“Kéo vợ” từ góc nhìn của thanh niên người H’Mông

Ảnh minh họa
Ảnh minh họa
0:00 / 0:00
0:00
(PLVN) -  Sau khi mạng xã hội “dậy sóng” với video một thanh niên đang cố “kéo vợ” bất chấp sự phản đối của cô gái, nhiều ý kiến cùng bức xúc cho rằng đây là hủ tục cần xóa bỏ, thậm chí xa hơn nữa có những bình luận mang tính chất kỳ thị, định kiến với cộng đồng dân tộc thiểu số nói chung và người H’Mông nói riêng.

Để hiểu hơn về văn hóa H’Mông cũng như rộng đường dư luận, mới đây Viện Nghiên cứu xã hội, Kinh tế và Môi trường (iSEE) đã có cuộc thảo luận cùng 5 thanh niên người H’Mông. Nội dung thảo luận phần nào giúp cộng đồng hiểu rằng “kéo vợ” có phải là một hủ tục cần phải loại bỏ hay không, hay đơn thuần như những truyền thống khác khi bị tách khỏi bối cảnh và ý nghĩa ban đầu thì người thực hành không thực sự hiểu để rồi hành động không phù hợp?

“Bắt vợ” là một hành động không được khuyến khích và bị phạt vạ rất lớn

“Theo giải thích từ truyện cổ của người H’Mông ở các tỉnh phía Bắc Việt Nam, việc “kéo vợ” dành cho các đôi trai gái yêu nhau mà chàng trai không đủ tiền đi xin dâu nên hai người hẹn ước đến với nhau thông qua “kéo vợ”. Trong tiếng Mông, tục “kéo vợ” được gọi là “Coj nyaab” - nghĩa là đi đón, mang cô dâu về. Cách tiến hành tục lệ mỗi vùng một khác và có những cấp độ khác nhau.

Thực tế tục “kéo vợ” giúp nâng cao vị thế của người phụ nữ trong cộng đồng người H’Mông. Càng được kéo nhiều lần, người phụ nữ H’Mông càng tự hào, vì phải xinh đẹp, giỏi giang lắm mới được kéo nhiều lần. Khi sống với chồng, nếu có lúc chồng đối xử không tốt, cô gái có quyền nói với người chồng là “anh kéo tôi về chứ có phải tôi tự về với anh đâu mà anh đối xử với tôi như vậy”.

Tuy vậy, vẫn tồn tại những cấp độ khác như “bắt vợ, cướp vợ” - là tìm cách đưa cô gái về mà không có sự đồng ý của họ. Việc bắt ép, cưỡng đoạt cô gái về làm vợ mình như trong các video là một hình thức mà văn hóa H’Mông không khuyến khích.

Cả 5 thanh niên người H’Mông trong cuộc trao đổi bao gồm Tuam Khaab ở Mù Cang Chải, Giàng A Bê ở Văn Chấn, Yên Bái, Lồ Thùy Dung ở Bắc Hà, Lồ Thị Sáy ở Sa Pa, Lào Cai và Mùa Thị Mua ở Nậm Pồ, Điện Biên đều cho rằng “bắt vợ” là một thực hành không được khuyến khích và bị phạt vạ rất lớn.

Điều này cũng được nhắc tới trong cuốn sách “Những đỉnh núi du ca - Một lối tìm về cá tính H’Mông”, tác giả Nguyễn Mạnh Tiến có tổng hợp các mức độ: bắt/cướp vợ theo những quy định khác nhau, hình phạt khác nhau.

“Thường những người biết chắc người ta không tới với mình mới bắt vợ như thế” – cô gái Lồ Thị Sáy nêu quan điểm. Với người Mông, “Coj nyaab” là một giai đoạn để tiến tới hôn nhân, là cơ hội đến với nhau một cách tự do, cũng để cô gái có thời gian quan sát gia đình chàng trai và đưa ra lựa chọn cuối cùng. Nếu cô gái tố cáo đoàn “kéo vợ” có hành vi không tốt hoặc thời gian ở nhà chàng trai cô gái bị ép ngủ với cậu trai, không được đối xử tử tế - gia đình nhà trai sẽ bị phạt vạ rất lớn, theo Lồ Thị Sáy.

Cũng theo các thanh niên người H’Mông tham gia trao đổi, trong khi thực hành “kéo vợ”, bố mẹ của cô gái vẫn là người có quyền quyết định tối cao để ngăn cản việc con mình bị bắt. Việc “kéo vợ” thường có thỏa thuận trước nên bố mẹ không can thiệp. Còn khi bị “bắt vợ”, bố mẹ thường tới tận nhà chàng trai để đòi con gái về.

