Xây dựng thành phố thông minh: Đánh đổi thông tin lấy dịch vụ?

Khái niệm về thành phố thông minh không ngừng được phát triển khi các dự án mới được định hình để phù hợp với nhu cầu riêng của các trung tâm đô thị khác nhau.
Khái niệm về thành phố thông minh không ngừng được phát triển khi các dự án mới được định hình để phù hợp với nhu cầu riêng của các trung tâm đô thị khác nhau.
(PLVN) - Trên trang web của Hiệp hội các chuyên gia bảo mật quốc tế (IAPP), bà Emilie Scott (Khoa Luật, trường Đại học Ottawa, Canada) cho rằng, đa số mọi người không biết thành phố thông minh là gì, không biết cách để nhận biết nếu công nghệ hiện diện xung quanh họ và cũng có thể không có đủ kiến thức về cách thức sử dụng công nghệ để biết được rằng liệu những lợi ích mà những thành phố thông minh mang lại cho họ có lớn hơn những tổn thất mà họ phải đánh đổi.

Cú sốc của nữ giám đốc

Năm 2017, giới chức Canada thông báo 1 quận ở thành phố Toronto sẽ được bàn giao cho Công ty Sidewalk Labs – một công ty cùng trực thuộc Công ty mẹ Alphabet của Google - với hy vọng xây dựng nơi đây thành hình mẫu cho thành phố thông minh mới dựa trên nền tảng công nghệ tại Canada.

Dự án xây dựng thành phố thông minh Quayside này thậm chí được kỳ vọng sẽ trở thành một nguyên mẫu để có thể nghiên cứu và nhân rộng trên toàn cầu nhằm giải quyết các vấn đề đô thị. “Bằng cách kết hợp thiết kế đô thị lấy con người làm trung tâm với công nghệ tiên tiến, chúng ta có thể đạt được các tiêu chuẩn mới về tính bền vững, khả năng chi trả, tính di động và cơ hội kinh tế”, tuyên bố về tầm nhìn của dự án khẳng định.

Thủ tướng Canada Justin Trudeau khi đó cũng khẳng định, thông qua quan hệ đối tác với Sidewalk Labs, khu dân cư bên bờ sông này có thể biến thành một trung tâm đổi mới mạnh mẽ. Trong một video Google TechTalk từ năm 2016, một lãnh đạo công ty đã đưa ra ý tưởng mô phỏng thành phố như một nền tảng kỹ thuật số và sử dụng công nghệ để giải quyết các vấn đề mà các thành phố lớn gặp phải. Tháng 8/2018, Sidewalk Labs đã công bố một số ý tưởng của mình.

Theo đó, họ dự định sử dụng gỗ ép cao - thay vì thép và bê tông - để xây dựng nhà ở bền vững, xây dựng các loại đường mới cho ô tô không người lái và sử dụng cảm biến để thu thập dữ liệu nhằm thông báo cho người dùng về lượng năng lượng sử dụng, giúp hạn chế tình trạng ô nhiễm, giảm lưu lượng giao thông và giám sát tiếng ồn.

Tuy nhiên, các nhà phê bình đã nhanh chóng lên tiếng bày tỏ lo ngại về việc thu thập và bảo vệ dữ liệu ở đây.

Những quan ngại này hoàn toàn có cơ sở khi sau 1 năm tham gia dự án, Tiến sỹ Ann Cavoukian - Giám đốc về bảo mật của dự án – đã từ chức sau khi phát hiện ra rằng không phải tất cả các dữ liệu thu thập được từ người dân sẽ được hủy nhận dạng - quá trình nhằm ngăn chặn danh tính cá nhân của ai đó bị tiết lộ - ngay tại nguồn.

Trong thư từ chức, bà Cavoukian nhấn mạnh những lo ngại về quyền riêng tư đối với các thành phố thông minh là lý do khiến bà ra đi. “Tôi đã tưởng tượng rằng chúng tôi sẽ tạo ra một thành phố thông minh về quyền riêng tư chứ không phải là một thành phố giám sát thông minh”, bà Cavoukian nói trong thư từ chức của mình.

