Áp lực thành tích, nông thôn mới è cổ với gánh nợ 11 nghìn tỷ

Áp lực thành tích, nông thôn mới è cổ với gánh nợ 11 nghìn tỷ
(PLO) -5 năm qua, Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng Nông thôn mới (NTM) đã góp phần làm thay đổi diện mạo nông thôn. Song thực tế, nhiều địa phương vì chạy theo thành tích, áp lực về đích bằng mọi giá đã dẫn đến nợ đọng trong xây dựng cơ bản. Tổng nợ đọng chương trình này của cả nước hiện đã lên đến hơn 11 nghìn tỷ.

Khi địa phương nằm trên… đống nợ

Khảo sát thực tế ở nhiều địa phương, nhất là những xã đã về đích NTM, đều dễ dàng thấy số nợ đọng vượt ngưỡng kiểm soát của địa phương. Gần nhất, xã Thụy Hương (Chương Mỹ, Hà Nội) là một trong những xã được chọn làm thí điểm đợt đầu tiên của cả nước. Năm 2012, sau khi hoàn thành 19 tiêu chí, thì số nợ đọng lớn.

Đến nay còn nợ tới hơn 36 tỷ đồng. Ông Nguyễn Hữu Thắng, Chủ tịch UBND xã Thụy Hương ngậm ngùi: “Khoản này vượt quá khả năng của địa phương, chúng tôi phải cầu cứu các cấp cao hơn. Chúng tôi kiến nghị lên các cấp, mấy năm qua nhiều cuộc họp đã được tổ chức nhưng chưa có cách tháo gỡ”.

Ở một tỉnh miền trung, Quảng Bình, địa phương được xác định kinh tế còn nhiều năm hạn chế. Nhưng vì thành tích, và mới có 30 xã đạt chuẩn, nhưng số nợ đọng xây dựng lên đến 470 tỷ đồng.

Ở địa phương khác, đến nay Nghệ An có 112 xã đạt chuẩn NTM, đạt tỷ lệ 25,9%, vượt mức 5,9% so với kế hoạch; tổng số tiền huy động là 20.912,7 tỷ đồng, trong đó nhân dân đóng góp chiếm 31%. Thế nhưng, dù nhiều thành quả đạt được thì hầu hết các xã đều đang đau đầu với các khoản nợ đọng.

Theo thống kê của Văn phòng điều phối NTM tỉnh Nghệ An, đến tháng 6-2016, nợ đọng xây dựng cơ bản lên đến 887 tỉ đồng. 

Hay tại Thanh Hóa, lãnh đạo Văn phòng điều phối NTM tỉnh Thanh Hóa cho biết toàn tỉnh có 573 xã làm nông thôn mới, trong đó 113 xã đã đạt chuẩn và chỉ có 16 xã không nợ hoặc nợ rất ít. Trong thực thi có một chuyện khá bi hài, là các xã đã “khai thêm” số nợ, dẫn đến tổng số nợ toàn tỉnh (tính đến 31-1-2016) lên đến hơn 1547 tỷ đồng.

Ông Trần Đức Năng, Chánh Văn phòng điều phối NTM tỉnh Thanh Hóa cho hay: “Trước tình hình nợ đọng, chúng tôi thấy làm việc cũng sát sao, mà sao nhiều quá! Chúng tôi đã kiểm tra lại thì thấy ở cấp xã người ta nôn nóng làm, nên công nợ gồm cả những công trình dự toán sẽ thực hiện (chưa khởi công) vào biểu tổng nợ, dẫn đến số nợ tăng quá cao so với thực tế. Kiểm tra lại thì số nợ của Thanh Hóa chỉ là 1160 tỷ đồng thôi”.

Khách quan nhìn nhận Bộ mặt nông thôn đang từng ngày đổi mới nhờ chương trình xây dựng NTM
Khách quan nhìn nhận Bộ mặt nông thôn đang từng ngày đổi mới nhờ chương trình xây dựng NTM

Cũng được chọn là xã điểm, Quý Lộc huyện Yên Định (Thanh Hóa) đang gánh món nợ vô cùng khó giải quyết, hiện nay còn 16 tỷ đồng. Ông Trịnh Văn Hiền, Phó chủ tịch UBND xã Quý Lộc, bày tỏ:

“Mệt vì áp lực, nay lại mệt vì nợ nần”. Điều đáng nói, Quý Lộc không chỉ là trường hợp cá biệt của Huyện NTM Yên Định, được nhận quyết định vào ngày 20-5-2016, rất nhiều xã khác khi cán đích thì cùng đội món nợ khổng lồ, như Yên Trường nợ 21 tỷ đồng, Định Hải 5 tỷ đồng, Định Tân hơn 10 tỷ đồng… Ở các huyện khác của xứ Thanh, tình trạng tương tự như tại huyện Hoằng Hóa, xã Hoằng Thịnh nợ 5 tỷ đồng, xã Hoằng Đồng gần 10 tỷ đồng, tại huyện Nga Sơn xã Nga An nợ trên 20 tỷ đồng... 

