Con khủng hoảng để… lớn, chuyên gia tâm lý chỉ cách cha mẹ nên làm

Dậy thì, con như biến thành “người khác”

Chị Thanh Huyền, (Bắc Ninh) có con gái lớn năm nay lên lớp 7. Trước đây, con gái chị ngoan ngoãn, chăm học, có chuyện gì cũng kể với mẹ. Nhưng khoảng 1 năm trở lại đây, chị thấy con trở nên ương bướng, lì lợm, học hành chểnh mảng. Cứ đi học về là con lên phòng đóng cửa, không trò chuyện, chia sẻ với mẹ như trước nữa.

Có những lúc nhắc nhở con học hành nhưng con cãi lại, chị đã không kiềm chế được và đánh con khiến hai mẹ con càng trở nên xa cách. Chị thấy chán nản, bất lực, không hiểu sao một đứa trẻ trước kia ngoan ngoãn, tình cảm là thế mà giờ lại trở nên như vậy.

Tương tự là trường hợp của chị Hoa Linh (Hà Nam). Con trai chị Linh năm nay vào lớp 8, những thay đổi của con cũng đang khiến chị “đau đầu”. “Con trai tôi ngày trước tắm nhanh, quần áo mẹ mua cho gì mặc nấy, đôi dép hai ba chục nghìn cũng đi. Thế mà giờ mỗi lần con tắm là cả tiếng đồng hồ, quần áo, giày dép toàn đòi mua đồ đắt tiền vài trăm nghìn. Lo nhất là vừa rồi tôi xem trộm cặp sách của con thì phát hiện có thư tỏ tình của các bạn nữ gửi cho con”, chị Linh kể.

Con dậy thì như biến thành “người khác” có lẽ không phải là chuyện riêng của nhà chị Huyền, chị Linh mà là vấn đề hầu như gia đình nào cũng gặp. Nhiều cha mẹ cảm thấy buồn bã, thất vọng vì thấy con “nổi loạn”, không còn là đứa trẻ ngoan ngoãn, nghe lời, quấn quýt cha mẹ như trước đây.

Con dậy thì trở nên ương bướng, khó bảo khiến cha mẹ bất lực (ảnh minh họa).

Thay đổi “dinh dưỡng” khi con dậy thì

Chia sẻ về vấn đề này, một chuyên gia tâm lý cho biết, bước vào tuổi dậy thì, nhu cầu thể hiện bản thân của trẻ là rất lớn. Trẻ bắt đầu quan tâm đến cơ thể, trang phục, coi trọng việc mọi người nhìn mình như thế nào. Trẻ cũng mong muốn được ghi nhận, chú ý, được thể hiện quan điểm cá nhân, được tôn trọng sự riêng tư.

Thế nên có thể trước đây trẻ không mấy quan tâm đến ngoại hình thì giờ bắt đầu chăm chút đến chuyện ăn mặc, đầu tóc. Trước đây trẻ có thể cho bố mẹ vô tư vào phòng, đụng đến quần áo, sách sở của trẻ, kể cho bố mẹ đủ thứ chuyện ở trường ở lớp thì bây giờ đó lại trở thành “vùng cấm”, trẻ không muốn bị cha mẹ xâm phạm quyền riêng tư.

Đặc biệt, đây cũng là giai đoạn “xã hội hóa” của trẻ. Khi còn nhỏ, mọi sinh hoạt và niềm vui của trẻ phụ thuộc vào gia đình nhưng ở độ tuổi 13 – 15, trẻ bắt đầu hướng ra bên ngoài, thích đi chơi, trò chuyện với bạn bè hơn là với bố mẹ. Trẻ có thể nảy sinh những cảm xúc với bạn khác giới, hình thành tình yêu học trò.

“Tất cả những thay đổi này khiến trẻ trở nên “nổi loạn” trong mắt cha mẹ. Nhưng thực chất chẳng có tuổi nào là tuổi nổi loạn cả. Trẻ đang chỉ trong hành trình trưởng thành của mình”, chuyên gia tâm lý phân tích.

Hành trình trưởng thành của trẻ cũng giống như quá trình phát triển của một cái cây. Mỗi giai đoạn khác nhau cái cây sẽ cần những loại dinh dưỡng khác nhau. Nếu chúng ta chỉ có một loại phân bón dành cho cây lúc còn nhỏ, đến khi nó lớn chúng ta vẫn không thay đổi dinh dưỡng, vẫn bón loại phân bón cũ thì cây sẽ khó mà phát triển tốt, có thể bị sâu, bị mọc lệch…

Tương tự, mỗi giai đoạn “cây đời” của con, cha mẹ cũng cần thay đổi cách chăm sóc. Khi con bước vào tuổi dậy thì, cha mẹ cần yêu thương, quan tâm con theo cách khác lúc con còn nhỏ. Nếu cha mẹ không hiểu điều này, vẫn chỉ nhìn con như một đứa trẻ chưa biết gì trước đây, vẫn chăm bẵm, kiểm soát con như khi con thơ bé thì sẽ khiến con khó chịu, mất kết nối với cha mẹ, dễ sa đà vào những thói hư tật xấu.

Chuyên gia tâm lý gợi mở, ngày con còn bé, cha mẹ chỉ cần cho con đi ăn, đi chơi mà không cần trang bị quá nhiều kiến thức nuôi dạy nhưng khi con dậy thì thì khác. Con có những thay đổi về cơ thể, bản thân con cũng thấy lạ lẫm, vì thế cha mẹ không nên né tránh, cần đồng hành giúp con hiểu về những thay đổi của mình.

Tiếp đó, cha mẹ cần trở thành những người biết lắng nghe, thấu hiểu con để con cảm thấy bố mẹ như một người bạn, là nơi an toàn để con có thể tâm sự, chia sẻ khi gặp khó khăn, khúc mắc. Những lúc rảnh rỗi, cha mẹ nên đi dạo cùng con, tạo sự thoải mái và gắn kết tình cảm.

Đồng thời, cha mẹ cần tôn trọng sự riêng tư của con, không áp đặt, tự quyết mọi vấn đề. Thay vào đó, hãy hỏi han, cho con quyền lựa chọn và quyết định để con thấy được vai trò của mình. Bên cạnh đó, nên khuyến khích con viết nhật ký. Đây là một hình thức giúp con trò chuyện với chính mình, rất hữu ích trong hành trình trưởng thành của trẻ.