Hoặc sau 3 ngày “kéo vợ”, chàng trai vẫn phải qua nhà bố mẹ cô gái để “xin cưới”. Hành động xin – nghĩa là vai trò quyết định có được cưới hay không vẫn nằm ở bố mẹ cô gái. Liên hệ tới video tại Hà Giang, nếu thực sự nếu bố mẹ đã ngăn cản mà chàng trai trong video vẫn nhất quyết kéo về thì đó là một hành động bắt/cướp vợ - không theo tập tục hôn nhân của người H’Mông.

Lý giải về hành động bắt/cướp vợ, theo chàng trai Tuam Khaab, việc bắt vợ hiện tại diễn ra một phần do môi trường học về văn hóa H’Mông của các thanh thiếu niên không nhiều. Các em đi học sớm, học nội trú xa nhà, tách khỏi môi trường văn hóa H’Mông. Thời gian được truyền đạt văn hóa từ người đi trước và để nhận thức về văn hóa của mình rất ít. Ở trường, các em chủ yếu học về văn hóa qua giáo viên và truyền thông. Trên truyền thông hiện nay, hình ảnh về “kéo vợ” đa phần mang tính bạo lực ảnh hưởng tới hành động của các em.

Cần có sự điều chỉnh của pháp luật nếu luật tục biến tướng tiêu cực

“Không nên chỉ vì phẫn nộ mà coi kéo vợ là hủ tục” – đó là quan điểm của PGS.TS Trần Hữu Sơn - nguyên Phó Chủ tịch Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam - người có nhiều năm nghiên cứu và gắn bó với đời sống đồng bào các dân tộc thiểu số tại miền núi phía Bắc. Theo PGS.TS Trần Hữu Sơn, trong tập tục “kéo vợ” của người H’Mông mang nhiều ý nghĩa. Một là, nói lên giá trị của những con gái rất tốt về nhiều mặt. Hai là, sự ứng xử hiệu quả trước nạn thách cưới cao.

“Để hạn chế nhận thức sai lệch nên có những quy chế chung cho cả cộng đồng về luật tục này. Theo đó, nếu là biểu hiện “cướp vợ” phải được can thiệp, phải xử lý. Còn nếu là “kéo vợ”, hai bên trai gái đều đồng ý thì phải được tôn trọng. Luật tục “kéo vợ” của người H’Mông khi có sự biến đổi theo chiều hướng tiêu cực phải có sự can thiệp của luật pháp. Những người phá vỡ, làm biến tượng luật tục đẹp này cần phải bị răn đe” - PGS.TS Trần Hữu Sơn nêu quan điểm.

Được biết, trên mạng xã hội các bạn trẻ người H’Mông cũng đã có một cuộc thảo luận về tục “kéo vợ”. Nhiều ý kiến được đưa ra, như tăng cường giáo dục trong tộc người và ngoài tộc người về tục “kéo vợ” và phần lớn có chung một ý kiến là không nên tiếp tục thực hành “kéo vợ” nếu như phong tục truyền thống tốt đẹp đó không được tôn trọng.

Như vậy, có thể thấy, việc quyết định thực hành “kéo vợ” nữa hay không nằm ở phía người H’Mông. Những quan niệm đang thay đổi, quyết định thực hành văn hóa được chia đều cho từng cá nhân trong cộng đồng. Tin rằng, người H’Mông ở mỗi địa phương và mỗi thế hệ có những cách điều chỉnh riêng phù hợp với cuộc sống và luật pháp hiện hành.

Đọc thêm

Biểu tượng con tôm Cà Mau và cây đàn kìm Bạc Liêu - điểm “check in” lý tưởng

Biểu tượng con tôm Cà Mau và cây đàn kìm Bạc Liêu - điểm “check in” lý tưởng
(PLVN) - Biểu tượng con tôm Cà Mau và biểu tượng cây đàn kìm Bạc Liêu, không chỉ tạo sự khác biệt về sản phẩm du lịch mà còn trở thành điểm check in lý tưởng của vùng đồng bằng sông Cửu Long - là địa phương được đánh giá có nhiều tiềm năng, thế mạnh về phát triển du lịch sinh thái và du lịch văn hóa tín ngưỡng.

Trình diễn trang phục dân tộc thiểu số trên ruộng bậc thang

Trình diễn trang phục DTTS người Dao Thanh Phán, Dao Thanh Y tại ruộng bậc thang.
(PLVN) - Trong khuôn khổ Tuần Văn hóa - Du lịch, Hội Mùa vàng Bình Liêu năm 2024, ngày 03/11, tại thôn Cao Thắng, xã Lục Hồn, huyện Bình Liêu (Quảng Ninh) gần 100 diễn viên không chuyên là người đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) đã tham gia trình diễn trang phục dân tộc trên ruộng bậc thang.