Nói cụ thể hơn, bà Cavoukian cho biết, ban đầu bà và các cộng sự được thông báo rằng dữ liệu thu thập được sẽ bị xóa và không thể xác định được. Tuy nhiên, trên thực tế, các bên thứ ba có thể truy cập thông tin nhận dạng được thu thập trong quận. “Khi tôi nghe thấy điều đó, tôi đã nói rằng tôi xin lỗi, tôi không thể ủng hộ cho việc này. Tôi phải từ chức”, bà nói khi thông báo về việc ra đi của mình và nhấn mạnh yêu cầu phải đảm bảo quyền riêng tư cho người dân ở mọi khía cạnh hoạt động.

Trên thực tế, bà Cavoukian không phải là người đầu tiên từ chức vi những lo lắng về bảo vệ quyền riêng tư. Tháng 10/2018, chuyên gia công nghệ và là người sáng lập công ty TechGirls Canada Saadia Muzaffar cũng đã rời khỏi ban cố vấn chiến lược kỹ thuật số của công ty với lý do TechGirls Canada không giải quyết thỏa đáng các vấn đề riêng tư mà cô và những người khác đã nêu ra.

Cái giá phải trả?

Theo bà Emilie Scott, tại nhiều khu vực đô thị của Canada, các thành phố Toronto, Mississauga và Kitchener đang phát triển mạnh mẽ để trở nên “thông minh hơn”. Sự phát triển này được đánh giá cao vì tiện ích mà chúng mang lại nhưng người dân có thể vẫn chưa hiểu hết về tác động của những sự phát triển này tới quyền riêng tư của họ. Khái niệm về thành phố thông minh không ngừng được phát triển khi các dự án mới được định hình để phù hợp với nhu cầu riêng của các trung tâm đô thị khác nhau.

Nhiều người đã sốc khi phát hiện ra rằng những thông tin cá nhân được thu thập để xây dựng thành phố thông minh có thể bị tiết lộ (Hình minh hoạ)
Nhiều người đã sốc khi phát hiện ra rằng những thông tin cá nhân được thu thập để xây dựng thành phố thông minh có thể bị tiết lộ (Hình minh hoạ) 

Tuy nhiên, điểm cốt lõi là các công nghệ thành phố thông minh được tạo thành từ các cảm biến được gắn liền với các vật thể trong thế giới thực như đường, xe hơi, đồng hồ điện, thiết bị gia dụng và cả phẫu thuật cấy ghép y tế ở con người. Các cảm biến này kết nối các vật thể đó với các mạng kỹ thuật số, internet vạn vật, tạo ra một lượng dữ liệu khổng lồ có thể kết hợp, phân tích về mặt công nghệ để phát hiện ra các hình mẫu, các mối liên hệ…

Văn phòng Ủy viên về quyền riêng tư Canada đã thừa nhận rằng với những công nghệ mới này, các thông báo về thu thập dữ liệu và cơ hội để một người từ chối dịch vụ không giống như trong thế giới kỹ thuật số trực tuyến.

Ví dụ, khi tham gia với các nền tảng trực tuyến, ít nhất người sử dụng sẽ có nhận thức ít nhiều về việc họ đã vượt qua ngưỡng để truy cập vào nền tảng đó. Bà Lilian Edwards - một học giả về luật internet tại Anh - chỉ ra rằng: “Người tiêu dùng ít nhất về mặt lý thuyết có thể có cơ hội để đọc chính sách quyền riêng tư của bộ điều chỉnh nhiệt trước khi ký hợp đồng nhưng họ sẽ không có cơ hội như vậy khi dữ liệu của họ được thu thập bằng những con đường thông minh hoặc chiếc xe điện thông minh mà họ đi làm hay khi họ đi qua những thùng rác thông minh”.

Nói về quyền lựa chọn đánh đổi thông tin cá nhân nào cho các dịch vụ trong thành phố thông minh, bà Scott cho rằng cho rằng, về mặt lý thuyết, các thành phố thông minh có thể không cần tính toán đến việc này vì các dịch vụ của chính quyền thành phố phải tuân theo luật riêng tư của khu vực công, theo đó có thể buộc chính quyền phải thông báo cho công dân về việc thông tin cá nhân của họ được thu thập bằng cách thông báo cho họ. Tuy nhiên, đó là trong trường hợp giả định rằng các dự án thành phố thông minh chỉ do khu vực công cộng kiểm soát.

