Cải thiện môi trường kinh doanh và tạo điều kiện cho doanh nghiệp (DN) khởi nghiệp là mục tiêu được Chính phủ khẳng định và nỗ lực thực hiện bằng nhiều chính sách, sửa đổi, bổ sung thể chế, ban hành pháp luật và đặc biệt là đối thoại với cộng đồng DN.
Còn nặng gánh “chi trả không chính thức”
Theo đánh giá của cộng đồng DN, môi trường kinh doanh của Việt Nam tuy đã có nhiều tiến bộ song vẫn còn khoảng cách khá lớn với ngay các nước trong khu vực ASEAN và mong muốn của DN.
Thực tế, Việt Nam vẫn đang phải loay hoay để tháo gỡ những khó khăn, giảm phiền hà, nhũng nhiễu… nên hạn chế nhiều việc tạo môi trường kinh doanh thuận lợi, minh bạch, thủ tục hành chính chuyên nghiệp.
Các DN vẫn đang gặp khó khăn trong hoạt động từ vay vốn, thiếu hụt nhân lực chất lượng và những vướng mắc khi thực hiện các thủ tục hành chính về đất đai, thuế, hải quan…
Nhất là các khoản “chi trả không chính thức” còn nặng gánh. DN vẫn gặp phải tình trạng nhũng nhiễu và luôn phải tìm cách đối phó với những rủi ro có thể xảy ra do sự thay đổi chính sách hay sự áp dụng và thực hiện không nhất quán, không dự đoán được của các cơ quan nhà nước…
Theo nhiều DN, vẫn còn tình trạng “lạm dụng các giải pháp quản lý” đặt ra nhiều gánh nặng hành chính, thủ tục cấp phép mà không tính đến những gánh nặng cho DN, sức cạnh tranh của hàng hóa và nền kinh tế.
Do vậy, “rút ngắn khoảng cách giữa chính sách và thực tế, xóa bỏ sự khác biệt giữa văn bản và thực thi” là mong muốn của cộng động DN đang hoạt động tại Việt Nam gửi đến Chính phủ.
Cải thiện môi trường hành chính để hút đầu tư
Môi trường tự nhiên và môi trường hành chính những yếu tố mà các DN đặc biệt quan tâm và mong muốn Chính phủ giải quyết, “làm sạch một cách cấp bách và không khoan nhượng”.
“Nhiều DN Anh tại Việt Nam lo ngại và đề nghị Chính phủ Việt Nam xử lý các vấn đề ô nhiễm môi trường và ách tắc giao thông” - ông Kenneth M.Atkinson – Chủ tịch Hiệp hội DN Anh quốc tại Việt Nam (BBGV) cho biết.
Trong đó, giải pháp được đề xuất là cần hạn chế các phương tiện giao thông trong các TP lớn ngay khi hệ thống giao thông cộng cộng mới được đưa vào hoạt động.
Bày tỏ cảm nhận về áp lực giữa phát triển kinh tế và môi trường, bà Virginia B.Foote - Chủ tịch Hiệp hội DN Hoa Kỳ tại Việt Nam (AmCham) khẳng định “sự phát triển nhanh chóng không cần thiết phải kéo theo các rủi ro về môi trường và sức khỏe người dân”.
Cũng quan tâm đến tính bền vững trong phát triển kinh tế, ông Tomaso Andreatta - Hiệp hội DN Châu Âu (EuroCham) cho biết, các công ty châu Âu vốn là các hình mẫu ở Việt Nam về kinh doanh, lao động và các hoạt động bảo vệ môi trường và mong các DN Việt Nam, nhất là các DN lớn, “cùng nhau thống nhất các thực hành tốt, hiểu biết hơn và phát triển mạnh mẽ hơn để hợp tác trong tất cả các lĩnh vực của chuỗi giá trị”.
Thay mặt Hiệp hội DN Anh quốc tại Việt Nam (BBGV), ông Kenneth M.Atkinson – Chủ tịch BBGV lưu ý, “Việt Nam vẫn còn những tiềm năng to lớn mà chỉ có thể được đánh thức trong một môi trường kinh doanh minh bạch và thuận lợi”.
Cùng với đó, đại diện của EuroCham nhấn mạnh, việc cải thiện môi trường hành chính thông qua việc đơn giản hóa các luật và thủ tục hành chính, giảm phạm vi lạm quyền bằng cách làm rõ các quy định và cải thiện tiền lương củ công chức nhà nước,… để tăng khả năng đầu tư vào VIệt Nam và giúp các DNVVN tăng trưởng mạnh mẽ hơn.
AmCham cũng kiến nghị Chính phủ đảm bảo một sân chơi bình đẳng, sòng phẳng cho các DN, đảm bảo không còn sự thiếu rõ ràng về chính sách, pháp luật để tránh bị lợi dụng.
Tăng cường thanh toán điện tử để giảm cơ hôi cho các khoản thanh toán bất hợp pháp trong quá trình cấp phép và thúc đẩy vai trò của khu vực tư nhân trong phòng, chống tham nhũng.
Ngoài ra, để phát triển nguồn lao động dồi dào hơn, Chính phủ VIệt Nam cần “thu hẹp khoảng cách giữa giáo dụng và kinh nghiệm làm việc thực tiễn với các nước láng giềng” – Chủ tịch AmCham đề nghị.
Đem tiếng nói của cộng động DN Hàn Quốc tại Việt Nam, ông Han Dong Hee – Chủ tịch Hiệp hội DN Hàn Quốc (KoCham) nhận thấy, để thực hiện chính sách kết nối giữa DN trong nước và FDI, cần tập trung mở rộng quan hệ mua bán phụ tùng và sản phẩm từ các DN Việt Nam.