Nhìn bao quát hơn, theo cập nhật mới nhất của Văn phòng Điều phối NTM Trung ương và tìm hiểu của chúng tôi, nợ đọng xây dựng cơ bản không loại trừ một vùng miền nào, thậm chí ở các huyện đã “về đích” vẫn loay hoay với bài toán nợ nần.

Theo thống kê của 44/51 tỉnh, thành tiền nợ đã lên đến 11.700 tỷ đồng (vẫn còn 12 tỉnh chưa có báo cáo), tập trung vào 10 tỉnh, thành chiếm 82,7% tổng số nợ đọng xây dựng cơ bản của cả nước, như Bắc Ninh (613 tỷ đồng), Thanh Hóa ( trên 1100 tỷ đồng), Nghệ An (887 tỷ đồng), Hà Nam, Hưng Yên, Quảng Bình (mỗi tỉnh hơn 200 tỷ đồng), Hà Nội (khoảng 540 tỷ đồng)...

Đâu là nguyên nhân?

Theo tìm hiểu ở các địa phương, lãnh đạo cấp tỉnh, thành phố cho rằng, nguyên nhân nợ đọng là do cấp xã không lo được nguồn vốn đối ứng. Trong khi đó, cấp trung ương, tỉnh đã lo đủ vốn, nhưng cấp xã vẫn loay hoay vì không tìm đâu ra kinh phí.

Ông Vi Lưu Bình - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn kiêm Chánh Văn phòng Ban Điều phối chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM tỉnh Nghệ An - khẳng định: “Tỉnh không có chủ trương ép các xã phải cán đích NTM. Việc một số xã rơi vào nợ nần sau khi đạt chuẩn NTM là do họ tự ý đi vay để xây dựng công trình, trong đó có các công trình hoành tráng”. 

Còn tại Thanh Hóa, ông Trần Đức Năng cho biết, trước khi UBND tỉnh phê duyệt chủ trương, thì cả xã và huyện đều có cam kết nguồn vốn đối ứng, nguồn trả nợ. Một căn nguyên khác cũng là tiêu biểu của hầu hết các địa phương, là do áp lực về tiêu chí, thậm chí “chạy tiến độ”, dẫn đến nhiều hạng mục công trình phải làm gấp các tiêu chí khó đạt và cần đầu tư nhiều tiền là: giao thông, thủy lợi, trường học, văn hóa, chợ, hộ nghèo…

Trong khi đó lãnh đạo nhiều địa phương cho rằng, bước vào thực hiện Chương trình xây dựng NTM, nhiều tỉnh có xuất phát điểm về kinh tế thấp, chưa tự cân đối được ngân sách, dân số sống ở vùng nông thôn, miền núi. Thêm nữa việc phân bổ ngân sách trung ương rất thấp.

Thực tế tại không ít địa phương, phóng viên chứng kiến nhiều vùng nông thôn còn nghèo, nhưng lại xây trụ sở UBND xã rất lớn; các công trình trung tâm văn hóa, trường học, trạm y tế xã, cổng làng… cũng được đầu tư tốn kém, vượt công năng sử dụng nên dẫn đến nợ nần. Nhưng dù thế nào thì đó cũng là khoản nợ khổng lồ, mà theo như nhiều chuyên gia là đã “vung tay quá trán”. 

Hướng giải quyết hiệu quả

Để chấn chỉnh và xử lý tình trạng nợ đọng, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các địa phương không để phát sinh nợ; còn nợ thì không cho phép xây dựng mới cho đến khi xử lý xong nợ; chỉ phê duyệt dự án khi đã xác định được nguồn vốn, không cho phép doanh nghiệp tự bỏ vốn thi công dự án khi chưa được bố trí vốn, không công nhận đạt chuẩn NTM và không khen thưởng đối với địa phương có nợ đọng xây dựng cơ bản không đúng qui định. 

Ông Nguyễn Minh Tiến - Chánh Văn phòng Điều phối Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM cho biết: Tới đây, Chính phủ sẽ ban hành Nghị định về cơ chế đầu tư đặc thù trong xây dựng NTM, theo đó sẽ tạo điều kiện thuận lợi nhất để giao cho cộng đồng và người dân tự triển khai các công trình xây dựng quy mô nhỏ, đơn giản trong Chương trình xây dựng NTM; góp phần giảm 30-40% chi phí của công trình (so với trường hợp phải đấu thầu hoặc thuê doanh nghiệp thi công).