Trên thực tế, hầu hết các dự án thành phố thông minh ở Canada được điều hành thông qua quan hệ đối tác công tư vì chính quyền thành phố thiếu cả ngân sách và chuyên môn để thực hiện hệ thống công nghệ. Trong trường hợp này, các công ty tư nhân có thể có vai trò dẫn dắt trong việc thiết kế, xây dựng, tài trợ, vận hành và duy trì các dự án thành phố thông minh. Trong quá trình này, họ cũng có thể giữ mức độ kiểm soát lớn đối với dữ liệu được tạo ra và sử dụng.

Ở một số quốc gia, những quan hệ đối tác này thậm chí có thể dẫn đến một mức độ tư nhân hóa chưa từng có. Ví dụ, Công ty Cisco Systems có thể yêu cầu đóng vai trò lớn hơn cả chính phủ Hàn Quốc đối với sự phát triển của thành phố thông minh Songdo. Quan hệ đối tác công-tư trong việc xây dựng thành phố thông minh có thể có ý nghĩa phức tạp đối với việc kiểm soát dữ liệu ngay cả khi cả hai đối tác đều duy trì sự đảm bảo ở mức cao. Trapeze - một công ty thuộc lĩnh vực phần mềm vận tải – đã lên tiếng cảnh báo tới khu vực công về việc chuyển giao quyền kiểm soát dữ liệu ngoài ý muốn khi các nhà cung cấp tư nhân được lựa chọn vận hành hệ thống dữ liệu trong quan hệ đối tác.

Sự nhầm lẫn về quyền tài phán

Vẫn theo tác giả trên, cấu trúc phức tạp của các dự án thành phố thông minh đã tạo ra sự nhầm lẫn về quyền tài phán.

Đa số người dân không hiểu liệu thông tin cá nhân của họ trong một thành phố thông minh do một doanh nghiệp hay do một thực thể chính phủ nắm giữ. Đa số mọi người thường có ý kiến mạnh mẽ hơn về việc những người nào có quyền truy cập vào thông tin của họ hơn là thông tin nào được truy cập.

Cấu trúc phức tạp của các dự án thành phố thông minh đã tạo ra sự nhầm lẫn về quyền tài phán.
 Cấu trúc phức tạp của các dự án thành phố thông minh đã tạo ra sự nhầm lẫn về quyền tài phán.

Các nghiên cứu cho thấy nhiều công dân phản đối việc chính phủ sử dụng thông tin của họ hơn là trường hợp các công ty tư nhân làm vậy.

Tuy nhiên, Canada hiện lại không có luật nào rõ ràng quy định rằng bạn có quyền được thông báo về danh tính của bên đang thu thập dữ liệu của bạn trong một thành phố thông minh. Do đó, khi một công dân bước vào một thành phố thông minh, họ sẽ không biết được rằng thông tin cá nhân nào của họ đang bị thu thập và họ cũng sẽ không biết ai đang thu thập các thông tin đó.

Theo bà Emilie Scott, các vấn đề về quyền riêng tư tương tự cũng đang được đặt ra ở các thành phố thông minh trên toàn thế giới.

Vì vậy, Canada phải có các bước đi để có được các quy  định pháp lý cụ thể về vấn đề quyền riêng tư trong các dự án thành phố thông minh mới nổi của nước này.

Còn tiếp 

Đọc thêm

Chi hội Báo Pháp luật Việt Nam nhận 2 bằng khen của Chủ tịch Hội nhà báo Việt Nam

Chi hội Báo Pháp luật Việt Nam nhận 2 bằng khen của Chủ tịch Hội nhà báo Việt Nam
(PLVN) - Chiều 18/3, tại TP HCM, Hội Nhà báo Việt Nam tổ chức hội nghị sơ kết 3 năm thực hiện Quyết định số 558 của Thủ tướng và hội nghị thi đua khen thưởng năm 2024. Chi hội nhà báo Báo Pháp luật Việt Nam vinh dự được tặng 1 bằng khen tập thể và 1 bằng khen cho cá nhân nhà báo Trần Ngọc Hà - Phó Tổng biên tập, Thư ký Chi Hội nhà báo Báo Pháp luật Việt Nam.

'Mỗi bài báo phải đúng đường lối, pháp luật, đúng nguyện vọng người dân'

Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa phát biểu chỉ đạo hội nghị
(PLVN) - Phát biểu tại Hội nghị Toàn quốc năm 2024 của Hội Nhà báo Việt Nam diễn ra sáng 18/3, ở TP HCM, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa cho rằng, làm báo có thể nghèo nhưng không được tiêu cực. Mỗi bài báo viết ra phải đúng đường lối, pháp luật, đúng nguyện vọng người dân, được người đọc tâm phục, khẩu phục...

