Di chứng nguy hiểm đối với người cao tuổi
Mặc dù nhiễm COVID-19 với mức độ nhẹ nhưng sau khi khỏi bệnh, có trường hợp người cao tuổi phải nhập viện trong tình trạng nguy kịch, suy hô hấp, suy tim, viêm phổi… TS. BS. Lại Văn Hoàn – Trưởng Khoa khám chữa bệnh theo yêu cầu, Bệnh viện Hữu Nghị - cho biết: Hiện Khoa đang điều trị cho bệnh nhân hậu COVID-19 có tình trạng rất nặng (trước đó tình trạng nhiễm COVID-19 ở mức độ nhẹ). Bệnh nhân vào viện trong tình trạng suy hô hấp, suy tim toàn bộ, viêm phổi, tắc động mạch phổi, suy thận, rối loạn dinh dưỡng nặng, chuyển hóa nặng...
Theo TS.BS. Lại Văn Hoàn, đối với người bệnh sau nhiễm COVID-19, dù khi mắc có hay không có triệu chứng vẫn nên đi khám, tư vấn, kiểm tra để phát hiện sớm các tổn thương để có kế hoạch hỗ trợ, can thiệp kịp thời tránh để lại di chứng.
BS Trần Văn Khanh, Giám đốc Bệnh viện Lê Văn Thịnh (TP Thủ Đức) cho biết, sau khi mắc COVID-19, đặc biệt là những người già và người bệnh nặng có thời gian nằm điều trị lâu, phải thở máy sẽ có những tổn thương phổi, hô hấp, xơ phổi, teo cơ do hạn chế vận động. Nếu không được tập phục hồi sẽ dẫn đến tàn tật.
Về mặt tâm lý, sau khi khỏi bệnh, nhiều người sẽ đối mặt với lo lắng như có mắc COVID-19 lại hay không, cuộc sống ra sao, thậm chí đối mặt với việc mất người thân. Họ không thể định hình được cuộc sống phía trước dẫn tới đa số sẽ có rối loạn tâm lý, trầm cảm, lo âu.
Các bác sĩ khuyến cáo tất cả người bệnh COVID-19, nhất là người cao tuổi cần tái khám sớm sau khi xuất viện để được xét nghiệm, đánh giá tổng quát thể trạng, từ đó phát hiện và điều trị kịp thời các di chứng, sớm trở lại cuộc sống bình thường. Nhất là những F0 từng phải thở máy, thở oxy, nằm phòng hồi sức tích cực... một tháng sau khi xuất viện phải đi tái khám. Những người bệnh nhẹ trong giai đoạn dương tính, sau khi khỏi bệnh một tháng vẫn có các triệu chứng khó thở, mệt mỏi, nhức đầu, mất khứu giác, vị giác, rụng tóc, tiêu chảy... hay cơ thể có dấu hiệu khác thường thì nên đi khám để phát hiện sớm. Nếu sau 3 tháng vẫn còn triệu chứng, người này bắt buộc tái khám.
Các bác sĩ khuyến cáo tất cả người bệnh COVID-19 cần tái khám sớm sau khi xuất viện để được xét nghiệm, đánh giá tổng quát thể trạng, từ đó phát hiện và điều trị kịp thời các di chứng, sớm trở lại cuộc sống bình thường. Nhất là những F0 từng phải thở máy, thở oxy, nằm phòng hồi sức tích cực (ICU)... một tháng sau khi xuất viện phải đi tái khám. Những người bệnh nhẹ trong giai đoạn dương tính, sau khi khỏi bệnh một tháng vẫn có các triệu chứng khó thở, mệt mỏi, nhức đầu, mất khứu giác, vị giác, rụng tóc, tiêu chảy... hay cơ thể có dấu hiệu khác thường thì nên đi khám để phát hiện sớm. Nếu sau 3 tháng vẫn còn triệu chứng, người này bắt buộc tái khám.