Đồng thời, hiện nay Bộ Nông nghiệp và PTNT đang hoàn thiện phương án sửa đổi bộ tiêu chí quốc gia về xây dựng nông thôn mới để ban hành bộ tiêu chí NTM cấp xã giai đoạn 2016-2020, theo đó đối với 09 tiêu chí về cơ sở hạ tầng sẽ được làm “mềm hóa”, cho phép địa phương áp dụng mức đạt chuẩn linh hoạt phù hợp với điều kiện cụ thể của từng nơi). Như vậy, sẽ tránh việc đầu tư quá lớn cho những công trình chưa thực sự cần thiết, hoặc đầu tư quy mô quá mức để đạt chuẩn.

Trong giai đoạn 2016-2020, Quốc hội đã cam kết bố trí nguồn vốn ngân sách phục vụ NTM tối thiểu ở mức 193.000 tỷ đồng (trong đó 63.000 tỷ đồng là từ ngân sách trung ương, và 130.000 tỷ đồng là từ địa phương các cấp). Như vậy, nguồn ngân sách trung ương giai đoạn 2016-2020 tăng gấp 3,8 lần so với giai đoạn 2011-2015; ngân sách địa phương tăng gấp 1,6 lần so với cùng kỳ của 5 năm trước.

Đọc thêm

Thủ tướng Phạm Minh Chính tới Côn Minh, bắt đầu chuyến công tác tại Trung Quốc

Thủ tướng Phạm Minh Chính tới Côn Minh, bắt đầu chuyến công tác tại Trung Quốc
Theo đặc phái viên TTXVN, đúng 9h05 phút ngày 5/11 (giờ địa phương), chuyên cơ chở Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam đã tới Sân bay quốc tế Trường Thủy, thành phố Côn Minh, tỉnh Vân Nam, Trung Quốc, bắt đầu chuyến công tác tham dự Hội nghị Thượng đỉnh Hợp tác Tiểu vùng Mekong mở rộng (GMS) lần thứ 8 theo lời mời của Thủ tướng Quốc vụ viện Trung Quốc Lý Cường và tham dự Hội nghị Cấp cao Chiến lược hợp tác kinh tế Ayeyawady - Chao Phraya – Mekong (ACMECS) lần thứ 10, Hội nghị Cấp cao Hợp tác Campuchia - Lào - Myanmar - Việt Nam (CLMV) lần thứ 11 và làm việc tại Trung Quốc từ ngày 5-8/11.

Nâng cao chất lượng công tác chuẩn bị, trách nhiệm của người đứng đầu trong triển khai các dự án

Đại biểu Triệu Quang Huy phát biểu tại phiên họp.
(PLVN) - Đại biểu Quốc hội nhấn mạnh, việc nâng cao chất lượng công tác chuẩn bị đầu tư; nâng cao vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu khi phê duyệt chủ trương đầu tư, quyết định đầu tư dự án sẽ góp phần thúc đẩy tiến độ triển khai thực hiện dự án, giải ngân vốn đầu tư công, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn vốn đầu tư công.

Lãng phí là lực cản sự phát triển của đất nước

Đại biểu Nguyễn Hữu Thông. (Ảnh: quochoi.vn)
(PLVN) -  Theo các đại biểu Quốc hội, nếu chúng ta chống lãng phí thành công như chống tham nhũng thời gian qua thì đất nước nhất định sẽ vững vàng bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam.

Thủ tướng công tác tại Trung Quốc: Tiếp tục nâng tầm vị thế và uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế

Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Thanh Bình.
(PLVN) -  Theo thông cáo của Bộ Ngoại giao, hôm nay - 5/11, Thủ tướng Phạm Minh Chính sẽ dẫn đầu Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam tham dự Hội nghị Thượng đỉnh hợp tác Tiểu vùng Mekong mở rộng (GMS) lần thứ 8, dự Hội nghị Cấp cao chiến lược hợp tác kinh tế Ayeyawady - Chao Phraya - Mekong (ACMECS) lần thứ 10, Hội nghị Cấp cao hợp tác Campuchia - Lào - Myanmar - Việt Nam (CLMV) lần thứ 11 và làm việc tại Trung Quốc đến ngày 8/11 theo lời mời của Thủ tướng Quốc vụ viện nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa Lý Cường.