UBKT Trung ương đề nghị xem xét, kỷ luật bà Hoàng Thị Thúy Lan, ông Lê Duy Thành, ông Đặng Văn Minh

UBKT Trung ương đề nghị xem xét, kỷ luật bà Hoàng Thị Thúy Lan, ông Lê Duy Thành, ông Đặng Văn Minh
(PLVN) - Tại Kỳ họp thứ 38, sau khi xem xét báo cáo đề nghị thi hành kỷ luật một số đảng viên vi phạm tại các Đảng bộ tỉnh Vĩnh Phúc và Quảng Ngãi, Ủy ban Kiểm tra (UBKT) Trung ương nhận thấy, bà Hoàng Thị Thúy Lan và các ông Lê Duy Thành, Đặng Văn Minh, Cao Khoa, Hà Hoàng Việt Phương đã suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống; vi phạm quy định những điều đảng viên không được làm và trách nhiệm nêu gương...

Bộ trưởng Tài chính nêu giải pháp hạ giá vàng, giá vé máy bay

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải điều hành nội dung phiên họp.
(PLVN) - Tại phiên chất vấn và trả lời chất vấn nhóm vấn đề thuộc lĩnh vực tài chính sáng nay, 18/3, một số đại biểu Quốc hội bày tỏ băn khoăn về tình trạng giá vàng, giá vé máy bay tăng cao trong thời gian qua và đề nghị Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc nêu giải pháp để khắc phục.

Chuyển cơ quan điều tra các vụ việc có dấu hiệu sai phạm trong kinh doanh bảo hiểm

Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc trả lời chất vấn tại phiên họp.
(PLVN) - Pháp luật nghiêm cấm việc các cán bộ bảo hiểm tư vấn sai, tranh giành, lôi kéo, dùng các thủ đoạn để bán bảo hiểm đối với những người chưa có nhận thức cao. Bộ Tài chính đã thực hiện kiểm tra, thanh tra khi có khiếu nại những hành vi như vậy và xử phạt nghiêm minh, chuyển cho cơ quan điều tra các vụ việc có dấu hiệu sai phạm để xử lý.

Phát triển du lịch Điện Biên trong sự tôn trọng, tôn vinh, bảo tồn văn hoá, tự nhiên

Phát triển du lịch Điện Biên trong sự tôn trọng, tôn vinh, bảo tồn văn hoá, tự nhiên
Dự Hội thảo khoa học quốc gia "Điện Biên phát huy tiềm năng, lợi thế phát triển du lịch bền vững", sáng 17/3, tại TP Điện Biên Phủ, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà cho rằng với nguồn lực đầu tư còn hạn chế, du lịch Điện Biên cần tập trung đầu tư những công trình, dự án "ra tấm, ra món", phát triển trong sự tôn trọng, tôn vinh, bảo tồn giá trị văn hoá, tự nhiên.

Quy hoạch tỉnh sẽ tạo nền tảng vững chắc cho Điện Biên phát triển

Quy hoạch tỉnh sẽ tạo nền tảng vững chắc cho Điện Biên phát triển
Sáng 17/3, tỉnh Điện Biên tổ chức Hội nghị công bố Quy hoạch tỉnh, thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 theo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ. Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chủ trì Hội nghị, trao Quyết định phê duyệt Quy hoạch tỉnh Điện Biên thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 cho lãnh đạo tỉnh Điện Biên.

Thủ tướng Phạm Minh Chính: Các chủ thể đặt mình vào địa vị của những người chưa có chỗ ở để hành động

Thủ tướng Phạm Minh Chính: Các chủ thể đặt mình vào địa vị của những người chưa có chỗ ở để hành động
(PLVN) - Nhấn mạnh nhà ở xã hội là nhà ở bình thường như các loại nhà ở khác, phải bảo đảm chất lượng, an toàn, vệ sinh môi trường, Thủ tướng yêu cầu tất cả các chủ thể có liên quan, mỗi người, mỗi tổ chức chung tay, góp sức tạo phong trào, xu thế phát triển nhà ở xã hội, đặt mình vào địa vị của người khác và đặt mình vào địa vị của những người chưa có chỗ ở để hành động, trong đó có việc nghiên cứu, triển khai gói tín dụng cho người mua với thời gian 10-15 năm và lãi suất thấp hơn từ 3-5%.