“Văn hóa là bản sắc của dân tộc, văn hóa còn thì dân tộc còn”
75 năm sau Hội nghị Văn hóa toàn quốc lần đầu tiên năm 1946, vào tháng 11/2021, ngành Văn hóa nước nhà phấn chấn và đặt nhiều kỳ vọng khi Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã trực tiếp chỉ đạo và chủ trì Hội nghị Văn hóa toàn quốc. Tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc tháng 11/2021, tất cả các đại biểu đều cảm nhận rõ tình cảm đặc biệt mà Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng dành cho văn hóa, văn nghệ và văn nghệ sĩ qua những bài thơ ông đọc như: “Chân quê” của Nguyễn Bính, “Việt Bắc” của Tố Hữu…
Ghi nhận vai trò quan trọng của văn hóa, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng trích dẫn lời tiền nhân: “Văn hóa là bản sắc của dân tộc, văn hóa còn thì dân tộc còn, văn hóa mất thì dân tộc mất” và nhấn mạnh sự đồng tình với quan điểm “văn hóa còn thì dân tộc còn”. Tổng Bí thư đã dẫn ra nhiều khái niệm văn hóa mang tính học thuật của các nhà nghiên cứu và cũng chia sẻ quan niệm giản dị của mình về văn hóa với Hội nghị. Theo đó, văn hóa rất gần gũi với đời sống, khi người dân được sống giữa tình thương và lòng nhân ái, lẽ công bằng… ấy chính là văn hóa. Ngược lại, những xấu xa, bỉ ổi chính là vô văn hóa, phi văn hóa, phản văn hóa.
“Văn hóa làm nên hồn cốt của dân tộc nên mất văn hóa là mất dân tộc” - điều này được Tổng Bí thư khẳng định nhiều lần trong suốt bài phát biểu tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc tháng 11/2021. Tổng Bí thư lược lại lịch sử để cho thấy quan điểm xuyên suốt của Đảng về văn hóa ngay từ ngày đầu thành lập tới nay chính là văn hóa phải được đặt ngang hàng chính trị, kinh tế, xã hội, “văn hóa soi đường cho quốc dân đi”. Không chỉ quan tâm phát triển văn hóa, Đảng ta đặc biệt chú trọng phát triển văn hóa quần chúng, xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Tổng Bí thư khẳng định đây chính là điểm ưu việt của Đảng ta.
“Từ ngày thành lập đến nay, Đảng ta luôn luôn coi trọng vai trò của văn hóa và hết sức quan tâm đến công tác xây dựng văn hóa trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc và xây dựng đất nước. Nhận thức của Đảng về văn hóa ngày càng toàn diện, đầy đủ và sâu sắc hơn. Đảng ta xác định: Văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu, vừa là sức mạnh nội sinh, động lực quan trọng để phát triển đất nước; xác định phát triển văn hóa đồng bộ, hài hòa với tăng trưởng kinh tế và tiến bộ xã hội là một định hướng căn bản của quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, thể hiện tính ưu việt của chế độ ta” - phát biểu tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc tháng 11/2021, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh.
 |
Cuốn sách “Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc” - tác phẩm của tư duy, tầm nhìn và tâm huyết với sự nghiệp xây dựng và phát triển nền văn hóa, con người Việt Nam. |
Trong những phát biểu tâm huyết về văn hóa tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc năm 2021, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng yêu cầu khẩn trương xây dựng hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa, hệ giá trị gia đình và chuẩn mực con người Việt Nam thời kỳ mới. Việc xây dựng các hệ giá trị chính là cách để chúng ta củng cố vững chắc trận địa tư tưởng, chấn hưng văn hóa, góp phần quan trọng để xây dựng “sức mạnh mềm”, sức mạnh nội sinh phát triển bền vững đất nước.
Tổng Bí thư đã chỉ đạo toàn ngành Văn hóa tập trung thực hiện 6 nhiệm vụ trọng tâm và 4 nhóm giải pháp chủ yếu để xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam trong thời kỳ mới. Đánh giá cao vai trò, trách nhiệm và những đóng góp nổi bật của các địa phương, cơ quan, đơn vị; cán bộ, đảng viên và các tầng lớp Nhân dân trong việc giữ gìn, xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam; Tổng Bí thư cũng luôn chỉ đạo phải kịp thời phê phán những biểu hiện suy thoái về tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống, trái với thuần phong mỹ tục của dân tộc...
Bài phát biểu tâm huyết của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng liên tục nhận được những tràng vỗ tay của đại biểu tham dự Hội nghị Văn hóa toàn quốc năm 2021 tại Hội trường Diên Hồng, Nhà Quốc hội.
