Gia tăng tội phạm trẻ
Trong thời gian qua, tình hình vi phạm pháp luật, thiếu kiến thức về pháp luật trong TTN ngày càng gia tăng, đặc biệt là pháp luật hình sự. Chỉ vì những mâu thuẫn, hiểu lầm rất nhỏ trong cuộc sống hàng ngày mà trẻ vị thành niên sẵn sàng xuống tay với mọi người xung quanh.
Nhiều người dân Hà Nội hẳn còn chưa quên một vụ án man rợ khác xảy ra ngày 2/5/2007, tại cửa hàng rửa xe máy số 888 phố Minh Khai, quận Hai Bà Trưng. Do thù tức cá nhân với gia đình nhà chủ, nhân viên rửa xe Lê Ngọc Chung (lúc ấy chưa đủ 16 tuổi) đã đâm chém cả 5 người trong gia đình khi họ đang ngon giấc, làm 3 người chết và 2 người bị thương nặng.
Chiều 24/10/2009, tại khu vực trước cổng Trường THPT Nguyễn Trãi, anh Trần Công Duy và anh Hoàng Minh Tuấn (cùng SN 1991) bất ngờ bị một nhóm TTN dùng dao và tuýp nước tấn công, khiến anh Duy tử vong đúng trong ngày sinh nhật của mình, anh Tuấn bị thương nặng. Qua truy xét, Công an quận Ba Đình bắt giữ 9 đối tượng liên quan, đều ở tuổi vị thành niên đang là học sinh của trường THPT nói trên và Trường THPT bán công Đống Đa. Nguyên nhân vụ án thật đơn giản, do nhóm sát thủ tuổi teen đi trả thù hộ bạn gái bị một nhóm học sinh trường khác đánh và đã chém… nhầm anh Duy và anh Tuấn.
Những vụ án mạng trên chỉ là một trong số ít những vụ trọng án liên tiếp xảy ra trong thời gian qua mà đối tượng phạm tội chưa hết tuổi học trò và man rợ hơn cả là thảm án giết cả gia đình để cướp vàng tại Bắc Giang của sát thủ Lê Văn Luyện. Thế nhưng thực tế, sau vụ án Lê Văn Luyện cho tới nay, cộng đồng đã chứng kiến rất nhiều vụ án nghiêm trọng khác nhau xảy ra mà thủ phạm thậm chí còn non nớt, trẻ con hơn rất nhiều so với Lê Văn Luyện. Tháng 12/2014, người dân không khỏi bàng hoàng khi biết được hung thủ sát hại một bé trai 9 tuổi (ở xã Hà Thái, huyện Hà Trung, Thanh Hóa) rồi dìm xác xuống giếng nước phi tang chỉ vì muốn chiếm đoạt một chiếc điện thoại di động rẻ tiền là Vũ Văn Tú ở cùng xã với nạn nhân và chỉ hơn nạn nhân chưa tới… 6 tuổi.
Bên cạnh đó, hiện tượng tụ tập thành băng nhóm cũng đang nổi lên rất rõ. Đã có nhiều các băng nhóm mặt búng ra sữa gây ra các vụ hỗn chiến náo loạn giữa đường phố, khu dân cư khiến mọi người kinh hãi. Hẳn ai cũng còn nhớ vào tháng 7/2010, khi Công an quận Đống Đa (Hà Nội) bắt giữ một băng giang hồ mà “thủ lĩnh” là một teen nữ mới 14 tuổi với biệt danh “My sói”. Gần đây nhất là Công an TPHCM đã triệt phá thành công băng cướp tuổi teen hết sức manh động do Giang Quốc Khánh (SN 2000) và Trần Thanh Vinh (SN 1998, cùng trú phường 15, quận 8) cầm đầu vào tháng 2/2017.
Phụ thuộc vào giới trẻ
Tội phạm hình sự đang có xu hướng ngày càng trẻ hóa, hành vi phạm tội ở người trẻ ngày càng máu lạnh. Hàng năm các cơ quan thi hành pháp luật bắt giữ, truy tố hơn 115.000 người, trong đó có 16-18 nghìn trẻ vị thành niên... Số vụ án do người chưa thành niên (NCTN) gây ra là một con số rất lớn, chiếm khoảng 15-18% tổng số vụ vi phạm hình sự. Đã đến lúc thực trạng trên cần được nhìn nhận một cách nghiêm túc từ nhiều góc cạnh để tìm ra giải pháp đẩy lùi vấn nạn này.
Một vấn đề dễ nhận thấy là tất cả những trường hợp tuổi teen phạm tội đều có một điểm chung là không nhận được sự quan tâm, chăm sóc đầy đủ của cha mẹ và gia đình. Nhưng nguyên nhân sâu xa vẫn là thiếu các dịch vụ hỗ trợ cộng đồng (như trung tâm tham vấn kỹ năng sống, kỹ năng làm cha mẹ...) và thiếu các chương trình bảo vệ xã hội (như chính sách trợ cấp, chính sách tăng thu nhập gia đình, giới thiệu việc làm...) để hỗ trợ NCTN và gia đình vượt qua khó khăn, phòng ngừa tội phạm và tái phạm. Hầu hết các đối tượng trong nhóm NCTN có nguy cơ đều cho biết họ không tham gia vào một chương trình phòng ngừa nào tại cộng đồng.
Song có thể không quá khi nói rằng, công tác giáo dục, phòng ngừa và cải tạo cho NCTN phạm tội hiện nay còn nhiều hạn chế và yếu kém. Công tác chống tội phạm nặng về mặt chống và trừng trị, chưa chú ý đến công tác phòng ngừa. Trách nhiệm của các cá nhân và tổ chức chưa rõ ràng, khó quy trách nhiệm khi có vụ việc xảy ra. Hệ thống văn bản pháp luật liên quan đến việc phòng ngừa, xử lý các vi phạm pháp luật trong lứa tuổi chưa thành niên cũng còn nhiều quy định chưa phù hợp, thiếu cơ chế phối hợp cụ thể.
Từ những phát hiện trên có thể thấy NCTN rất cần hỗ trợ của cộng đồng. Về mặt xã hội, cần tăng cường giáo dục đạo đức, rèn luyện kỹ năng sống, kỹ năng hiểu biết pháp luật cho TTN ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường. Có thể nói, thiếu hiểu biết pháp luật, lười lao động, không chịu học tập, rèn luyện, một số TTN đã gây nên những vụ trọng án khi tuổi đời còn rất trẻ. Tuy nhiên, quan trọng nhất vẫn phải là ở chính mỗi cá nhân bởi hoàn cảnh là một chuyện song bản thân mỗi TTN cần rèn luyện và được xã hội quan tâm rèn luyện khả năng vượt qua các khó khăn, vướng mắc của mình cũng như tự trau dồi các kiến thức pháp luật mà điều kiện hiện nay rất dễ dàng để tìm hiểu...