Sửa đổi Luật Sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam: Tạo điều kiện để sĩ quan phát triển sự nghiệp và ổn định cuộc sống

Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Phan Văn Giang trình bày tờ trình dự án Luật. (Ảnh: qdnd.vn)
(PLVN) -  Việc sửa đổi Luật Sĩ quan (LSQ) Quân đội nhân dân (QĐND) Việt Nam, đặc biệt là tăng tuổi công tác, góp phần hoàn thiện chế độ chính sách với SQ, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, tạo điều kiện để SQ phát triển sự nghiệp và ổn định cuộc sống.

Đẩy mạnh hoàn thiện thể chế, tạo môi trường thuận lợi cho tăng trưởng

Quang cảnh phiên họp. (Ảnh trong bài: quochoi.vn)
(PLVN) -   Ngày 4/11, tại phiên thảo luận tại hội trường của Quốc hội, các Đại biểu đánh giá cao những kết quả đã đạt được trong công tác xây dựng thể chế thời gian qua; đồng thời kiến nghị nhiều giải pháp nhằm tiếp tục hoàn thiện thể chế, tạo môi trường thuận lợi cho sự phát triển của đất nước trong thời gian tới.

'Doanh nghiệp cần có hoài bão lớn và khát vọng phát triển'

'Doanh nghiệp cần có hoài bão lớn và khát vọng phát triển'
(PLVN) - Thủ tướng Phạm Minh Chính mong muốn, doanh nghiệp có hoài bão lớn và khát vọng phát triển, trở thành hình mẫu của tinh thần doanh nghiệp, kinh doanh liêm chính, nhân văn và có trách nhiệm. Đồng thời, tăng cường hơn nữa công tác thông tin truyền thông; bảo vệ bản quyền, giá trị thương hiệu...

Cần các biện pháp mạnh mẽ ứng phó với thiên tai

Đại biểu Nguyễn Thị Thu Hà phát biểu tại phiên họp.
(PLVN) - Chiều 4/11, tại phiên thảo luận ở hội trường của Quốc hội về đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2024; dự kiến kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2025…, một số ý kiến đại biểu đề cập đến những hậu quả nặng nề do thiên tai thời gian qua và đề nghị cần có các giải pháp mạnh mẽ để ứng phó.

Đại biểu Quốc hội đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng văn bản pháp luật

Quang cảnh phiên họp.
(PLVN) - Để hạn chế tối đa tình trạng ban hành các thủ tục hành chính rồi lại rà soát để cắt giảm, Đại biểu Quốc hội cho rằng, giải pháp hiệu quả nhất là cần tập trung rà soát ngay từ khâu xây dựng ban hành quy phạm pháp luật, trong đó cần đặc biệt chú trọng vào việc xin ý kiến của các tầng lớp Nhân dân, các cơ quan, tổ chức vào các dự thảo văn bản quy phạm pháp luật và tổng hợp ý kiến góp ý.

Bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp của công chứng viên: Cần rà soát, đánh giá thêm về tính hiệu quả

Đại biểu Phạm Thị Kiều – Đoàn ĐBQH tỉnh Đắk Nông. (Ảnh trong bài: quochoi.vn)
(PLVN) -  Tại phiên thảo luận tại hội trường của Quốc hội về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự thảo Luật Công chứng (sửa đổi) vừa qua, một số đại biểu đề nghị rà soát, đánh giá thêm về chi phí bỏ ra và tính hiệu quả xã hội của việc mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp của công chứng viên để có quy định cho phù hợp.

Để pháp luật là 'điểm tựa' cho phát triển

Tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội sẽ thảo luận, thông qua nhiều dự án luật. (Ảnh: Quochoi.vn).
(PLVN) - Nhiều Đại biểu Quốc hội cho rằng, những chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm tại phiên khai mạc Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV về chuyển đổi tư duy xây dựng pháp luật là hoàn toàn đúng đắn, là “điểm mốc” rất quan trọng, định hướng thay đổi cơ bản công tác xây dựng pháp luật trong thời gian tới; bảo đảm các văn bản luật khi được ban hành vừa đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước, vừa giúp khơi thông nguồn lực phục vụ cho phát triển kinh tế - xã hội.

Thủ tướng dự Hội nghị Thượng đỉnh hợp tác Tiểu vùng Mekong mở rộng lần thứ 8, từ ngày 5-8/11 tại Trung Quốc

Thủ tướng dự Hội nghị Thượng đỉnh hợp tác Tiểu vùng Mekong mở rộng lần thứ 8, từ ngày 5-8/11 tại Trung Quốc
Nhận lời mời của Thủ tướng Quốc vụ viện nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa Lý Cường, Thủ tướng Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam Phạm Minh Chính sẽ dẫn đầu Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam tham dự Hội nghị Thượng đỉnh hợp tác Tiểu vùng Mekong mở rộng lần thứ 8, từ ngày 5 đến ngày 8/11/2024.