Đó là những hạn chế được nêu ra tại buổi làm việc giữa Đoàn giám sát của Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc (UBTƯ MTTQ) Việt Nam do Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam Nguyễn Thiện Nhân làm Trưởng đoàn với Thanh tra Chính phủ (TTCP) về giám sát việc công khai kết luận thanh tra, diễn ra hôm qua (25/4) tại Hà Nội.
“Điểm mặt” nhiều lý do cản trở
Tính đến tháng 3/2017, TTCP đã ban hành 24 kết luận thanh tra và đăng tải trên Cổng thông tin điện tử của TTCP 19 thông báo kết luận thanh tra. Tổng TTCP Phan Văn Sáu khẳng định việc công khai kết luận thanh tra phải đảm bảo tính độc lập, khách quan, minh bạch. Việc công bố kết luận thanh tra rộng rãi sẽ tạo quan tâm, lan tỏa trong cộng đồng qua sự giám sát của người dân.
Theo TTCP, những kết luận thanh tra đều được đăng tải công khai thông báo trên Cổng thông tin điện tử của TTCP, trừ những nội dung Kết luận thanh tra có liên quan đến bí mật nhà nước, an ninh quốc gia, tổ chức họp báo định kỳ hay đột xuất công khai kết quả thanh tra, giải quyết, tố cáo và phòng chống tham nhũng để các cơ quan đoàn thể, báo chí và quần chúng nhân dân biết để giám sát.
Tuy nhiên, báo cáo với Đoàn giám sát, TTCP cũng phản ánh không ít khó khăn, vướng mắc trong việc công khai các kết luận thanh tra, trong đó nhiều kết luận thanh tra của các cơ quan thực hiện chức năng thanh tra, đặc biệt là các bộ, ngành, địa phương chưa được công khai theo đúng nội dung và hình thức quy định.
Chưa kể nhiều cơ quan, bộ, ngành, địa phương thường “nại ra lý do kết luận thanh tra chứa nội dung mật” để không thực hiện công khai kết luận thanh tra, đặc biệt là việc thực hiện công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng; do vậy chưa đảm bảo yêu cầu về công khai theo quy định của pháp luật thanh tra và yêu cầu của Luật Phòng, chống tham nhũng.
Phó Tổng TTCP Nguyễn Văn Thanh nhấn mạnh, danh mục bí mật nhà nước rất phức tạp, các bộ, ngành, địa phương đều có danh mục bí mật nhà nước riêng là “cản trở để TTCP công bố kết luận thanh tra”. Bởi vậy, ông Thanh kiến nghị cần có quy định quy trình giải mật để công khai kết luận thanh tra.
Bên cạnh đó các bộ, ngành cần rà soát theo tinh thần giảm thiểu các danh mục bí mật để không ảnh hưởng đến việc công khai kết luận thanh tra. Cùng quan điểm, Phó TTCP Đặng Công Huẩn cũng đề nghị nên quy định chế tài xử lý cụ thể đối với người có trách nhiệm không thực hiện việc công khai hoặc công khai không đúng, không đủ nội dung của kết luận thanh tra theo đúng quy định pháp luật.
Phải cụ thể hóa những trường hợp nhạy cảm, bí mật
Theo Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam Nguyễn Thiện Nhân, để việc công khai kết luận thanh tra đạt hiệu quả, trong thời gian tới cần hoàn thiện cơ chế, chế tài hướng dẫn việc thực hiện công khai các kết luận thanh tra; nghiên cứu làm rõ trách nhiệm pháp lý của người ra quyết định thanh tra và người ký kết luận thanh tra.
Đối với những trường hợp nhạy cảm, bí mật khi công bố kết luận thanh tra phải cụ thể hóa và có quy định cụ thể đối với một số lĩnh vực như ngân hàng, chứng khoán. Việc quy định các trường hợp nhạy cảm, bí mật phải xác định cụ thể cấp nào ra quy định tránh sự tùy tiện. “Ngoài bí mật nhà nước cấp quốc gia còn có các bí mật cho các ngành, địa phương. Phải có hướng dẫn để có cơ chế, cách làm. Ngành nào, địa phương nào có danh mục bí mật phải công bố để việc thanh tra được chủ động”, ông Nguyễn Thiện Nhân nhấn mạnh.
Cũng theo người đứng đầu Mặt trận, hiện nay chưa có chế tài đối với việc cơ quan thanh tra hoàn thành quá trình thanh tra và có kết luận nhưng không thực hiện công bố kết luận thanh tra. “Nếu cần bổ sung chúng tôi kiến nghị Thủ tướng có văn bản hướng dẫn thêm vì không có chế tài cơ quan không làm hết trách nhiệm”- ông Nguyễn Thiện Nhân đề nghị và cho biết thêm, hiện nay Luật quy định công bố kết luận thanh tra cùng với thành phần của đoàn thanh tra tại cơ quan tiến hành thanh tra với ba phương thức lựa chọn: qua báo chí, bảng điện tử và thông báo tại nơi làm việc; nhưng thời gian qua, phương thức công bố qua báo chí hầu như chưa được áp dụng.
Ông Nguyễn Thiện Nhân cũng lưu ý, khi sửa đổi Luật Thanh tra trong thời gian tới, TTCP cần quan tâm đồng bộ với Luật Phòng chống tham nhũng, Luật Tiếp cận thông tin, Luật Tổ chức Chính phủ và những quy định liên quan đến bí mật nhà nước.
UBTƯ MTTQ Việt Nam sẽ phối hợp với TTCP từng bước làm tốt việc công khai hóa kết quả thanh tra, tiến tới đôn đốc việc thực hiện kết luận thanh tra. Theo đó, UBTƯ MTTQ Việt Nam chủ trì, phối hợp với Ban Nội chính Trung ương, TTCP, các tổ chức chính trị – xã hội, Hội Luật gia Việt Nam, Liên đoàn Luật sư Việt Nam, Hội nhà báo Việt Nam tiến hành giám sát tại 5 Bộ và địa phương nhằm bước đầu đánh giá đúng thực trạng việc thực hiện công khai kết luận thanh tra.