Quốc tế ca ngợi cách bảo tồn và phát triển hệ sinh thái Cù Lao Chàm

Cù Lao Chàm được UNESCO công nhận là Khu dự trữ sinh quyển thế giới.
(PLVN) - Cách Hội An khoảng 20km, Khu dự trữ sinh quyển thế giới Cù Lao Chàm đang trở thành điểm đến hấp dẫn của du khách bởi hệ động thực vật phong phú và những di tích lịch sử hàng trăm năm trước. Qua 15 năm bảo tồn và phát triển, hệ sinh thái Cù Lao Chàm không chỉ được phục hồi tương đối nguyên vẹn mà còn trở thành điểm đến hấp dẫn trên bản đồ du lịch cả nước. Nơi này còn được báo chí quốc tế khen ngợi về công tác bảo tồn hệ sinh thái.

Lễ hội Thiết kế Sáng tạo Hà Nội 2024: Khám phá nhiều câu chuyện lịch sử còn ẩn giấu

Vòm trần đậm chất kiến trúc - mỹ thuật Đông Dương sẽ được sống lại bằng những sắp đặt ánh sáng kỳ ảo và hiện đại. (Ảnh: Mai Thương)
(PLVN) - Việc trải nghiệm “Lễ hội Thiết kế Sáng tạo Hà Nội 2024” không những giúp tạo hành trang kiến thức mà còn khơi gợi niềm tự hào, cảm giác gắn bó và giúp định hướng sự nghiệp tương lai, để những bạn trẻ có thể gia nhập và trở thành những chủ nhân của công nghiệp văn hóa - sáng tạo trong tương lai. “Lễ hội Thiết kế Sáng tạo Hà Nội 2024” còn là dịp để các bậc phụ huynh cùng các con khám phá nhiều di sản kiến trúc, nhiều câu chuyện lịch sử còn ẩn giấu.

Bay lên từ nước

Bay lên từ nước
(PLVN) - Màn đen hun hút, gió thổi rát mặt đêm. Bà Nhường cảm nhận chuyện chẳng lành với đàn cò nên đã gọi con trai dậy, cầm đèn pin ra vườn.

Vượt qua 'vết thương' để sống và yêu

Cuốn sách “Phá vỡ khuôn mẫu”.
(PLVN) - Vienna Pharaon là một nhà trị liệu hôn nhân và gia đình được cấp phép và là một trong những chuyên gia được săn đón nhiều nhất ở New York trong lĩnh vực này. Vienna đã sáng lập nhóm thực hành Mindful Marriage and Family Therapy, với tài khoản @mindfulMFT trên Instagram, giúp hơn 600 nghìn người trên khắp thế giới chữa lành vết thương.

Sài Gòn trong cơn mưa…

Những cơn mưa Sài Gòn thường chọn cho mình giờ rơi khắc nghiệt nhất, ấy là buổi tan tầm.
(PLVN) - Nhiều người hay bảo thích ngắm mưa rơi. Vì nhìn mưa rơi sao mà tươi mát, mà dịu dàng đến thế, như một bản nhạc của đất trời.

Trình diễn văn hóa các dân tộc huyện Bình Liêu, Quảng Ninh

Chương trình trình diễn giới thiệu văn hoá dân gian đặc sắc của các dân tộc thiểu số tỉnh Quảng Ninh.
(PLVN) -  Nhằm tôn vinh, quảng bá những giá trị văn hoá đặc sắc của các dân tộc thiểu số (DTTS) tỉnh Quảng Ninh, từ tối 2/11 đến hết tháng 12/2024 tại Quảng Trường 25/12 huyện Bình Liêu sẽ tổ chức Trình diễn và giới thiệu văn hoá dân gian vào các ngày cuối tuần.

Cosmo girl – họ là ai?

Cosmo girl – họ là ai?
(PLVN) - Trong thời đại mà các phương tiện truyền thông ngày càng phát triển, hình ảnh người phụ nữ hiện đại đã trải qua nhiều sự thay đổi. Một trong những biểu tượng rõ ràng và nổi bật nhất là hình ảnh của "Cosmo girl" – một khái niệm bắt nguồn từ tạp chí Cosmopolitan, một trong những tạp chí hàng đầu dành cho phụ nữ trên thế giới. Vậy "Cosmo girl" là ai, và tại sao hình ảnh này lại có sức hút mạnh mẽ như vậy đối với hàng triệu phụ nữ?

Thế giới thanh nữ - bạn nữ trẻ đang thích gì?

Ảnh minh hoạ. Nguồn: Internet.
(PLVN) - Thế giới của các bạn nữ trẻ hiện nay vô cùng đa dạng và sống động. Cùng với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ, mạng xã hội, thời trang và lối sống, các cô gái trẻ không ngừng khám phá những xu hướng mới, lựa chọn những giá trị phù hợp với cá tính và nhu cầu riêng của mình.