Dự án gặp khó từ “sự cố” JTC
Tổng hợp về tình hình thực hiện các dự án đường sắt đô thị (ĐSĐT) trên địa bàn Hà Nội, Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) cho biết, căn cứ Quyết định 1198/QĐ-BGTVT ngày 24/4/2017 về việc phê duyệt điều chỉnh dự án xây dựng đường sắt đô thị Hà Nội (tuyến số 1), giai đoạn I (dự án); thời gian qua Bộ GTVT tiếp tục triển khai công tác giải phóng mặt bằng (GPMB) khu tổ hợp Ngọc Hồi và triển khai lựa chọn tư vấn thiết kế kỹ thuật.
Công tác GPMB được thực hiện từ 2009, đến nay đã giải phóng được 130ha đất tại khu tổ hợp Ngọc Hồi với tổng giá trị giải ngân 1.097 tỷ đồng. Đã hoàn thành xây dựng khu tái định cư tại xã Liên Ninh vào 2013.
Việc thiết kế kỹ thuật khu tổ hợp Ngọc Hồi đã được TCty Đường sắt Việt Nam (chủ đầu tư trước đây) ký hợp đồng với Liên danh tư vấn JKT để triển khai từ 2009. Tuy nhiên, sau vụ việc liên quan tư vấn JTC phía Nhật Bản năm 2014, hợp đồng với JKT được chấm dứt vào ngày 22/5/2017.
Hồ sơ thiết kế kỹ thuật của tư vấn JKT chưa được cấp thẩm quyền phê duyệt nên chưa đủ cơ sở đánh giá mức độ hoàn thành của tư vấn. Đến nay, hợp đồng thực hiện thiết kế kỹ thuật của tư vấn chưa được thanh lý, quyết toán nên chưa có cơ sở mời thầu, tiếp tục hoàn thiện thiết kế kỹ thuật của khu tổ hợp Ngọc Hồi.
Dự án được tư vấn đề xuất phân chia thành 19 gói thầu gồm 13 gói thầu xây lắp và 6 gói thầu mua sắm, lắp đặt thiết bị. Về công tác đấu thầu, thi công, xây lắp, đến nay chỉ có gói thầu số 101 đã hoàn thành tổ chức sơ tuyển nhà thầu thi công năm 2013. Tuy nhiên, gói thầu này mới đây đã phải hủy bỏ kết quả do nhiều thay đổi, vướng mắc trong quá trình thực hiện. Hiện vẫn chưa triển khai thi công được gói thầu nào ngoài hiện trường.
Về nguồn vốn, từ 2009 đến nay, dự án đã được bố trí và giải ngân 842,4 tỷ đồng từ nguồn vốn ODA để thực hiện công tác thiết kế kỹ thuật của dự án. Nguồn vốn đối ứng đã bố trí và giải ngân là 1.412 tỷ đồng để thực hiện các công tác như GPMB, quản lý dự án, chi phí tư vấn trong nước, chi phí khác. Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025 không bố trí vốn cho dự án này.
Hàng loạt khó khăn, vướng mắc
Dự án ĐSĐT Ngọc Hồi –Yên Viên là tuyến ĐSĐT xuyên tâm Hà Nội được Thủ tướng thông qua chủ trương đầu tư từ năm 2004. Do dự án có quy mô lớn, kỹ thuật - công nghệ mới, quá trình triển khai đã gặp phải hàng loạt khó khăn, vướng mắc như: Vị trí, phương án kiến trúc cầu đường sắt mới vượt sông Hồng; điều chỉnh hướng tuyến đoạn Gia Lâm đến ga Nam Long Biên để phù hợp vị trí cầu mới; vướng mắc trong công tác GPMB, di dời hạ tầng kỹ thuật, vướng mắc cơ chế tài chính.
Với việc điều chỉnh dự án thuộc tiêu chí dự án quan trọng quốc gia (tổng mức đầu tư >10.000 tỷ đồng) nên vẫn còn nhiều ý kiến băn khoăn về thủ tục, thẩm quyền điều chỉnh chủ trương đầu tư, điều chỉnh dự án và đề nghị cần phải rà soát kỹ lưỡng để báo cáo Quốc hội tương tự như các dự án ĐSĐT đang triển khai ở Hà Nội và TP HCM.
Do dự án nằm trên địa bàn Hà Nội, còn có ý kiến làm rõ cơ quan chủ quản đầu tư là Bộ GTVT hay UBND TP Hà Nội thì mới phù hợp Luật Đường sắt; làm rõ cơ chế tài chính của dự án (nhất là cơ quan vay lại) để hạn chế các vướng mắc theo Luật Ngân sách nhà nước, Luật Quản lý nợ công; làm rõ khả năng giải ngân của Hiệp định vay; xem xét điều chỉnh công năng các ga đường sắt trong khu đầu mối Hà Nội…
Trước các vướng mắc nêu trên, Thủ tướng đã thống nhất không gia hạn Hiệp định vay; chỉ đạo Bộ GTVT phối hợp UBND Hà Nội nghiên cứu, thống nhất về quy hoạch mạng lưới đường sắt, quy hoạch có tính chất kỹ thuật chuyên ngành trong lĩnh vực đường sắt qua địa bàn Hà Nội (trong đó có định hướng phát triển tuyến ĐSĐT Hà Nội, tuyến số 1 Ngọc Hồi - Yên Viên), trình Thủ tướng xem xét, quyết định.
Theo Bộ GTVT, mới đây kết quả lập quy hoạch mạng lưới đường sắt thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn 2050 đã đề xuất đường sắt quốc gia sẽ không đi vào khu vực trung tâm Hà Nội, phía Nam sẽ dừng tại Ngọc Hồi, phía Bắc dừng tại Yên Viên và tuyến ĐSĐT số 1 Ngọc Hồi - Yên Viên chỉ đáp ứng công năng đường sắt đô thị.
Nội dung quy hoạch nêu trên đã được Hội đồng thẩm định quy hoạch thông qua và đang trình Thủ tướng xem xét, quyết định. “Quy hoạch được duyệt thì mới có cơ sở để Bộ GTVT bàn giao dự án tuyến ĐSĐT số 1 Yên Viên - Ngọc Hồi cho UBND Hà Nội để tiếp tục triển khai đảm bảo tính đồng bộ với các tuyến ĐSĐT khác, tạo thuận lợi trong việc điều hành, kết nối với hệ thống giao thông trên địa bàn và phù hợp Luật Đường sắt, Luật Ngân sách, Luật Quản lý nợ công”, Bộ GTVT thông tin.
