Giải “bài toán” vắc xin cho mẹ

Mẹ chủ quan, con mang tật

Trước mang thai, được bạn bè nhắc chuyện đi tiêm vắc xin nhưng chị Dương Thị Ngân (ở quận Hà Đông, Hà Nội) lờ đi vì nghĩ mình khỏe mạnh, sao lại phải đưa virus vào người. Nào ngờ, chị bị nhiễm rubella trong thời gian mang thai. Khi con sinh ra được vài tháng, chị bàng hoàng đau đớn phát hiện con mình bị khiếm thính. Đến khi chị ân hận vì chủ quan thì đã muộn.

Rất nhiều phụ nữ chủ quan trong việc tiêm chủng phòng bệnh trước khi mang thai như trường hợp của chị ngân. Dù trao đổi với phóng viên ngay tại cơ sở tiêm phòng, chị Nguyễn Thị Khuyên ở quận Đống Đa, HN còn ngao ngán đặt câu hỏi:  “Tại sao ngày xưa ông bà bố mẹ sinh ra những đứa trẻ như chúng tôi hoàn toàn không tiêm phòng những loại vắc xin đó mà con cháu vẫn khỏe mạnh, còn ngày nay lại phải hướng tiêm phòng nhiều loại vắc xin đến thế?”. 

Lý giải chuyện phụ nữ nên tiêm vắc xin phòng bệnh trước khi mang thai, bác sĩ Nguyễn Thị Đại Phong - Bệnh viện Nhiệt đới Trung ương cho biết: “Trước đây điều kiện kinh tế cũng như y học của nước ta chưa phát triển nên các bà, các mẹ chúng ta không được tiêm phòng dẫn đến nhiều trường hợp mắc bệnh cũng không được chữa trị và gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm.

Việc tiêm phòng cho phụ nữ trước khi mang thai không chỉ làm giảm nguy cơ về dị tật bệnh tật cho đứa trẻ khi chào đời mà đứa trẻ sinh ra khỏe mạnh cũng  sẽ làm giảm gánh nặng tài chính, công sức cho gia đình và cả xã hội”. Bác sĩ Phong cho biết thêm, phụ nữ khi mang thai, hệ thống miễn dịch của cơ thể sẽ hoạt động kém hơn bình thường. Nguy cơ nhiễm bệnh cũng vì thế mà tăng lên. Vì vậy cách tốt nhất để bảo vệ họ khỏi nguy hiểm cho cả mẹ và thai nhi là tiêm phòng.

Theo các chuyên gia y tế, trong thời gian 3 tháng đầu thai kỳ, nếu người mẹ bị nhiễm rubella thì 90% có thể gây dị tật thai nhi hoặc sảy thai. Virus này ảnh hưởng đến não, tim, tai và mắt của em bé trong bụng, thậm chí có thể để lại di chứng khi trẻ chào đời. Đối với bệnh sởi, nếu bà mẹ mắc sởi trong khi mang thai, nguy cơ dị dạng thai nhi rất cao.

Thậm chí phụ nữ bị sởi khi mang thai còn có thể bị sảy thai, hoặc gây sinh non, gây thai chết lưu. Còn với bệnh quai bị, virus này có thể gây viêm nhiễm buồng trứng, đồng thời phá hủy tế bào trứng, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe sinh sản của phụ nữ. Hơn nữa quai bị có thể gây dị tật bẩm sinh, sinh non và thai chết lưu. Đặc biệt, nguy cơ càng cao hơn nếu mẹ bầu bị nhiễm quai bị trong kỳ thứ nhất và thứ ba của thai kỳ.

Ngoài ra còn các bệnh khác gây ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ và sự phát triển của thai nhi như bệnh cúm, viêm gan siêu vi B… Bệnh cúm là bệnh thường gặp nhất ở Việt Nam. Cảm cúm thông thường  sẽ không gây ra những biến chứng gì đặc biệt. Song khi mang thai, những cơn cảm cúm kéo dài có thể gây dị tật bẩm sinh cho thai nhi, nhất là khi mẹ mắc bệnh trong 3 tháng đầu thai kỳ. Còn bệnh viêm gan B lây truyền thông qua máu và dịch cơ thể. Nếu người mẹ không được tiêm phòng mà bị nhiễm virus viêm gan B trong quá trình mang thai, thì đứa trẻ khi sinh ra có thể sẽ bị nhiễm viêm gan B.

Chi phí vẫn là cản trở

Thật đáng mừng khi trong vài năm gần đây, tỷ lệ phụ nữ quan tâm đến và đã có hoạt động tiêm chủng phòng bệnh ngày một tăng lên. Tuy nhiên, có một điều đáng buồn là số lượng phụ nữ tiêm phòng trước mang thai chỉ tập trung đa số ở những phụ nữ có trình độ, bằng cấp, có điều kiện kinh tế do phần lớn là vắc xin tiêm dịch vụ.

 Được biết, những loại vắc xin mà phụ nữ nên tiêm phòng trước khi có thai là vắc xin sởi, vắc xin quai bị, vắc xin rubella, vắc xin phòng cúm, vắc xin phòng viêm gan B, vắc xin phòng thủy đậu. Nhưng theo ông Nguyễn Nhật Cảm, Giám đốc Trung tâm y tế dự phòng Hà Nội cho biết: “Hiện nay, chỉ có một loại vắc xin duy nhất dành cho phụ nữ mang thai trong chương trình tiêm chủng mở rộng là vắc xin uốn ván. Còn những loại vắc xin khác dành cho phụ nữ trước khi mang thai đều nằm trong danh mục vắc xin dịch vụ”.

Mong rằng tới đây, sẽ có nhiều vắc xin tiêm phòng trước khi mang thai được đưa vào danh sách tiêm chủng mở rộng để nhiều phụ được tiếp cận.