 |
Trẻ em cần được chăm sóc cẩn thận hậu COVID-19. |
Trẻ em bị rối loạn tim
Theo nghiên cứu, có 6-15% trẻ em sau khi khỏi bệnh cũng gặp các di chứng hậu COVID-19. Vì COVID-19 thường ảnh hưởng đến phổi nên các triệu chứng hô hấp kéo dài không phải là hiếm. Chúng có thể bao gồm đau ngực, ho và khó thở hơn khi tập thể dục. Một số triệu chứng này có thể kéo dài trong 3 tháng hoặc lâu hơn. Trẻ em từ 6 tuổi trở lên với các triệu chứng kéo dài có thể cần xét nghiệm chức năng phổi. Trẻ bị khó thở do gắng sức mà không hết có thể cần xét nghiệm tim để loại trừ các biến chứng như cục máu đông.
Một nghiên cứu trên những bệnh nhân trưởng thành mới hồi phục sau COVID-19 cho thấy, 60% trong số trẻ bị viêm cơ tim, bất kể các triệu chứng COVID-19 của họ nghiêm trọng như thế nào trong quá trình nhiễm trùng. Các triệu chứng của viêm cơ tim có thể bao gồm đau ngực, khó thở, nhịp tim không đều và mệt mỏi. Trẻ em và thanh, thiếu niên có các triệu chứng trung bình hoặc nghiêm trọng trong vòng 6 tháng cần được kiểm tra kỹ lưỡng, bao gồm kiểm tra tim, trước khi trở lại trường học hoặc các hoạt động thể thao.
Cứ 4 trẻ em và thanh, thiếu niên từ 10 đến 19 tuổi thì có 1 người bị COVID-19 thay đổi khứu giác và vị giác. Điều này có thể có ảnh hưởng đến thói quen ăn uống và tâm trạng của họ, thậm chí khiến họ không nhận ra mùi nguy hiểm, ví dụ mùi cháy, khét... Tuy nhiên, các triệu chứng này thường biến mất sau vài tuần. Trong trường hợp triệu chứng kéo dài quá lâu, bác sĩ sẽ kiểm tra hoặc hướng dẫn để phục hồi lại các giác quan này.
Vấn đề hậu COVID-19 được ghi nhận ở các bệnh viện nhi đồng trên địa bàn TP HCM và các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long chủ yếu là hội chứng viêm đa hệ thống ở trẻ em. Có những trẻ nhập viện trong tình trạng nặng, bị sốc tim, viêm cơ tim, rối loạn nhịp tim…
Theo các nghiên cứu khoa học trên thế giới, các triệu chứng hậu COVID-19 ở trẻ em khá đa dạng, thường xảy ra ở trẻ em lớn, bao gồm: cảm giác mệt mỏi, nhức đầu, choáng váng, mất mùi, chán ăn, kém tập trung; đau cơ, khớp; vấn đề hô hấp, tim mạch: ho, khó thở, hồi hộp, đau ngực; phát ban, đỏ mắt, sốt kéo dài… Đặc biệt có một di chứng khiến phụ huynh khá lo lắng là khó tập trung, không ghi nhớ và hiểu được kiến thức giáo viên giảng dạy, chữ viết xấu...
Lý giải nguyên nhân này, BS.CKII Nguyễn Minh Tiến - Phó Giám đốc Bệnh viện Nhi đồng TP HCM - dẫn chứng các nghiên cứu gần đây cho hay virus có thể tấn công lên não, hệ thống nội mạc mạch máu não, gây tình trạng tăng đông, huyết khối, dẫn tới giảm tưới máu cho các vùng vỏ não phụ trách trí nhớ, hành vi, chữ viết...
Cần bổ sung dinh dưỡng và vận động hợp lý
Chế độ dinh dưỡng được xem là có ảnh hưởng trực tiếp đến hệ thống miễn dịch, do đó có thể được xem như một biện pháp hỗ trợ trong điều trị hội chứng hậu nhiễm COVID-19.
Người cao tuổi và trẻ nhỏ sau nhiễm COVID-19 cần được cung cấp dinh dưỡng đầy đủ và đa dạng các nhóm chất đường, đạm, béo, chất xơ, vitamin và khoáng chất. Các phản ứng miễn dịch trong cơ thể để chống lại COVID-19 đã tiêu tốn của cơ thể rất nhiều chất dinh dưỡng, vì vậy cần phải cung cấp đầy đủ những chất này trong khẩu phần ăn.
