Khảo sát của JICA đã được thực hiện thành công với sự hợp tác của Cục Biến đổi Khí hậu (Bộ TN&MT), Vụ Môi trường (Bộ GTVT) và Sở TN&MT TP HCM. Cuộc khảo sát được tiến hành từ tháng 2/2019 đến tháng 9/2020, cho các tuyến đường sắt đô thị số 1, số 2 ở Hà Nội và tuyến số 1 ở Tp.HCM, là các tuyến đang và sẽ được xây dựng bằng nguồn vốn ODA của Nhật Bản.
Vận dụng phương pháp luận đơn giản, các chuyên gia Nhật Bản đã ước tính tiềm năng giảm phát thải khí nhà kính (KNK) của ba tuyến đường sắt này. Đây cũng sẽ là cơ sở khoa học để khuyến khích sử dụng các phương tiện giao thông phát thải thấp như đường sắt đô thị tại các thành phố lớn như Hà Nội và Tp.HCM.
Khảo sát đã cho thấy, Tuyến số 1 và Tuyến số 2 của Hà Nội có tiềm năng giảm phát thải KNK tương đương lần lượt là 54.541 tấn và 39.614 tấn CO2/năm, và tương tự, tuyến số 1 của Tp.HCM có khả năng giảm 56.877 tấn CO2/năm.
Chia sẻ kinh nghiệm của Nhật Bản, ông Ken Kumazawa - Trưởng đoàn khảo sát - cho biết, đường sắt đô thị đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống hằng ngày của người dân Nhật Bản. Tại Việt Nam, khi mà hiện nay hầu hết người dân sử dụng xe máy, thì việc chuyển đổi sang đường sắt đô thị cũng không đơn giản. Tuy nhiên trong tương lai, lượng hành khách của đường sắt đô thị chắc chắn sẽ tăng nếu chất lượng dịch vụ được đảm bảo và các tác động tích cực đến môi trường của đường sắt đô thị được chứng minh.
“Đường sắt đô thị không chỉ là phương tiện giao thông hiệu quả mà còn giúp giảm lượng khí CO2 và các chất gây ô nhiễm không khí. Chúng tôi hy vọng cuộc khảo sát này sẽ giúp mọi người hiểu được tầm quan trọng của các dự án đường sắt đô thị mà chúng tôi thực hiện, qua đó, tại Hà Nội và Tp.HCM sẽ ngày càng có nhiều người chuyển từ xe máy và ô tô cá nhân sang đường sắt đô thị…” - ông Murooka Naomichi, Phó Trưởng Đại diện JICA Việt Nam, kỳ vọng
Ông Murooka Naomichi cũng cho rằng, hệ thống đường sắt đô thị sắp được phát triển tại Hà Nội và Tp.HCM không chỉ đáp ứng nhu cầu đi lại của người dân, mà còn góp phần vào mục tiêu giảm 9% lượng phát thải KNK đến năm 2030 so với kịch bản phát triển thông thường, theo cam kết trong Thỏa thuận Đóng góp quốc gia tự quyết định (NDC) mà Việt Nam vừa đệ trình lên Công ước khung về biến đổi khí hậu của Liên Hợp Quốc (UNFCCC)”.
Phát biểu tại hội thảo, ông Trần Ánh Dương, Tổng Cục trưởng Tổng cục Môi trường (Bộ GTVT), đánh giá cao sự hỗ trợ của JICA. Ông nhận định: “Khảo sát đã đưa ra nhiều gợi ý để tiến hành phỏng vấn các hộ gia đình, đồng thời đề xuất một phương pháp luận đơn giản cùng cơ chế giám sát tình hình giảm phát thải KNK khi các tuyến đường sắt đô thị được đưa vào vận hành. Bộ GTVT sẽ sử dụng kết quả khảo sát để tiếp tục hoàn thiện hệ thống đo lường, báo cáo và kiểm chứng trong ngành giao thông vận tải”.
Các đô thị lớn ở Việt Nam như Hà Nội và Tp.HCM đang trong tình trạng ô nhiễm không khí nghiêm trọng, gây tổn hại sức khỏe của người dân, với số ca mắc bệnh về đường hô hấp ngày càng gia tăng. Đường sắt đô thị không chỉ được coi là một trong những phương án khả thi để giảm phát thải KNK mà còn là một giải pháp hữu hiệu giải quyết ùn tắc giao thông và ô nhiễm không khí.
Theo kết quả phỏng vấn các hộ gia đình sống dọc theo các tuyến đường sắt đô thị đang trong quy hoạch tại Hà Nội và đang được xây dựng tại Tp.HCM, phần lớn người tham gia khảo sát (81% dọc theo Tuyến số 1 ở Tp.HCM và 66% dọc theo Tuyến số 1 ở Hà Nội) tỏ ý sẵn lòng sử dụng đường sắt đô thị trong tương lai.
