vị về xây dựng Đề án tổ chức diễu binh, diễu hành trong Lễ kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2025).