Hệ tiêu hóa hoạt động kém hơn, kèm theo các biểu hiện mệt mỏi, mất vị giác và khứu giác trong khi nhiễm cũng như sau nhiễm COVID-19, ngoài ra còn do tác dụng phụ của một số thuốc điều trị COVID-19 làm ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa khiến người bệnh chán ăn, đầy bụng, ăn không ngon. Do đó, nên hạn chế sử dụng các thức ăn nhiều dầu mỡ, nhất là các loại thức ăn chiên, xào.
Để bổ sung các loại vi chất do tổn hại của bệnh COVID-19 nên ăn các loại thực phẩm có nhiều vi chất như tôm, cua, cá, hàu, sò…
Đối với việc bổ sung vitamin và các chất vi lượng, người bệnh nên sử dụng nhiều rau xanh và các loại trái cây. Ngoài vitamin và khoáng chất, các loại rau củ quả còn cung cấp một lượng chất xơ lớn giúp hỗ trợ tiêu hóa.
Sữa cũng là một nguồn cung cấp vitamin D và canxi dồi dào, tuy nhiên do sữa chứa nhiều đạm có thể gây khó tiêu, do đó chỉ nên uống khoảng 300 - 500ml sữa mỗi ngày, tương đương với 1 - 2 ly sữa.
Các triệu chứng sốt và tiêu chảy khi nhiễm COVID-19 gây ra tình trạng mất nước cho cơ thể. Tuy nhiên, ở người cao tuổi và trẻ nhỏ cảm giác khát bị suy giảm dẫn đến khó khăn trong việc nhận biết tình trạng thiếu nước.
Do đó, cần cung cấp ít nhất 2 lít nước (người cao tuổi), 1 lít (trẻ em) mỗi ngày để duy trì trạng thái cơ thể bình thường. Lượng nước này có thể đến từ các nguồn bên cạnh nước lọc như nước ép trái cây, nước canh...
Ngoài ra, sau khi bị bệnh COVID-19, người bệnh cần được tiếp tục hỗ trợ hoặc người bệnh cố gắng tự phục vụ mình (nếu có thể) trong sinh hoạt, ăn uống và tập luyện, điều đó là vô cùng cần thiết và rất quan trọng giúp cho người bệnh hậu COVID-19 quá trình phục hồi sức khỏe tốt hơn, nhanh hơn.
Trước hết, người đã khỏi bệnh cần thực hiện một số biện pháp (tự làm hoặc có người hỗ trợ) duy trì thời gian ngủ nghỉ hợp lý, chủ yếu ngủ nhiều vào ban đêm, hạn chế ngủ nhiều vào ban ngày để thực hiện các công việc phục hồi sức khỏe khác như vận động nhẹ nhàng (đi bộ chậm, tập thể dục nhẹ, đạp xe đạp rất chậm (nếu có thể), tập dưỡng sinh…).
Cần chú ý tập thở (hít vào, thở ra chậm, hít sâu dần dần và thở ra nhẹ nhàng không vội vã và nhịp độ tăng lên từng ngày). Bên cạnh đó, cần tiếp xúc với ánh nắng mặt trời ít nhất 30 phút/ngày (có thể vào buổi sáng sớm hoặc nắng chiều, chia thành 3-4 lần, mỗi lần 5-10 phút là vừa), việc làm này sẽ giúp cho điều hòa nhịp sinh học của cơ thể.
Việc trò chuyện cùng người thân trong gia đình và được người thân động viên, giúp đỡ sẽ giúp người hậu COVID-19 giảm sự lo lắng, kích thích hoạt động não sau khi khỏi bệnh COVID-19 rất tốt. Các thành viên trong gia đình nên khuyến khích người đã khỏi bệnh tham gia các hoạt động tinh thần như đọc sách/báo, xem phim, nghe nhạc… cũng đóng góp đáng kể cho việc phục hồi sức khỏe.