Theo đó cần phải có chính sách mở rộng các kênh để các DN FDI có thể tiếp cận hàng hóa trung gian từ các DN vừa và nhỏ của Việt Nam.
Muốn vậy cần tạo ra kênh thông tin (đầu mối) để hai bên tăng cường hợp tác hỗ trợ, tìm cơ hội kinh doanh. Cùng với đó, tạo ra các chương trình trực tiếp kết nối các DN FDI và người lao động trong nước có chất lượng cao để tăng hiệu quả kết nối lao động.
Tập trung vào 4 nhóm vấn đề chính (lao động, công nghiệp ô tô xe máy, nông nghiệp và điện năng), đại diện cộng đồng DN Nhật Bản tại Việt Nam nhấn mạnh, nền kinh tế Việt Nam cần giữ vững cam kết về một hệ thống chính sách thương mại toàn diện, mang tính khu vực, tham gia tích cực vào các thị trường toàn cầu sẽ tại ra những lợi thế cạnh tranh rõ ràng.
Dự báo năm 2017 là một năm khó khăn với cộng đồng DN với yêu cầu đẩy mạnh cải cách hành chính, khơi dậy nội lực để phát triển mạnh mẽ khu vực kinh tế tư nhân trong nước và kết nối được khu vực này với các chuỗi DN FDI chính là chìa khóa của sự phát triển bền vững, thay mặt cộng đồng DN Việt Nam, ông Vũ Tiến Lộc – Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) kiến nghị siết chặt kỷ cương thực hiện, tăng cường sự giám sát của người dân và DN.
Xây dựng chương trình hành động, hỗ trợ chuyển đổi các hộ kinh doanh thành DN, và sửa đổi yêu cầu về thủ tục hành chính, về chính sách thuế không còn phù hợp để thúc đẩy quá trình này.
Triển khai chương trình cải cách toàn diện hệ thống giáo dục, hướng tới chuẩn mực quốc tế, đảm bảo tính thực hành và gắn được với yêu cầu của DN để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực
Trong cải cách hành chính, cần triển khai rộng rãi các mô hình và công nghệ cải cách đã thí điểm thành công tại một số địa phương và bộ, ngành; đẩy mạnh thí điểm ngành công nghệ điện tử với thuế, hải quan; tăng cường đối thoại giữa chính quyền và DN…
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc:
"Tăng cường hợp tác cùng có lợi giữa kinh tế tư nhân với DN FDI"
Phát biểu tại Diễn đàn, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh: kinh tế tư nhân là động lực quan trọng cho nền kinh tế Việt Nam và góp phần tăng giá trị của Việt Nam trong chuỗi giá trị. Hiện Việt Nam có 600.000 DN đăng ký, trong đó nhiều công ty tư nhân, công ty có cổ phần lớn trên thị trường trong nước và quốc tế.
Năm 2016 là năm đầu tiên có hơn 100.000 DN được đăng ký thành lập/năm. Trung bình mỗi giờ có 12 DN được thành lập mới. Cùng với đó là 3,5 triệu hộ kinh doanh cá thể. Đây là lực lượng kinh tế quan trọng, ảnh hưởng sâu sắc đến mục tiêu 1 triệu DN vào năm 2020.
Việt Nam cũng hiện có hơn 11.000 DN có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) với vốn đầu tư gần 3 tỷ USD, nhiều DN danh tiếng, hợp tác tốt với các khu vực kinh tế trong nước, cả kinh tế tư nhân. Dù nền kinh tế còn nhiều khó khăn nhưng năm 2016, các DN FDI đã đầu tư trên 17 tỷ USD.
Chính phủ kêu gọi cộng đồng DN Việt Nam chủ động, tích cực tham gia sâu vào công cuộc tái cơ cấu nền kinh tế, chú trọng các hình thức đầu tư như PPP, khuyến khích tinh thần khởi nghiệp, đổi mới, sáng tạo, phù hợp với tăng trưởng xanh, bền vững, toàn diện.
Tăng cường hợp tác cùng có lợi giữa kinh tế tư nhân với DN FDI. Cam kết tạo thuận lợi hơn nữa cho sự phát triển của FDI vào Việt Nam.
Bên cạnh đó, cũng mong FDI với các thế mạnh sẵn có có cam kết và có những hành động cụ thể, thực chất để tăng cường hỗ trợ, liên kết với DN trong nước cùng phát triển, hài hòa lợi ích các bên;
Chia sẻ kinh nghiệm, có trách nhiệm xã hội, bảo vệ môi trường thiên nhiên, tài nguyên, áp dụng công nghệ hiện đại và đề cao chuẩn mực, đạo đức kinh doanh và văn hóa DN.
Mong cộng đồng DN nâng cao tính chuyên nghiệp, khai thác nguồn nhân lực, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.
Chính phủ cam kết bảo vệ và cùng chung tay với cộng đồng DN thực hiện các mục tiêu phát triển. Tạo môi trường đầu tư tốt cho DN tư nhân và DN FDI thông qua cải cách nhiều mặt, cải tiến nhiều lĩnh vực. Chính phủ sẽ nỗ lực để DN VN lớn mạnh ngay trên sân nhà và vươn ra toàn cầu.
Song Việt Nam không chào đón những nhà đầu tư coi VN là nơi chuyển giá và ô nhiễm môi trường vì không chỉ phương hại đến lợi ích của các nhà đầu tư khác đang có mặt tại VN, mà còn ảnh hưởng đến uy tín, danh tiếng của Việt Nam trong tương lai.