Nhà lãnh đạo có tầm nhìn, tư duy sâu sắc về vị trí, vai trò đặc biệt của văn hóa
Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng là một nhà lãnh đạo có nhiều cống hiến quan trọng trong quá trình phát triển tư duy lý luận của Đảng về xây dựng nền văn hóa Việt Nam, đặc biệt là từ sau khi Đảng ta thực hiện công cuộc đổi mới đất nước. Là người trực tiếp tham gia soạn thảo và chỉ đạo soạn thảo các văn kiện của Đảng, từ Đại hội lần thứ VI đến Văn kiện Đại hội lần thứ XIII và chuẩn bị văn kiện cho Đại hội Đảng lần thứ XIV, Tổng Bí thư đã cùng với Bộ Chính trị, Ban Bí thư và Ban Chấp hành Trung ương, các cơ quan nghiên cứu lý luận của Đảng kế thừa và tiếp thu chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam lên tầm cao mới: “Tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc”.
 |
Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương của Việt Nam đã vượt ra khỏi ranh giới quốc gia để trở thành di sản văn hóa chung của cả nhân loại. (Ảnh: Thanhuytphcm.vn) |
Các bài viết của Tổng Bí thư tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc triển khai Nghị quyết Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng; Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương, Hội nghị công tác tư tưởng - văn hóa toàn quốc, Hội nghị Tuyên giáo toàn quốc… đều thể hiện tư tưởng nhất quán của người đứng đầu Đảng ta đối với nhiệm vụ xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng. Các bài viết, phát biểu của Tổng Bí thư qua nhiều cương vị, nhiều thời kỳ đều cho thấy tầm nhìn, tư duy sâu sắc về vị trí, vai trò đặc biệt của văn hóa.
Sau Nghị quyết Hội nghị Trung ương 5 khóa VIII về văn hóa được ban hành năm 1998, cho đến phát biểu chỉ đạo của Tổng Bí thư tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc tháng 11 năm 2021, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng luôn nhấn mạnh: “Nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc bao gồm trong lòng nó các mối quan hệ biện chứng giữa truyền thống và hiện đại; kế thừa và phát triển; dân tộc và quốc tế; trên cơ sở chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh”.
Nhân kỷ niệm 94 năm Ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam (3/2/1930 - 3/2/2024), Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng có bài viết “Tự hào và tin tưởng dưới lá cờ vẻ vang của Đảng, quyết tâm xây dựng một nước Việt Nam ngày càng giàu mạnh, văn minh, văn hiến và anh hùng”. Bài viết điểm lại những dấu mốc quan trọng trong quá trình Đảng ra đời, lãnh đạo Nhân dân thực hiện thắng lợi cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước, tiến hành thành công công cuộc đổi mới, đi lên xây dựng chủ nghĩa xã hội; nhìn lại hành trình gần một thế kỷ với những thành tựu, kết quả đạt được và cả những khó khăn, thách thức mà Đảng đã, đang và sẽ phải đối diện để từ đó rút ra những bài học kinh nghiệm, định hướng con đường, tương lai phát triển của dân tộc, đất nước là yêu cầu mang tính cấp thiết trong bối cảnh hiện nay.
Nhấn mạnh trong bài tham luận “Những dấu ấn về Đảng lãnh đạo văn hóa qua bài viết của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng”, TS. Nguyễn Huy Phòng - Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh khẳng định: “Trải qua các chặng lịch sử với nền tảng là chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, sự ủng hộ của Nhân dân và bạn bè quốc tế, Đảng đã làm tròn sứ mệnh là đội quân tiên phong của giai cấp công nhân và toàn thể Nhân dân lao động Việt Nam. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, đất nước đã được nhiều thành tựu to lớn, toàn diện trên nhiều lĩnh vực, trong đó có lĩnh vực văn hóa... Có thể khẳng định rằng, gần một thế kỷ đồng hành cùng dân tộc, đất nước, Đảng Cộng sản Việt Nam đã lãnh đạo Nhân dân thực hiện thành công sự nghiệp đấu tranh, giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước, đi lên xây dựng chủ nghĩa xã hội. Để làm nên thành công đó, Đảng đã khơi dậy và phát huy mạnh mẽ truyền thống lịch sử, văn hóa, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc. Đồng thời, định hướng con đường xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc”.
Đặc biệt, trong những ngày tháng cuối cùng của cuộc đời, Tổng Bí thư đã đồng ý cho xuất bản cuốn sách “Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc” - tác phẩm của tư duy, tầm nhìn và tâm huyết với sự nghiệp xây dựng và phát triển nền văn hóa, con người Việt Nam. Cuốn sách có dung lượng dày hơn 900 trang, gồm ba phần với 92 bài viết, bài phát biểu, bài nói chuyện quan trọng, các hình ảnh tư liệu quý của đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng về xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam.
Có thể nói, cuốn sách là “Bản Tuyên ngôn”, “kim chỉ nam” định hướng con đường vận động và phát triển của nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.
